१ अनित्य.वर्ग

१.० :            सिद्धम्
१.१            स्तीनम्.इद्धम्.विनोद्येह.सम्प्रहर्ष्य.च.मानसम्  ।[.स्तीनमिद्धम्.]
१.१            शृणुतेमम्.प्रवक्ष्यामि उदानम्.जिन.भाषितम्  ॥
१.२            एवम्.उक्तम्.भगवता.सर्वाभिज्ञेन.तायिना  ।
१.२            अनुकम्पकेनर्षिणा शरीरान्तिम.धारिणा  ॥
१.३            अनित्या.बत.संस्कारोत्पाद.व्यय.धर्मिणः  ।
१.३            उत्पद्य.हि.निरुध्यन्ते.तेषाम्.व्युपशमः.सुखम्  ॥
१.४            को.नु.हर्षः.क;आनन्द;एवम्.प्रज्वलिते.सति  ।
१.४            अन्ध.कारम्.प्रविष्टाः.स्थ.प्रदीपम्.न.गवेषथ  ॥
१.५            यानीमान्य्.अपविद्धानि.विक्षिप्तानि.दिशो.दिशम्  ।
१.५            कपोत.वर्णान्य्.अस्थीनि.तानि.द्र्ष्ट्वेह.का.रतिः  ॥
१.६            याम्.एव.प्रथमाम्.रात्रिम्.गर्भे.वसति.मानवः  ।
१.६            अविष्ठितः.स.व्रजति.गतश्.च.न.निवर्तते  ॥
१.७            सायम्.एके.न.दृश्यन्ते.काल्यम्.दृष्टा.महा.जनाः  ।
१.७            काल्यम्.चैके.न.दृष्यन्ते.सायम्.दृष्टा.महा.जनाः  ॥
१.८            तत्र.को.विश्वसेन्.मर्त्यो.दहरो.अस्मीति.जीविते  ।
१.८            दहरापि.ंरियन्ते.हि.नरा.नार्यश्.च.न्.एकशः  ॥[.अनेकशः.]
१.९            गर्भ;एके.विनश्यन्ते.तथैके.सूतिका.कुले  ।
१.९            परिसृप्तास्.तथा.ह्य्.एके.तथैके.परिधाविनः  ॥
१.१०           ये.च.वृद्धा.ये.च.दह्रा.ये.च.मध्यम.पुरुषाः  ।[.पूरुषाः.]
१.१०           अनुपूर्वम्.प्रव्रजन्ति.फलम्.पक्वम्.व.बन्धनात् ॥
१.११           यथा.फलानाम्.पक्वानाम्.नित्यम्.पतनतो.भयम्  ।
१.११           एवम्.जातस्य.मर्त्यस्य.नित्यम्.मरणतो.भयम्  ॥
१.१२           यथापि.कुम्भ.कारेण.मृत्तिका.भाजनम्.कृतम्  ।
१.१२           सर्वम्.भेदन.पर्यन्तम्.एवम्.मर्त्यस्य.जीवितम्  ॥
१.१३           यथापि.तन्त्रे.वितते.यद्.यद्.उक्तम्.समुप्यते  ।
१.१३           अल्पम्.भवति.वातव्यम्.एवम्.मर्त्यस्य.जीवितम्  ॥
१.१४           यथापि.व - - - - - - - - - - - - - - - - - ।
१.१४            - - - घतनो.भवति;एवम्.मर्त्यस्य.जीवितम्  ॥
१.१५           यथा.नदी.पार्वतीया.गच्छते.न.निवर्तते  ।
१.१५           एवम्.आयुर्.मनुष्याणाम्.गच्छते.न.निवर्तते  ॥
१.१६           किसरम्.च.परित्तम्.च.तच्.च.दुह्खेन.सम्युतम्  ।
१.१६           उदके.दण्ड.राजीव.क्षिप्रम्.एव.विनश्यति  ॥
१.१७           यथा.दण्डेन.गोपालो.गाः.प्रापयति.गोचरम्  ।
१.१७           एवम्.रोगैर्.जरा.मृत्युः.आयुः.प्रापयते.नृणाम्  ॥
१.१८           अतियान्ति.ह्य्.अहो.रात्रा.जीवितम्.चोपरुध्यते  ।
१.१८           आयुः.क्षीयति.मर्त्यानाम्.कुनदीषु.यथौदकम्  ॥
१.१८            ........................ जीवितम्.चोपरुध्यते  ।
१.१८           ................................................  ॥
१.१९           दीर्घा.जागरतो.रात्रिर्.दीर्घम्.श्रान्तस्य.योजनम्  ।
१.१९           दीर्घो.बालस्य.संसारः.सद्धर्मम्.अविजानतः  ॥
१.२०           पुत्रो.मेऽस्ति.धनम्.मेऽस्तीत्य्.एवम्.बालो.विहन्यते  ।
१.२०           आत्मैव.ह्य्.आत्मनो.नास्ति.कस्य.पुत्रः.कुतो.धनम्  ॥
१.२०           मरणे ...........................................  ।
१.२०           .................................................  ॥
१.२१           अनेकानि.सहस्राणि.नर.नारी.शतानि.च  ।
१.२१           भोगान्.वै.समुदानीय.वशम्.गच्छन्ति.मृत्युनः  ॥
१.२२           सर्वे.क्षयान्ता.निचयाः.पतनान्ताः.समुच्छ्रयाः  ।
१.२२           सम्योगा.विप्रयोगान्ता.मरणान्तम्.हि.जीवितम्  ॥
१.२३           सर्वे.सत्त्वा.मरिष्यन्ति.मरणान्तम्.हि.जीवितम्  ।[.सत्वा.]
१.२३           यथा.कर्म.गमिष्यन्ति.पुण्य.पाप.फलोपगाः  ॥
१.२४           नरकम्.पाप.कर्माणः.कृत.पुण्यास्.तु.सद्.गतिम्  ।
१.२४           अन्ये.तु.मार्गम्.भाव्येह.निर्वास्यन्ति.निरास्रवाः  ॥[.भाव्येह.]
१.२५           नैवान्तरीक्.से.न.समुद्र.मध्ये.न.पर्वतानाम्.विवरम्.प्रविश्य  ।
१.२५           न.विद्यतेऽसौ.पृथिवी.प्रदेशो.यत्र.स्थितम्.न.प्रसहेत.मृत्युह् ॥
१.२६           ये.चेह.भूता.भविष्यन्ति.वा.पुनः.सर्वे.गमिष्यन्ति.प्रहाय.देहम्  ।
१.२६           ताम्.सर्व.हानिम्.कुशलो.विदित्वा.धर्मे.स्थितो.ब्रह्मचर्यम्.चरेत  ॥
१.२७           जीर्णम्.च.दृष्ट्वेह.तथैव.रोगिणम्.मृतम्.च.दृष्ट्वा.व्यपयात.चेतसम्  ।
१.२७           जहौ.स.धीरो.गृह.बन्धनानि.कामा.हि.लोकस्य.न.सुप्रहेयाः  ॥
१.२८           जीर्यन्ति.वै.राज.रथाः.सुचित्रा.ह्य्.अथो.शरीरम्.अपि.जराम्.उपैति  ।
१.२८           सताम्.तु.धर्मो.न.जराम्.उपैति.सन्तो.हि.तम्.सत्सु.निवेदयन्ति  ॥
१.२९           धिक्.त्वाम्.अस्तु.जरे.ग्राम्ये.विरूप.करणी.ह्य्.असि  ।
१.२९           तथा.मनो.रमम्.बिम्बम्.जरया.ह्य्.अभिमर्दितम्  ॥
१.३०           यो.अपि.वर्ष.शतम्.जीवेत्.सो.अपि.मृत्यु.परायणः  ।
१.३०           अनु.ह्य्.एनम्.जरा.हन्ति.व्याधिर्.वा.यदि.वान्तकः  ॥
१.३१           सदा.व्रजन्ति.ह्य्.अनिवर्तमाना.दिवा.च.रात्रौ.च.विलुज्यमानाः  ।
१.३१           मत्स्या;इवातीव.हि.तप्यमाना.दुह्खेन.जाति.मरणेन.युक्ताः  ॥
१.३१           ..........  ।
१.३१           ..........  ।
१.३२           आयुर्.दिवा.च.रात्रौ.च.चरतस्.तिष्ठतस्.तथा  ।
१.३२           नदीनाम्.वा.यथा.स्रोतो.गच्छते.न.निवर्तते  ॥
१.३३           येषाम्.रात्रि.दिवापाये.ह्य्.आयुर्.अल्पतरम्.भवेत् ।
१.३३           अल्पोदके.व.मत्स्यानाम्.का.नु.तेषाम्.रतिर्.भवेत् ॥
१.३४           परिजीर्णम्.इदम्.रूपम्.रोग.नीडम्.प्रभङ्गुरम्  ।
१.३४           भेत्स्यते.पूत्य्.असंदेहम्.मरणान्तम्.हि.जीवितम्  ॥
१.३५           अचिरम्.बत.कायो.अयम्.पृथिवीम्.अधिशेष्यते  ।
१.३५           शुन्यो.व्यपेत.विज्ञानो.निरस्तम्.वा.कडङ्गरम्  ॥[.शून्यो.]
१.३६           किम्.अनेन.शरीरेण.स्रवता.पूउतिना.सदा  ।
१.३६           नित्यम्.रोगाभिभूतेन.जरा.मरण.भीरुणा  ॥
१.३७           अनेन.पूति.कायेन.ह्य्.आतुरेण.प्रभङ्गुणा  ।
१.३७           निगच्छथ.पराम्.शान्तिम्.योग.क्षेमम्.अनुत्तरम्  ॥
१.३८           इह.वर्षम्.करिष्यामि.हेमन्तम्.ग्रीष्मम्.एव.च  ।
१.३८           बालो.विचिन्तयत्य्.एवम्.अन्तरायम्.न.पश्यति  ॥
१.३९           तम्.पुत्र.पशु.सम्मत्तम्.व्यासक्त.मनसम्.नरम्  ।
१.३९           सुत्पम्.ग्रामम्.महौघैव.मृत्युर्.आदाय.गच्छति  ॥[.महौघैव.]
१.४०           न.सन्ति.पुत्रास्.त्राणाय.न.पिता.नापि.बान्धवाः  ।
१.४०           अन्तकेनाभिभूतस्य.न.हि.त्राणा.भवन्ति.ते  ॥
१.४१           इदम्.कृतम्.मे.कर्तव्यम्.इदम्.कृत्वा.भविष्यति  ।
१.४१           इत्य्.एवम्.स्पन्दतो.मर्त्यान्.जरा.मृत्युश्.च.मर्दति  ॥
१.४२           तस्मात्.सदा.ध्यान.रताः.समाहिता.ह्य्.आतापिनो.जाति.जरान्त.दर्शिनः  ।
१.४२           मारम्.ससैन्यम्.ह्य्.अभिभूय.भिक्षवो.भवेत.जाती.मरणस्य.पारगाः  ॥


२ कामवर्ग

२.१            काम.जानामि.ते.मूलम्.संकल्पात्.काम.जायसे  ।
२.१            न.त्वाम्.संकल्पयिष्यामि.ततो.मे.न.भविष्यसि  ॥
२.२            कामेभ्यो.जायते.शोकः.कामेभ्यो.जायते.भयम्  ।
२.२            कामेभ्यो.विप्रमुक्तानाम्.नास्ति.शोकः.कुतो.भयम्  ॥
२.३            रतिभ्यो.जायते.शोको.रतिभ्यो.जायते.भयम्  ।
२.३            रतिभ्ह्यो.विप्रमुक्तानाम्.नास्ति.शोकः.कुतो.भयम्  ॥
२.४            मधुराग्रा.विपाके.तु.कटुका.ह्य्.अभिनन्दिताः  ।
२.४            कामा.दहन्ति.वै.बालान्.उल्केवामुञ्चतः.करम्  ॥
२.५            न.तद्.दृढम्.बन्धनम्.आहुर्.आर्या.यद्.आयसम्.दारवम्.बल्बजम्.वा  ।
२.५            संरक्त.चित्तस्य.हि.मन्द.बुद्धेः.पुत्रेषु.दारेषु.च.या;अवेक्षा  ॥
२.६            एतद्दृढम्.बन्धनम्.आहुर्.आर्याः.समन्ततः.सुस्थिरम्.दुष्प्रमोक्षम्  ।
२.६            एतद्.अपि.छित्त्वा.तु.परिव्रजन्ति.ह्य्.अनपेक्षिणः.काम.सुखम्.प्रहाय  ॥
२.७            न.ते.कामा.यानि.चित्राणि.लोके.संकल्प.रागः.पुरुषस्य.कामः  ।
२.७            तिष्ठन्ति.चित्राणि.तथैव.लोके;अथात्र.धीरा.विनयन्ति.छन्दम्  ॥[.च्छन्दम्.]
२.८            न.सन्ति.नित्या.मनुजेषु.कामाः.सन्ति.त्व्.अनित्याः.कामिनो.यत्र.बद्धाः  ।
२.८            तांस्.तु.प्रहाय.ह्य्.अपुनर्.भवाय.ह्य्.अनागतम्.मृत्यु.धेयम्.वदामि  ॥
२.९            छन्द.जातो.ह्य्.अवस्रावी.मनसानाविलो.भवेत् ।
२.९            कामेषु.त्व्.अप्रतिबद्ध.चित्त;ऊर्ध्व.स्रोतो.निरुच्यते  ॥
२.१०           अनुपूर्वेण.मेधावी.स्तोकम्.स्तोकम्.क्षणे.क्षणे  ।
२.१०           कर्मारो.रजतस्यैव.निर्धमेन्.मलम्.आत्मनः  ॥
२.११           रथ.कार;इव.चर्मणः.परिकर्तन्न्.उपानहम्  ।
२.११           यद्.यज्.जहाति.कामानाम्.तत्.तत्.सम्पद्यते.सुखम्  ॥
२.१२           सर्वम्.चेत्.सुखम्.इच्छेत.सर्व.कामान्.परित्यजेत् ।[.कामाम्.]
२.१२           सर्व.काम.परित्यागी.ह्य्.अत्यन्तम्.सुखम्.एधते  ॥
२.१३           यावत्.कामान्.अनुसरन्.न.तृप्तिम्.मनसो.अध्यगात् ।
२.१३           ततो.निवृत्तिम्.प्रतिपश्यमानास्.ते.वै.तृप्ताः.प्रज्ञया.ये.सुतृप्ताः  ॥
२.१४           श्रेयसी.प्रज्ञया.तृप्तिर्.न.हि.कामैर्.वितृप्यते  ।
२.१४           प्रज्ञया.पुरुषम्.तृप्तम्.तृष्णा.न.कुरुते.वशम्  ॥
२.१५           गृद्धा.हि.कामेषु.नराः.प्रमत्ता.ह्य्.अधर्मे.बत.ते.रताः  ।
२.१५           अन्तरायम्.न.ते.पश्यन्त्य्.अल्पके.जीविते.सति  ।
२.१६           दुर्मेधसम्.हन्ति.भोगो.न.त्व्.इहात्म.गवेषिणम्  ।
२.१६           दुर्मेधा.भोग.तृष्णाभिर्.हन्त्य्.आत्मानम्.अथो.परान्  ॥
२.१७           न.कर्षापण.वर्षेण.तृप्तिः.कामैर्.हि.विद्यते  ।
२.१७           अल्पास्वाद.सुखाः.कामा;इति.विज्ञाय.पण्डितः  ॥
२.१८           अपि.दिव्येषु.कामेषु.स.रतिम्.नाधिगच्छति  ।
२.१८           तृष्णा.क्षय.रतो.भवति.बुद्धानाम्.श्रावकः.सदा  ॥
२.१९           पर्वतो.अपि.सुवर्णस्य.समो.हिमवता.भवेत् ।
२.१९           वित्तम्.तम्.नालम्.एकस्यैतज्.ज्ञात्वा.समम्.चरेत् ॥[.वित्तम्.तम्.नालम्.एकस्य.]
२.२०           दुह्खम्.हि.यो.वेद.यतो.निदानम्.कामेषु.जन्तु.स.कथम्.रमेत  ।
२.२०           उपधिम्.हि.लोके.शल्यम्.इति.मत्वा.तस्यैव.धीरो.विनयाय.शिक्षेत् ॥


३ तृष्णावर्ग

३.१            वितर्क.प्रमथितस्य.जन्तुनस्.तीव्र.रागस्य.शुभानुदर्शिनः  ।
३.१            भूयस्.तृष्णा.प्रवर्धते.गाढम्.ह्य्.एष.करोति.बन्धनम्  ॥
३.२            वितर्क.व्युपशमे.तु.यो.रतो.ह्य्.अशुभम्.भावयते.सदा.स्मृतः  ।
३.२            तृष्णा.ह्य्.एष.प्रहास्यते.स.तु.खलु.पूति.करोति.बन्धनम्  ॥[.एषा.]?
३.३            कामान्ध.जाल.प्रक्षिप्तास्.तृष्णयाच्छादिताः.प्रजाः  ।
३.३            प्रमत्ता.बन्धने.बद्धा.मत्स्यवत्.कुपिना.मुखे  ।
३.३ f:           जरा.मरणम्.आयान्ति.वत्सः.क्षीरपक;इव.मातरम्  ॥
३.४            मनुजस्य.प्रमत्त.चारिणस्.तृष्णा.वर्धति.मालुतेव.हि  ।[.मालुतेव.हि.]
३.४            स.हि.संसरते.पुनः.पुनः.फलम्.इच्छन्न्.इव.वानरो.वने  ॥
३.५            सरितानि.वै.स्नेहितानि.वै.सौमनस्यानि.भवन्ति.जन्तुनः  ।
३.५            ये.सातसिताः.सुखैषिणस्.ते.वै.जाति.जरोपगा.नराः  ॥
३.६            तृष्णाभिर्.उपस्कृताः.प्रजाः.परिधावन्ति.शशा.व.वागुराम्  ।
३.६            सम्योजनैः.सङ्ग.सक्ता.दुह्खम्.यान्ति.पुनः.पुनश्.चिर.रात्रम्  ॥
३.७            तृष्णया.ग्रथिताः.सत्त्वा.रक्त.चित्ता.भवा.भवे  ।[.सत्वा.]
३.७            ते.योग.युक्त.मारेण.ह्य्.अयोग.क्षेमिणो.जनाः  ।
३.७ f:           जरा.मरणम्.आयान्ति.योगा.हि.दुरतिक्रमाः  ॥
३.८            यस्.तु.तृष्णाम्.प्रहायेह.वीत.तृष्णो.भवा.भवे  ।
३.८            तृष्णया.विभवद्.भिक्षुर्.अनिच्छुः.परिनिर्वृतः  ॥
३.९            य;एताम्.सहते.ग्राम्याम्.तृष्णाम्.लोके.सुदुस्त्यजाम्  ।
३.९            शोकास्.तस्य.प्रवर्धन्ते.ह्य्.अववृष्टा.बीरणा.यथा  ॥
३.१०           यस्.त्व्.एताम्.त्यजते.ग्राम्याम्.तृष्णाम्.लोके.सुदुस्त्यजाम्  ।
३.१०           शोकास्.तस्य.निवर्तन्ते;उद.बिन्दुर्.इव.पुष्करात् ॥
३.११           तद्.वै.वदामि.भद्रम्.वो.यावन्तः.स्थ.समागताः  ।
३.११           तृष्णाम्.समूलम्.खनतोशीरार्थीव.बीरणाम्  ।
३.११ f:          तृष्णायाः.खात.मूलाया.नास्ति.शोकः.कुतो.भयम्  ॥
३.१२           तृष्णा.द्वितीयः.पुरुषो.दीर्घम्.अध्वानम्.आशया  ।
३.१२           पुनः.पुनः.संसरते.गर्भम्.एति.पुनः.पुनः  ।
३.१२ f:          इत्थम्.भावान्यथी.भावः.संसारे.त्व्.आगतिम्.गतिम्  ॥
३.१३           ताम्.तु.तृष्णाम्.प्रहायेह.वीत.तृष्णो.भवा.भवे  ।
३.१३           नासौ.पुनः.संसरते.तृष्णा.ह्य्.अस्य.न.विद्यते  ॥
३.१४           यया.देवा.मनुष्याश्.च.सितास्.तिष्ठन्ति.हार्थिकाः  ।
३.१४           तरतैताम्.विषक्तिकाम्.क्षणो.वो.मा.ह्य्.उपत्यगात् ।
३.१४ f:          क्षणातीता.हि.शोचन्ते.नरकेषु.समर्पिताः  ॥
३.१५           तृष्णा.हि.हेतुः.सरिता.विषक्तिका.गण्डस्य.नित्यम्.विसृतेह.जालिनी  ।
३.१५           लताम्.पिपासाम्.अपनीय.सर्वशो.निवर्तते.दुह्खम्.इदम्.पुनः.पुनः  ॥
३.१६           यथापि.मूलैर्.अनुपद्रुतैः.सदा.छिन्नो.अपि.वृक्षः.पुनर्.एव.जायते  ।
३.१६           एवम्.हि.तृष्णानुशयैर्.अनुद्धृतैर्.निर्वर्तते.दुह्खम्.इदम्.पुनः.पुनः  ॥
३.१७           यथापि.शल्यो.दृढम्.आत्मना.कृतस्.तम्.एव.हन्याद्.बलसा.त्व्.अधिष्ठितः  ।
३.१७           तथा.त्व्.इहाध्यात्म.समुत्थिता.लतास्.तृष्णा.वधायोपनयन्ति.प्राणिनाम्  ॥
३.१८           एतद्.आदीनवम्.ज्ञात्वा.तृष्णा.दुह्खस्य.सम्भवम्  ।
३.१८           वीत.तृष्णो.ह्य्.अनादानः.स्मृतो.भिक्षुः.परिव्रजेत् ॥


४ अप्रमादवर्ग

४.१            अप्रमादो.ह्य्.अमृत.पदम्.प्रमादो.मृत्युनः.पदम्  ।
४.१            अप्रमत्ता.न.ंरियन्ते.ये.प्रमत्ताः.सदा.मृताः  ॥
४.२            एताम्.विशेषताम्.ज्ञात्वा.ह्य्.अप्रमादस्य.पण्डितः  ।
४.२            अप्रमादम्.प्रमुद्येत.नित्यम्.आर्यः.स्व.गोचरम्  ॥
४.३            अप्रमत्ताः.साततिका.नित्यम्.दृढ.पराक्रमाः  ।
४.३            स्पृशन्ति.धीरा.निर्वाणम्.योग.क्षेमम्.अनुत्तरम्  ॥
४.४            प्रमादम्.अप्रमादेन.यदा.नुदति.पण्डितः  ।
४.४            प्रज्ञा.प्रसादम्.आरुह्य.त्व्.अशोकः.शोकिनीम्.प्रजाम्  ।
४.४ f:           पर्वतस्थैव.भूमिस्थान्.धीरो.बालान्.अवेक्षते  ॥
४.५            उत्तानेनाप्रमादेन.सम्यमेन.दमेन.च  ।
४.५            द्वीपम्.करोति.मेधावी.तम्.ओघो.नाभिमर्दति  ॥
४.६            उत्थानवतः.स्मृतात्मनः.शुभ.चित्तस्य.निशाम्य.चारिणः  ।
४.६            सम्यतस्य.हि.धर्म.जीविनो.ह्य्.अप्रमत्तस्य.यशो.अभिवर्धते  ॥
४.७            अधिचेतसि.मा.प्रमद्यत.प्रततम्.मौन.पदेषु.शिक्षत  ।
४.७            शोका.न.भवन्ति.तायिनो.ह्य्.उपशान्तस्य.सदा.स्मृतात्मनः  ॥
४.८            हीनाम्.धर्माम्.न.सेवेत.प्रमादेन.न.संवसेत् ।
४.८            मिथ्या.दृष्टिम्.न.रोचेत.न.भवेल्.लोक.वर्धनः  ॥
४.९            सम्यग्.दृष्टिर्.अधीमात्रा.लौकिकी.यस्य.विद्यते  ।
४.९            अपि.जाति.सहस्राणि.नासौ.गच्छति.दुर्गतिम्  ॥
४.१०           प्रमादम्.अनुवर्तन्ते.बाला.दुर्मेधसो.जनाः  ।
४.१०           अप्रमादम्.तु.मेधावी.धनम्.श्रेष्ठीव.रक्षति  ॥
४.११           प्रमादम्.अनुवर्तन्ते.बाला.दुर्मेधसो.जनाः  ।
४.११           अप्रमत्तः.सदा.ध्यायी.प्राप्नुते.ह्य्.आस्रव.क्षयम्  ॥
४.१२           प्रमादम्.नानुयुज्येत.न.काम.रति.संस्तवम्  ।
४.१२           अप्रमत्तः.सदा.ध्यायी.प्राप्नुते.ह्य्.अचलम्.सुखम्  ॥
४.१३           नायम्.प्रमाद.कालः.स्याद्.अप्राप्ते.ह्य्.आस्रव.क्षये  ।
४.१३           मारः.प्रमत्तम्.अन्वेति.सिंहम्.वा.मृग.मातृका  ॥
४.१४           स्थानानि.चत्वारि.नरः.प्रमत्त;आपद्यते.यः.पर.दार.सेवी  ।
४.१४           अपुण्य.लाभम्.ह्य्.अनिकाम.शय्याम्.निन्दाम्.तृतीयम्.नरकम्.चतुर्थम्  ॥
४.१५           अपुण्य.लाभम्.च.गतिम्.च.पापिकाम्.भीतस्य.भीताभिर्.अथाल्पिकाम्.रतिम्।
४.१५           निन्दाम्.च.पश्यन्.न्wपतेश्.च.दण्डम्.परस्य.दाराणि.विवर्जयेत  ॥
४.१५_          अपुण्य.लाभश्.च.गतिश्.च.पापिका.भीतस्य.भीताभिर्.अथाल्पिका.रतिः  ।
४.१५_          राजा.च.दण्डम्.गुरुकम्.ददाति.कायस्य.भेदाद्.नरकेषु.पश्यते  ॥
४.१६           प्रतियत्येव.तत्.कुर्याद्.यज्.जानेद्द्.हितम्.आत्मनः  ।
४.१६           न.शाकटिक.चिन्ताभिर्.मन्दम्.धीरः.पराक्रमेत् ॥
४.१७           यथा.शाकटिको.मार्गम्.समम्.हित्वा.महा.पथम्  ।
४.१७           विषमम्.मार्गम्.आगम्य.छिन्नाक्षः.शोचते.भृशम्  ॥
४.१८           एवम्.धर्माद्.अपक्रम्य.ह्य्.अधर्मम्.अनुवर्त्य.च  ।
४.१८           बालो.मृत्यु.वशम्.प्राप्तश्.छिन्नाक्ष;इव.शोचते  ॥
४.१९           यत्.कृत्यम्.तद्.अपविद्धम्.अकृत्यम्.क्रियते.पुनः  ।
४.१९           उद्धतानाम्.प्रमत्तानाम्.तेषाम्.वर्धन्ति;आस्रवाः  ।
४.१९ f:          आस्रवास्.तेषु.वर्धन्ते;आरात्.ते.ह्य्.आस्रव.क्षयात् ॥
४.२०           येषाम्.तु.सुसमारब्धा.नित्यम्.काय.गता.स्मृतिः  ।
४.२०           अकृत्यम्.ते.न.कुर्वन्ति.कृत्ये.सातत्य.कारिणः  ।
४.२० f:          स्मृतानाम्.सम्प्रजानानाम्.अस्तम्.गच्छन्त्यास्रवाः  ॥
४.२१           न.तावता.धर्म.धरो.यावता.बहु.भाषते  ।
४.२१           यस्.त्व्.इहाल्पम्.अपि.श्रुत्वा.धर्मम्.कायेन.वै.स्पृशेत् ।
४.२१ f:          स.वै.धर्म.धरो.भवति.यो.धर्मे.न.प्रमाद्यते  ॥
४.२२           सुबह्व्.अपीह.सहितम्.भाषमाणो.न.तत्.करो.भवति.नरः.प्रमत्तः  ।
४.२२           गोपैव.गाः.संगणयन्.परेषाम्.न.भागवान्.श्रामण्यार्थस्य.भवति  ॥[भागवान्.श्रामण्यार्थस्य.]
४.२३           अल्पम्.अपि.चेत्.सहितम्.भाषमाणो.धर्मस्य.भवति.ह्य्.अनुधर्म.चारी  ।
४.२३           रागम्.च.दोषम्.च.तथैव.मोहम्.प्रहाय.भागी.श्रामण्यार्थस्य.भवति  ॥
४.२४           अप्रमादम्.प्रशंसन्ति.प्रमादो.गर्हितः.सदा  ।
४.२४           अप्रमादेन.मघवान्.देवानाम्.श्रेष्ठताम्.गतः  ॥
४.२५           अप्रमादम्.प्रशंसन्ति.सदा.कृत्येषु.पण्डिताः  ।
४.२५           अप्रमत्तो.ह्य्.उभाव्.अर्थाव्.अतिगृह्णाति.पण्डितः  ॥
४.२६           दृष्ट.धार्मिक;एको.अर्थस्.तथान्यः.साम्परायिकः  ।
४.२६           अर्थाभिसमयाद्.धीरः.पण्डितो.हि.निरुच्यते  ॥
४.२७           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.२७           दुर्गाद्.उद्धरते.त्मानम्.पङ्क.सन्नैव.कुञ्जरः  ॥[.आत्मानम्.][.पङ्कसन्नैव.]
४.२८           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.२८           धुनाति.पापकाम्.धर्माम्.पत्त्राणीव.हि.मारुतः  ॥
४.२९           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.२९           सम्योजनम्.अणु.स्थूलम्.दहन्न्.अग्निर्.इव.गच्छति  ॥
४.३०           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.३०           स्पृशति.ह्य्.अनुपूर्वेण.सर्व.सम्योजन.क्षयम्  ॥
४.३१           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.३१           प्रतिविध्यते.पदम्.शान्तम्.संस्कारोपशमम्.सुखम्  ॥
४.३२           अप्रमाद.रतो.भिक्षुः.प्रमादे.भय.दर्शकः  ।
४.३२           अभव्यः.परिहाणाय.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
४.३३           उत्तिष्ठत.व्यायमत.दृढम्.शिक्षत शान्तये  ।
४.३३           अस्मृतिश्.च.प्रमादश्.चैवानुत्थानम्.असम्यमः  ॥
४.३४           निद्रा.तन्द्रीर्.अनायोग;एते.शिक्षान्तरायिकाः  ।
४.३४           तद्.अङ्गम्.परिबुध्यध्वम्.स्मृतिर्.मान्तर्.अधीयत  ॥
४.३५           उत्तिष्ठेन्.न.प्रमाद्येत.धर्मम्.सुचरितम्.चरेत् ।
४.३५           धर्म.चारी.सुखम्.शेते.ह्य्.अस्मिंल्.लोके.परत्र.च  ।[.अस्मिम्.लोके.]
४.३६           अप्रमाद.रता.भवत.सुशीला.भवत.भिक्षवः  ।
४.३६           सुसमाहित.संकल्पाः.स्व.चित्तम्.अनुरक्षत  ॥
४.३७           आरभध्वम्.निष्क्रमध्वम्.युज्यध्वम्.बुद्ध.शासने  ।
४.३७           धुनिध्वम्.मृत्युनः.सैन्यम्.नडागारम्.इव.कुञ्जरः  ॥[.नडागारम्.]
४.३८           यो.ह्य्.अस्मिन्.धर्म.विनये.त्व्.अप्रमत्तो.भविष्यति  ।
४.३८           प्रहाय.जाति.संसारम्.दुह्खस्यान्तम्.स.यास्यति  ॥


५ प्रियवर्ग

५.१            प्रियेभ्यो.जायते.शोकः.प्रियेभ्यो.जायते.भयम्  ।
५.१            प्रियेभ्यो.विप्रमुक्तानाम्.नास्ति.शोकः.कुतो.भयम्  ॥
५.२            प्रियेभ्यो.जायते.शोकः.प्रियेभ्यो.जायते.भयम्  ।
५.२            प्रियाणाम्.अन्यथी.भावाद्.उन्मादम्.अपि.गच्छति  ॥
५.३            शोका.हि.ये.वै.परिदेवितम्.च.दुह्खम्.च.लोकस्य.हि.नैकरूपम्  ।
५.३            प्रियम्.प्रतीत्येह.तद्.अस्ति.सर्वम्.प्रियेऽसति.स्यान्.न.कथंचिद्.एतत् ॥
५.४            तस्माद्द्.हि.ते.सुखिता.वीत.शोका.येषाम्.प्रियम्.नास्ति.कथंचिद्.एव  ।
५.४            तस्माद्.अशोकम्.पदम्.एषमाणः.प्रियम्.न.कुर्वीत.हि.जीव.लोके  ॥
५.५            मा.प्रियैः.संगमो.जातु.मा.च.स्याद्.अप्रियैः.सदा  ।
५.५            प्रियाणाम्.अदर्शनम्.दुह्खम्.अप्रियाणाम्.च.धर्शनम्  ॥
५.६            प्रियाणाम्.च.विना.भावाद्.अप्रियाणाम्.च.संगमात् ।
५.६            तीव्र;उत्पद्यते.शोको.जीर्यन्ते.येन.मानवाः  ॥
५.७            प्रियम्.मृतम्.काल.गतम्.ज्ञातयः.सहिताः.स्थिताः  ।
५.७            शोचन्ति.दीर्घम्.अध्वानम्.दुह्खो.हि.प्रिय.संगमः  ॥
५.८            तस्मात्.प्रियम्.न.कुर्वीत.प्रिय.भावो.हि.पापकः  ।
५.८            ग्रन्थास्.तेषाम्.न.विद्यन्ते.येषाम्.नास्ति.प्रियाप्रियम्  ।
५.९            अयुगे.युज्य.चात्मानम्.युगे.चायुज्य.सर्वदा  ।
५.९            अर्थम्.हित्वा.प्रिय.ग्राही.स्पृहयत्य्.अर्थ.योगिने  ॥
५.१०           प्रिय.रूप.सात.ग्रथिता.देव.कायाः.पृथक्.स्थिताः  ।
५.१०           आघादिनः.परिद्यूना.मृत्यु.राज.वशम्.गताः  ॥
५.११           ये.वै.दिवा.च.रात्रौ.चैव;अप्रमत्ताः.प्रियम्.जहति.नित्यम्  ।
५.११           ते.वै.खनन्ति.त्व्.अघ.मूलम्.मृत्यु-र्-आमिषम्.दुरतिवर्त्यम्  ॥
५.१२           असाधु.साधु.रूपेण.प्रिय.रूपेण.चाप्रियम्  ।
५.१२           दुह्खम्.सुखस्य.रूपेण.प्रमत्तानभिमर्दति  ॥
५.१३           आत्मानम्.चेत्.प्रियम्.विद्यान्.नैनम्.पापेन.योजयेत् ।
५.१३           न.ह्य्.एतत्.सुलभम्.भवति.सुखम्.दुष्कृत.कारिणा  ॥
५.१४           आत्मानम्.चेत्.प्रियम्.विद्यान्.नैनम्.पापेन.योजयेत् ।
५.१४           एतद्द्.हि.सुलभम्.भवति.सुखम्.सुकृत.कारिणा  ॥
५.१५           आत्मानम्.चेत्.प्रियम्.विद्याद्.रक्षेद्.एनम्.सुरक्षितम्  ।
५.१५           यथा.प्रत्यन्त.नगरम्.गम्भीर.परिखम्.दृढम्  ।
५.१५ f:          त्रयाणाम्.अन्यतमम्.यामम्.प्रतिजाग्रेत.पण्डितः  ॥
५.१६           आत्मानम्.चेत्.प्रियम्.विद्याद्.गोपयेत्.तम्.सुगोपितम्  ।
५.१६           यथा.प्रत्यन्त.नगरम्.गुप्तम्.अन्तर्.बहिस्थिरम्  ।[.अन्तर्.बहिः.स्थिरम्.]
५.१७           एवम्.गोपयतात्मानम्.क्षणो.वो.मा.ह्य्.उपत्यगात् ।
५.१७           क्षणातीता.हि.शोचन्ते.नरकेषु.समर्पिताः  ॥
५.१८           सर्वा.दिशस्.त्व्.अनुपरिगम्य.चेतसा.नैवाध्यगात्.प्रियतरम्.आत्मनः.क्वचित् ।
५.१८           एवम्.प्रियः.पृथग्.आत्मा.परेषाम्.तस्मान्.न.हिंस्यात्.परम्.आत्म.कारणम्  ॥
५.१९           सर्वे.दण्डस्य.बिभ्यन्ति.सर्वेषाम्.जीवितम्.प्रियम्  ।
५.१९           आत्मानम्.उपमाम्.कृत्वा.नैव.हन्यान्.न.घातयेत् ॥
५.२०           चिर.प्रवासिनम्.यद्वद्.दूरतः.स्वस्तिनागतम्  ।
५.२०           ज्ञातयः.सुहृदो.मित्राश्.चाभिनन्दन्त्यागतम्  ॥
५.२१           कृत.पुण्यम्.तथा.मर्त्यम्.अस्मांल्.लोकात्.परम्.गतम्  ।[.अस्माल्.लोकात्.]
५.२१           पुण्यान्य्.एवाभिनन्दन्ति.प्रियम्.ज्ञातिम्.इवागतम्  ॥
५.२२           तस्मात्.कुरुत.पुण्यानाम्.निचयम्.साम्परायिकम्  ।
५.२२           पुण्यानि.पर.लोके.हि.प्रतिष्ठा.प्राणिनाम्.हि.सा  ॥
५.२३           पुण्यम्.देवाः.प्रशंसन्ति.सम.चर्याम्.च.यश्.चरेत् ।
५.२३           इह.चानिन्दितो.भवति.प्रेत्य.स्वर्गे.च.मोदते  ॥
५.२४           धर्मस्थम्.शील.सम्पन्नम्.ह्रीमन्तम्.सत्य.वादिनम्  ।
५.२४           आत्मनः.कारकम्.सन्तम्.तम्.जनः.कुरुते.प्रियम्  ॥
५.२५           परेषाम्.च.प्रियो.भवति.ह्य्.आत्मार्थम्.क्रियतेऽपि.च  ।
५.२५           दृष्टे.च.धर्मे.प्राशंस्यः.साम्पराये.च.सद्.गतिः  ॥
५.२६           अववदेतानुशासीत.चासभ्याच्.च.निवारयेत् ।
५.२६           असताम्.न.प्रियो.भवति.सताम्.भवति.तु.प्रियः  ॥
५.२७           असन्तश्.चैव.सन्तश्.च.नाना.यान्ति.त्व्.इतश्.च्युताः  ।
५.२७           असन्तो.नरकम्.यान्ति.सन्तः.स्वर्ग.परायणाः  ॥


६ शीलवर्ग
६.१            शीलम्.रक्षेत.मेधावी.प्रार्थयन्.वै.सुख.त्रयम्  ।[.प्रार्थयं.]
६.१            प्रशंसा.वित्त.लाभम्.च.प्रेत्य.स्वर्गे.च.मोदनम्  ॥
६.२            स्थानान्य्.एतानि.सम्पश्यन्.शीलम्.रक्षेत.पण्डितः  ।
६.२            आर्यो.दर्शन.सम्पन्नः.स.लोके.लभते.शिवम्  ॥
६.३            सुखम्.शील.समादानम्.कायो.न.परिदह्यते  ।
६.३            सुखम्.च.रात्रौ.स्वपति.प्रतिभुद्धश्.च.नन्दति  ॥
६.४            शीलम्.यावज्.जरा.साधु.श्रद्धा.साधु.प्रतिष्ठिता  ।
६.४            प्रज्ञा.नराणाम्.रत्नम्.वै.पुण्यम्.चोरैः.सुदुर्हरम्  ॥
६.५            कृत्वा.पुण्यानि.सप्रज्ञो.दत्त्वा.दानानि.शीलवान्  ।[.दत्वा.]
६.५            इह.चाथ.परत्रासौ.सुखम्.समधिगच्छति  ॥
६.६            शीले.प्रतिष्ठितो.भिक्षुर्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतः  ।
६.६            भोजने.चापि.मात्रज्ञो.युक्तो.जागरिकासु.च  ॥
६.७            विहरन्न्.एवम्.आतापी.ह्य्.अहो.रात्रम्.अतन्द्रितः  ।
६.७            अभव्यः.परिहाणाय.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
६.८            शीले.प्रतिष्ठितो.भिक्षुश्.चित्तम्.प्रज्ञाम्.च.भावयेत् ।
६.८            आतापी.निपको.नित्यम्.प्राप्नुयाद्.दुह्ख.संक्षयम्  ॥
६.९            तस्मात्.सतत.शीली.स्यात्.समाधेर्.अनुरक्षकः  ।
६.९            विपश्यनायाम्.शिक्षेच्.च.सम्प्रजान.प्रतिस्मृतः  ॥
६.१०           स.तु.विक्षीण.सम्योगः.क्षीण.मानो.निरौपधिः  ।
६.१०           कायस्य.भेदत्.सप्रज्ञः.संख्यान्.नोपैति.निर्वृतः  ॥
६.१११          शीलम्.समाधिः.प्रज्ञा.च.यस्य.ह्य्.एते.सुभाविताः  ।
६.११           सो.अत्यन्त.निष्ठो.विमलस्.त्व्.अशोकः.क्षीण.सम्भवः  ॥
६.१२           सङ्गात्.प्रमुक्तो.ह्य्.असित;आज्ञातावी.निरौपधिः  ।
६.१२           अतिक्रम्य.मार.विषयम्.आदित्यो.वा.विरोचते  ॥
६.१३           उद्धतस्य.प्रमत्तस्य.भिक्षुणो.बहिर्.आत्मनः  ।
६.१३           शीलम्.समाधिः.प्रज्ञा.च.पारिपूरिम्.न.गच्छति  ॥
६.१४           छन्नम्.एवाभिवर्षति.विवृतम्.नाभिवर्षति  ।
६.१४           तस्माद्द्.हि.छन्नम्.विवरेद्.एवम्.तम्.नाभिवर्षति  ॥[.च्छन्नम्.]
६.१५           एतद्द्.हि.दृष्ट्वा.शिक्षेत.सदा.शीलेषु.पण्डितः  ।
६.१५           निर्वाण.गमनम्.मार्गम्.क्षिप्रम्.एव.विशोधयेत् ॥
६.१६           न.पुष्प.गन्धः.प्रतिवातम्.एति.न.वाह्निजात्.तगराच्.चन्दनाद्.वा  ।
६.१६           सताम्.तु.गन्धः.प्रतिवातम्.एति.सर्वा.दिशः.सत्.पुरुषः.प्रवाति  ॥
६.१७           तगराच्.चन्दनाच्.चापि.वार्षिकायास्.तथोत्पलात् ।
६.१७           एतेभ्यो.गन्ध.जातेभ्यः.शील.गन्धस्.त्व्.अनुत्तरः  ॥
६.१८           अल्प.मात्रो.ह्य्.अयम्.गन्धो.यो.अयम्.तगर.चन्दनात् ।
६.१८           यस्.तु.शीलवताम्.गन्धो.वाति.देवेष्व्.अपीह.सः  ।
६.१९           तेषाम्.विशुद्ध.शीलानाम्.अप्रमाद.विहारिणाम्  ।
६.१९           सम्यग्.आज्ञा.विमुक्तानाम्.मारो.मार्गम्.न.विन्दति  ॥
६.२०           एष.क्षेम.गमो.मार्ग;एष.मार्गो.विशुद्धये  ।
६.२०           प्रतिपन्नकाः.प्रहास्यन्ति.ध्यायिनो.मार.बन्धनम्  ॥


७ सुचरितवर्ग

७.१            काय.प्रदोषम्.रक्षेत.स्यात्.कायेन.सुसंवृतः  ।
७.१            काय.दुश्चरितम्.हित्वा.कायेन.सुकृतम्.चरेत् ॥
७.२            वाचः.प्रदोषम्.रक्षेत.वचसा.संवृतो.भवेत् ।
७.२            वाचो.दुश्चरितम्.हित्वा.वाचा.सुचरितम्.चरेत् ॥
७.३            मनः.प्रदोषम्.रक्षेत.मनसा.संवृतो.भवेत् ।
७.३            मनो.दुश्चरितम्.हित्वा.मनः.सुचरितम्.चरेत् ॥
७.४            काय.दुश्चरितम्.हित्वा.वचो.दुश्चरितानि.च  ।
७.४            मनो.दुश्चरितम्.हित्वा.यच्.चान्यद्.दोष.संहितम्  ॥
७.५            कायेन.कुशलम्.कुर्याद्.वचसा.कुशलम्.बहु  ।
७.५            मनसा.कुशलम्.कुर्याद्.अप्रमाणम्.निरौपधिम्  ॥
७.६            कायेन.कुशलम्.कृत्वा.वचसा.चेतसापि.च  ।
७.६            इह.चाथ.परत्रासौ.सुखम्.समधिगच्छति  ॥
७.७            अहिंसका.वै.मुनयो.नित्यम्.कायेन.संवृताः  ।
७.७            ते.यान्ति.ह्य्.अच्युतम्.स्थानम्.यत्र.गत्वा.न.शोचति  ॥
७.८            अहिंसका.वै.मुनयो.नित्यम्.वाचा.सुसंवृताः  ।
७.८            ते.यान्ति.ह्य्.अच्युतम्.स्थानम्.यत्र.गत्वा.न.शोचति  ॥
७.९            अहिंसका.वै.मुनयो.मनसा.नित्य.संवृताः  ।
७.९            ते.यान्ति.ह्य्.अच्युतम्.स्थानम्.यत्र.गत्वा.न.शोचति  ॥
७.१०           कायेन.संवृता.धीरा.धीरा.वाचा.सुसंवृताः  ।
७.१०           मनसा.संवृता.धीरा.धीराः.सर्वत्र.संवृताः  ।
७.१० f:          ते.यान्ति.ह्य्.अच्युतम्.स्थानम्.यत्र.गत्वा.न.शोचति  ॥
७.११           कायेन.संवरः.साधु.साधु.वाचा.च.संवरः  ।
७.११           मनसा.संवरः.साधु.साधु.सर्वत्र.संवरः  ।
७.११ f:          सर्वत्र.संवृतो.भिक्षुः.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
७.१२           वाचानुरक्षी.मनसा.सुसंवृतः.कायेन.चैवाकुशलम्.न.कुर्यात् ।
७.१२           एताम्.शुभाम्.कर्म.पथाम्.विशोधयन्न्.आराधयेन्.मार्गम्.ऋषि.प्रवेदितम्  ॥


८ वाचवर्ग

८.१            अभूत.वादी.नरकान्.उपैति.यश्.चान्यद्.अप्य्.आचरतीह.कर्म  ।
८.१            उभौ.हि.तौ.प्रेत्य.समौ.निरुक्तौ.निहीन.धर्मौ.मनुजौ.परत्र  ॥
८.२            पुरुषस्य.हि.जातस्य.कुठारी.जायते.मुखे  ।
८.२            यया.छिनत्ति.हात्मानम्.वाचा.दुर्भाषितम्.वदन्  ॥
८.३            यो.निन्दियाम्.प्रशंसति.तान्.अपि.निन्दति.ये.प्रशंसियाः  ।
८.३            स.चिनोति.मुखेन.तम्.कलिम्.कलिना.तेन.सुखम्.न.विन्दति  ॥
८.४            अल्प.मात्रो.ह्य्.अयम्.कलिर्.य;इह्हाक्षेण.धनम्.पराजयेत् ।
८.४            अयम्.अत्र.महत्तरः.कलिर्.यः.सुगतेषु.मनः.प्रदूषयेत् ॥
८.५            शतम्.सहस्राणि.निरर्बुदानि.षट्.त्रिंशतिम्.पञ्च.तथार्बुदानि  ।
८.५            यान्.आर्य.गर्ही.नरकान्.उपैति.वाचम्.मनश्.च.प्रणिधाय.पापकम्  ॥
८.६            असतम्.हि.वदन्ति.पाप.चित्ता.नरकम्.वर्धयते.वधाय.नित्यम्  ।
८.६            अनवद्य.बलस्.तितीक्षते.ताम्.मनसो.ह्य्.आविलताम्.विवर्जयित्वा  ॥[.तितिक्षते.]
८.७            यः.शासनम्.ह्य्.अर्हताम्.आर्याणाम्.धर्म.जीविनाम्  ।
८.७            प्रतिक्रोशति.दुर्मेधा.दृष्टिम्.निह्श्रित्य.पापिकाम्  ।
८.८            कल्याणिकाम्.विमुञ्चेत.नैव.मुञ्चेत.पापिकाम्  ।
८.८            मुक्ता.कल्याणिकी.श्रेयो.मुक्ता.तपति.पापिका  ॥
८.९            न.च.मुक्ते.प्रमुञ्चेत्.ताम्.मुञ्चमानो.हि.बाध्यते  ।
८.९            नैवम्.आर्याः.प्रमुञ्चन्ति.मुक्ता.बालैर्.हि.पापिका  ॥
८.१०           मुखेन.सम्यतो.भिक्षुर्.मन्द.भाषी.ह्य्.अनुद्धतः  ।
८.१०           अर्थम्.धर्मम्.च.देशयति.मधुरम्.तस्य.भाषितम्  ॥
८.११           सुभाषितम्.ह्य्.उत्तमम्.आहुर्.आर्या.धर्मम्.वदेन्.नाधर्मम्.तद्.द्वितीयम्  ।
८.११           प्रियम्.वदेन्.नाप्रियम्.तत्.तृतीयम्.सत्यम्.वदेन्.नासत्यम्.तच्.चतुर्थम्  ॥
८.१२           ताम्.एव.वाचम्.भाषेत.ययात्मानम्.न.तापयेत् ।
८.१२           परांश्.च.न.विहिंसेत.सा.हि.वाक्.साधु.भाषिता  ॥
८.१३           प्रियोद्यम्.एव.भाषेत.या.हि.वाचाभिनन्दिता  ।
८.१३           नाददाति.यया.पापम्.भाषमाणः.सदा.प्रियम्  ॥
८.१४           सत्या.स्याद्.अमृता.वाचा.सत्य.वाचा.ह्य्.अनुत्तरा  ।
८.१४           सत्यम्.अर्थे.च.धर्मे.च.वाचम्.आहुः.प्रतिष्ठिताम्  ॥
८.१५           याम्.बुद्धो.भाषते.वाचम्.क्षेमाम्.निर्वाण.प्राप्तये  ।
८.१५           दुह्खस्यान्त.क्रिया.युक्ताम्.सा.हि.वाक्.साधु.भाषिता  ॥


९ कर्मवर्ग

९.१            एक.धर्मम्.अतीतस्य.मृषा.वादस्य.जन्तुनः  ।
९.१            वितीर्ण.पर.लोकस्य.नाकार्यम्.पापम्.अस्ति.यत् ॥
९.२            श्रेयो.ह्य्.अयोगुडा.भुक्तास्.तप्ता.ह्य्.अग्नि.शिखोपमाः  ।
९.२            न.तु.भुञ्जीइत.दुह्शीलो.राष्ट्र.पिण्डम्.असम्यतः  ॥
९.३            स.चेद्.बिभेषि.दुह्खस्य.स.चेत्.ते.दुह्खम्.अप्रियम्  ।
९.३            मा.कार्षीः.पापकम्.कर्म.त्व्.आविर्.वा.यदि.वा.रहः  ॥
९.४            स.चेत्.पापानि.कर्माणि.करिष्यसि.करोषि.वा  ।
९.४            न.ते.दुह्खात्.प्रमोक्षो.अस्ति.ह्य्.उत्प्लुत्यापि.पलायतः  ॥
९.५            नैवान्तरीक्षे.न.समुद्र.मध्ये.न.पर्वतानाम्.विवरम्.प्रविश्य  ।
९.५            न.विद्यतेऽसौ.पृथिवी.प्रदेशो.यत्र.स्थितम्.न.प्रसहेत.कर्म  ॥
९.५            कृष्ण.शुक्लानि.कर्माणि.न.प्रणश्यन्ति.देहिनः  ।
९.५            कालम्.प्रा - - - इष्यन्ते.कृतान्य्.उप---नानि.च  ॥
९.६            यत्.परेषाम्.विगर्हेत.कर्म.दृष्ट्वेह.पापकम्  ।
९.६            आत्मना.तन्.न.कुर्वीत.कर्म.बद्धो.हि.पापकः  ।
९.७            ये.कूट.मान.योगेन.विषमेण.च.कर्मणा  ।
९.७            मनुष्यान्.उपहिंसन्ति.परतो.उपक्रमेण.वा  ।[.परतोपक्रमेण.वा.]
९.७            ते.वै.प्रपातम्.प्रपतन्ति.कर्म.बद्धा.हि.ते.जनाः  ॥
९.८            यत्.करोति.नरः.कर्म.कल्याणम्.अथ.पापकम्  ।
९.८            तस्य.तस्यैव.दायादो.न.हि.कर्म.प्रणश्यति  ॥
९.९            विलुम्पते.हि.पुरुषो.यावद्.अस्योपकल्पते  ।
९.९            ततो.अन्ये.तम्.विलुम्पन्ति.स.विलोप्ता.विलुप्यते  ॥
९.१०           कुर्वन्.हि.मन्यते.बालो.नैतम्.माम्.आगमिष्यति  ।
९.१०           साम्पराये.तु.जानाति.या.गतिः.पाप.कर्मणाम्  ॥
९.११           कुर्वन्.हि.मन्यते.बालो.नैतम्.माम्.आगमिष्यति  ।
९.११           पश्चात्.तु.कटुकम्.भवति.विपाकम्.प्रतिषेवतः  ॥
९.१२           स.चेत्.पापानि.कर्माणि.कुर्वन्.बालो.न.बुध्यते  ।
९.१२           कर्मभिः.स्वैस्.तु.दुर्मेधा.ह्य्.अग्नि.दग्धैव.तप्यते  ॥[.अग्नि.दग्धैव.तप्यते.]
९.१३           चरन्ति.बाला.दुष्प्रज्ञा.ह्य्.अमित्रैर्.इव.चात्मभिः  ।
९.१३           कुर्वन्तः.पापकम्.कर्म.यद्.भवति.कटुकम्.फलम्  ॥
९.१४           न.तत्.कर्म.कृतम्.साधु.यत्.कृत्वा.ह्य्.अनुतप्यते  ।
९.१४           रुदन्न्.अश्रु.मुखो.यस्य.विपाकम्.प्रतिषेवते  ॥
९.१५           तत्.तु.कर्म.कृतम्.साधु.यत्.कृत्वा.नानुतप्यते  ।
९.१५           यस्य.प्रतीतः.सुमना.विपाकम्.प्रतिषेवते  ॥
९.१६           हसन्तः.पापकम्.कर्म.कुर्वन्त्य्.आत्म.सुखैषिणः  ।
९.१६           रुदन्तस्.तस्य.वीपाकम्.प्रतिविन्दन्ति.दुह्खिताः  ॥[.विपाकम्.]
९.१७           न.हि.पाप.कृतम्.कर्म.सद्यः.क्षीरम्.इव.मूर्छति  ।[.मूर्च्छति.]
९.१७           दहन्.तद्.बालम्.अन्वेति.भस्माच्छन्न;इवानलः  ॥
९.१८           न.हि.पाप.कृतम्.कर्म.सद्यः.शस्त्रम्.इव.कृन्तति  ।
९.१८           साम्पराये.तु.जानाति.या.गतिः.पाप.कर्मणाम्  ।
९.१८ f:          पश्चात्.तु.कटुकम्.भवति.विपाकम्.प्रतिषेवतः  ॥
९.१९           अयसो.हि.मलः.समुत्थितः.स.तद्.उत्थाय.तम्.एव.खादति  ।
९.१९           एवम्.ह्य्.अनिशाम्य.चारिणम्.स्वानि.कर्माणि.नयन्ति.दुर्गतिम्  ॥


१० श्रद्धावर्ग

१०.१           श्रद्धाथ.ह्री.शीलम्.अथापि.दानम्.धर्मा;इमे.सत्.पुरुष.प्रशस्ताः  ।
१०.१           एतम्.हि.मार्गम्.दिव्यम्.वदन्ति;एतेनासौ.गच्छति.देव.लोकम्  ॥
१०.२           न.वै.कदर्या.देव.लोकम्.व्रजन्ति.बाला.हि.ते.न.प्रशंसन्ति.दानम्  ।
१०.२           श्राधस्.तु.दानम्.ह्य्.अनुमोदमानो.अप्य्.एवम्.ह्य्.असौ.भवति.सुखी.परत्र  ॥
१०.३           श्रद्धा.हि.वित्तम्.पुरुषस्य.श्रेष्ठम्.धर्मः.सुचीर्णः.सुखम्.आदधाति  ।
१०.३           सत्यम्.हि.वै.स्वादुतमम्.रसानाम्.प्रज्ञाजीवी.जीविनाम्.श्रेष्ठ;उक्तः  ॥
१०.४           श्रद्धा.धनो.ह्य्.अर्हताम्.धर्मम्.निर्वाण.प्राप्तये  ।
१०.४           शुश्रूषुर्.लभते.प्रज्ञाम्.तत्र.तत्र.विचक्षणः  ।[.शुश्रुशुर्.]
१०.५           श्रद्धया.तरति.ह्य्.ओघम्.अप्रमादेन.चार्णवम्  ।
१०.५           वीर्येण.त्यजते.दुह्खम्.प्रज्ञया.परिशुध्यते  ॥
१०.६           श्रद्धा.द्वितीया.पुरुषस्य.भवति.प्रज्ञा.चैनम्.प्रशासति  ।
१०.६           निर्वाणाभिरतो.भिक्षुश्.छिनत्ति.भव.बन्धनम्  ॥
१०.७           यस्य.श्रद्धा.च.शीलम्.चैवाहिंसा.सम्यमो.दमः  ।
१०.७           स.वान्त.दोषो.मेधावी.साधु.रूपो.निरुच्यते  ॥
१०.८           श्राद्धः.शीलेन.सम्पन्नस्.त्यागवान्.वीत.मत्सरः  ।
१०.८           व्रजते.यत्र.यत्रैव.तत्र.तत्रैव.पूज्यते  ॥
१०.९           यो.जीव.लोके.लभते.श्रद्धाम्.प्रज्ञाम्.च.पण्डितः  ।
१०.९           तद्द्.हि.तस्य.धनम्.श्रेष्ठम्.हीनम्.अस्येतरद्.धनम्  ॥
१०.१०          आर्याणाम्.दर्शनः.कामः.सद्.धर्म.श्रवणे.रतः  ।
१०.१०          विनीत.मात्सर्य.मलः.स.वै.श्राद्धो.निरुच्यते  ॥
१०.११          श्राद्धो.गृह्णाति.पाथेयम्.पुण्यम्.चोरैः.सुदुर्हरम्  ।
१०.११          चोरम्.हरन्तम्.वारयति.हरन्तः.श्रमणाः.प्रियाः  ।
१०.११ f:         श्रमणान्.आगतान्.दृष्ट्वा;अभिनन्दन्ति.पण्डिताः  ॥
१०.१२          ददन्त्य्.एके.यथा.श्रद्धा.यथा.विभवतो.जनाः  ।
१०.१२          तत्र.यो.दुर्मना.भवति.परेषाम्.पान.भोजने  ।
१०.१२ f:         नासौ.दिवा.च.रात्रौ.च.समाधिम्.अधिगच्छति  ॥
१०.१३          यस्य.त्व्.एते.समुच्छिन्नास्.ताल.मस्तकवद्द्.हताः  ।[.मस्तकवद्.धताः.]
१०.१३          स.वै.दिवा.च.रात्रौ.च.समाधिम्.अधिगच्छति  ॥
१०.१४          वीत.श्रद्धम्.न.सेवेत.ह्रदम्.यद्वद्द्.हि.निर्जलम्  ।
१०.१४          स.चेत्.खनेल्.लभेत्.तत्र.वारि.कर्दम.गन्धिकम्  ॥
१०.१५          श्राद्धम्.प्राज्ञम्.तु.सेवेत.ह्रदम्.यद्वज्.जलार्थिकः  ।
१०.१५          अच्छोदकम्.विप्रसन्नम्.शीत.तोयम्.अनाविलम्  ।[.अच्छोदकम्.]
१०.१६          नानुरक्ता;इति.रज्येत.ह्य्.अत्र.वै.दीर्यते.जनः  ।
१०.१६          अप्रसन्नाम्.वर्जयित्वा.प्रसन्नान्.उपसेवते  ॥[१० श्रद्धावर्गह्]
१०_उद्दानम्_    अनित्य.काम.तृष्णा.च;अप्रमादस्.तथा.प्रियः  ।[प्.१८४]
१०_उद्दानम्_    शीलम्.सुचरितम्.वाच.कर्म.श्रद्धा.च.ते.दशः  ॥[प्.१८४]


११ श्रमणवर्ग

११.१           छिन्धि.स्रोतः.पराक्रम्य.कामान्.प्रणुद.सर्वशः  ।
११.१           नाप्रहाय.मुनिः.कामान्.एकत्वम्.अधिगच्छति  ॥
११.२           कुर्वाणो.हि.सदा.प्राज्ञो.दृढम्.एव.पराक्रमेत् ।
११.२           शिथिला.खलु.प्रव्रज्या.ह्य्.आददाति.पुनो.रजः  ॥
११.३           यत्.किंचित्.शिथिलम्.कर्म.संक्लिष्टम्.वापि.यत्.तपः  ।
११.३           अपरिशुद्धम्.ब्रह्मचर्यम्.न.तद्.भवति.महा.फलम्  ॥
११.४           शरो.यथा.दुर्गृहीतो.हस्तम्.एवापकृन्तति  ।
११.४           श्रामण्यम्.दुष्परामृष्टम्.नरकान्.उपकर्षति  ॥
११.५           शरो.यथा.सुगृहीतो.न.हस्तम्.अपकृन्तति  ।
११.५           श्रामण्यम्.सुपरामृष्टम्.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
११.६           दुष्करम्.दुस्तितीक्षम्.च.श्रामण्यम्.मन्द.बुद्धिना  ।[.दुस्तितिक्षम्.]
११.६           बहवस्.तत्र.सम्बाधा.यत्र.मन्दो.विषीदति  ॥
११.७           श्रामण्ये.चरते.यस्.तु.स्व.चित्तम्.अनिवारयेत् ।
११.७           पुनः.पुनर्.विषीदेत्.स.संकल्पानाम्.वशम्.गतः  ॥
११.८           दुष्प्रव्रज्यम्.दुरभिरमम्.दुरध्यावसिता.गृहाः  ।
११.८           दुह्खासमान.संवासा.दुह्खाश्.चोपचिता.भवाः  ॥[.दुह्खासमान.संवासा.]
११.९           काषाय.कण्ठा.बहवः.पाप.धर्मा.ह्य्.असम्यताः  ।
११.९           पापा.हि.कर्मभिः.पापैर्.इतो.गच्छन्ति.दुर्गतिम्  ।
११.१०          यो.असाव्.अत्यन्त.दुह्शीलः.सालवान्.मालुता.यथा  ।
११.१०          करोत्य्.असौ.तथात्मानम्.यथैनम्.द्विषद्.इच्छति  ॥
११.११          स्थविरो.न.तावता.भवति.यावता.पलितम्.शिरः  ।
११.११          परिपक्वम्.वयस्.तस्य.मोह.जीर्णः.स;उच्यते  ॥
११.१२          यस्.तु.पुण्यम्.च.पापम्.च.प्रहाय.ब्रह्मचर्यवान्  ।
११.१२          विश्रेणयित्वा.चरति.स.वै.स्थविर;उच्यते  ॥
११.१३          न.मुण्ड.भावात्.श्रमणो.ह्य्.अवृतस्.त्व्.अनृतम्.वदन्  ।
११.१३          इच्छा.लोभ.समापन्नः.श्रमणः.किम्.भविष्यति  ॥
११.१४          न.मुण्ड.भावात्.श्रमणो.ह्य्.अवृतस्.त्व्.अनृतम्.वदन्  ।
११.१४          शमितम्.येन.पापम्.स्याद्.अणु.स्थूलम्.हि.सर्वशः  ।
११.१४ f:         शमितत्वात्.तु.पापानाम्.श्रमणो.हि.निरुच्यते  ॥
११.१५          ब्राह्मणो.वाहितैः.पापैः.श्रमणः.शमिताशुभः  ।
११.१५          प्रव्राजयित्वा.तु.मलान्.उक्तः.प्रव्रजितस्.त्व्.इह  ॥


१२ मार्गवर्ग

१२.१           आर्य.सत्यानि.चत्वारि.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ।
१२.१           एष.मार्गम्.प्रजानाति.भव.तृष्णा.प्रदालनम्  ॥
१२.२           उद्धतम्.हि.रजो.वातैर्.यथा.वृष्टेन.शाम्यति  ।
१२.२           एवम्.शाम्यन्ति.संकल्पाः.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ॥
१२.३           श्रेष्ठा.हि.प्रज्ञा.लोकेऽस्मिन्.येयम्.निर्वेद.गामिनी  ।
१२.३           यया.सम्यक्.प्रजानाति.जाति.मरण.संक्षयम्  ॥
१२.४           मार्गेष्व्.अष्टाङ्गिकः.श्रेष्ठश्.चत्वार्य्.आर्याणि.सत्यतः  ।
१२.४           श्रेष्ठो.विरागो.धर्माणाम्.चक्षुष्मान्.द्विपदेषु.च  ॥
१२.५           अनित्यान्.सर्व.संस्कारान्.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ।
१२.५           अथ.निर्विद्यते.दुह्खाद्.एष.मार्गो.विशुद्धये  ॥
१२.६           दुह्खम्.हि.सर्व.संस्कारान्.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ।
१२.६           अथ.निर्विद्यते.दुह्खाद्.एष.मार्गो.विशुद्धये  ॥
१२.७           शुन्यतः.सर्व.संस्कारान्.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ।[.शून्यतः.]
१२.७           अथ.निर्विद्यते.दुह्खाद्.एष.मार्गो.विशुद्धये  ॥
१२.८           सर्व.धर्मा;अनात्मानः.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ।
१२.८           अथ.निर्विद्यते.दुह्खाद्.एष.मार्गो.विशुद्धये  ॥
१२.९           आख्यातो.वो.मया.मार्गस्.त्व्.अज्ञायै.शल्य.कृन्तनः  ।
१२.९           युष्माभिर्.एव.करणीयम्.आख्यातारस्.तथा.गताः  ॥
१२.१०          देशितो.वो.मया.मार्गस्.तृष्णा.शल्य.निकृन्तनः  ।
१२.१०          युष्माभिर्.एव.करणीयम्.देष्टारो.हि.तथा.गताः  ॥
१२.११          एषो.हि.मार्गो.नास्त्य्.अन्यो.दर्शनस्य.विशुद्धये  ।
१२.११          प्रतिपन्नकाः.प्रहास्यन्ति.ध्यायिनो.मार.बन्धनम्  ॥
१२.१२          एषो.अञ्जसो.ह्य्.एष.च.वै.पराक्रमे.त्व्.एकायनो.हंस.पथो.यथा.ह्रदे  ।
१२.१२          यम्.अध्यगात्.शाक्य.मुनिः.समाहितस्.तम्.एव.चाख्याति.गणेष्व्.अभीक्ष्णशः  ॥
१२.१३          एकायनम्.जाति.जरान्त.दर्शी.मार्गम्.वदत्य्.एष.हितानुकम्पी  ।
१२.१३          एतेन.मार्गेण.हि.तीर्णवन्तस्.तरिष्यते.ये.प्रतरन्ति.चौघम्  ॥
१२.१४          अत्यन्त.निष्ठाय.दमाय.शुद्धये.संसार.जाती.मरण.क्षयाय  ।
१२.१४          अनेक.धातु.प्रतिषंविधाय.मार्गो.ह्य्.अयम्.लोकविदा.प्रकाशितः  ॥
१२.१५          गङ्गा.गतम्.यद्वद्.अपेत.दोषम्.संस्यन्दते.वारि.तु.सागरेण  ।
१२.१५          तथैव.मार्गः.सुगत.प्रदेशितः.संस्यन्दतेऽयम्.ह्य्.अमृतस्य.प्राप्तये  ॥
१२.१६          यो.धर्म.चक्रम्.ह्य्.अननुश्रुतम्.पुरा.प्रावर्तयत्.सर्व.भूतानुकम्पी  ।
१२.१६          तम्.तादृशम्.देव.नराग्र.सत्त्वम्.नित्यम्.नमस्येत.भवस्य.पारगम्  ॥[.देवनराग्रसत्वम्.]
१२.१७          सदा.वितर्कान्.कुशलान्.वितर्कयेत्.सदा.पुनश्.चाकुशलान्.विवर्जयेत् ।
१२.१७          ततो.वितर्कांश्.च.विचारितानि.च.प्रहास्यते.वृष्टिर्.इवोद्धतम्.रजः  ॥
१२.१८          स.वै.वितर्कोपशमेन.चेतसा.स्पृशेत.सम्बोधि.सुखम्.ह्य्.अनुत्तरम्  ।
१२.१८          शुभम्.समाधिम्.मनसा.निबन्धयेद्.विवेकजम्.भावयित्वाप्रमाणम्  ।
१२.१८ f:         प्रदालयित्वा.त्रिभिर्.आलयांस्.त्रीन्.जहाति.बन्धान्.निपकः.प्रतिस्मृतः  ॥
१२.१९          प्रज्ञायुधो.ध्यान.बलोपपेतः.समाहितो.ध्यान.रतः.स्मृतात्मा  ।
१२.१९          लोकस्य.बुद्ध्वा.ह्य्.उदय.व्ययम्.च.विमुच्यते.वेदकः.सर्वतो.असौ  ॥
१२.२०          सुखम्.सुखार्थी.लभते.समाचरन्.कीर्तिम्.समाप्नोति.यशश्.च.सर्वतः  ।
१२.२०          य;आर्यम्.अष्टाङ्गिकम्.आञ्जसम्.शिवम्.भावयति.मार्गम्.ह्य्.अमृतस्य.प्राप्तये  ॥


१३ सत्कारवर्ग

१३.१           फलम्.वै.कदलिम्.हन्ति.फलम्.वेणुम्.फलम्.नडम्  ।
१३.१           सत्कारः.कापुरुषम्.हन्ति.स्व.गर्भो.अश्वतरीम्.यथा  ॥
१३.२           यावद्.एव.ह्य्.अनर्थाय.ज्ञातो.भवति.बालिशः  ।
१३.२           हन्ति.बालस्य.शुक्लांशम्.मूर्धानम्.चास्य.पातयेत् ॥
१३.३           असन्तो.लाभम्.इच्छन्ति.सत्कारम्.चैव.भिक्षुषु  ।
१३.३           आवासेषु.च.मात्सर्यम्.पूजाम्.पर.कुलेषु.च  ॥
१३.४           माम्.एव.नित्यम्.जानीयुर्.गृही.प्रव्रजितस्.तथा  ।
१३.४           मम.प्रतिवशाश्.च.स्युः.कृत्याकृत्येषु.केषुचित् ॥
१३.५           इति.बालस्य.संकल्पा;इच्छा.मानाभिवर्धकाः  ।
१३.५           अन्या.हि.लाभोपनिषद्.अन्या.निर्वाण.गामिनी  ॥
१३.६           एतज्.ज्ञात्वा.यथा.भूतम्.बुद्धानाम्.श्रावकः.सदा  ।
१३.६           सत्कारम्.नाभिनन्देत.विवेकम्.अनुबृंहयेत् ॥
१३.७           न.व्यायमेत.सर्वत्र.नान्येषाम्.पुरुषो.भवेत् ।
१३.७           नान्याम्.निह्श्रित्य.जीवेत.धर्मेण.न.वणिक्.चरेत् ॥
१३.८           स्व.लाभम्.नावमन्येत.नान्येषाम्.स्पृहको.भवेत् ।
१३.८           अन्येषाम्.स्पृहको.भिक्षुः.समाधिम्.नाधिगच्छति  ॥
१३.९           सुखम्.जीवितुम्.इच्छेत्.चेत्.श्रामण्यार्थेष्व्.अवेक्षवान्  ।
१३.९           अहिर्.मूषक.दुर्गम्.वा.सेवेत.शयनासनम्  ॥
१३.१०          सुखम्.जीवितुम्.इच्छेत्.चेत्.श्रामण्यार्थेष्व्.अवेक्षवान्  ।
१३.१०          इतरेतरेण.संतुष्येद्.एक.धर्मम्.च.भावयेत् ॥
१३.११          सुखम्.जीवितुम्.इच्छेत्.चेत्.श्रामण्यार्थेष्व्.अवेक्षवान्  ।
१३.११          सांघिकम्.नावमन्येत.चीवरम्.पान.भोजनम्  ॥
१३.१२          अल्प.ज्ञातो.अपि.चेद्.भवति.शीलेषु.सुसमाहितः  ।
१३.१२          विद्वांसस्.तम्.प्रशंसन्ति.शुद्धाजीवम्.अतन्द्रितम्  ॥[.शुद्धाजीवम्.]
१३.१३          त्रैविद्यः.स्यात्.स.चेद्.भिक्षुर्.मृत्यु.हन्ता.निरास्रवः  ।
१३.१३          अल्प.ज्ञातम्.इति.ज्ञात्वा.ह्य्.अवजानन्त्य्.अजानकाः  ॥
१३.१३          स.चेद्.भवति.त्रैविद्यो.मृत्यु.हायी.निरास्रवः  ।
१३.१३          ज्ञात्वाल्प.ज्ञात;इति.तम्.अवजानन्त्य्.अजानकाः  ॥
१३.१४          स.चेत्.त्व्.इहान्न.पानस्य.लाभी.भवति.पुद्गलाः  ।
१३.१४          पाप.धर्मापि.चेद्.भवति.स.तेषाम्.भवति.पूजितः  ॥
१३.१५          बहून्.अमित्रान्.लभते.संघाटी.प्रावृतः.सदा  ।
१३.१५          लाभी.यो.ह्य्.अन्न.पानस्य.वस्त्र.शय्यासनस्य.च  ॥
१३.१६          एतद्.आदी.नवम्.ज्ञात्वा.सत्कारेषु.महा.भयम्  ।[.आदीनवम्.]
१३.१६          अल्प.ज्ञातो.ह्य्.अनुत्सुकः.स्मृतो.भिक्षुः.परिव्रजेत् ॥
१३.१७          नायम्.अनशनेन.जीवते.नाहारो.हृदयस्य.शान्तये  ।
१३.१७          आहारः.स्थितये.तु.विद्यते.तज्.ज्ञात्वा.हि.चरेत;एषणाम्  ॥
१३.१८          पङ्कस्.त्व्.इति.यो.हि.विन्दते.नित्यम्.वन्दन.मानना.कुले  ।
१३.१८          सूक्ष्मः.शल्यो.दुरुद्धरः.सत्कारः.कापुरुषेण.दुस्त्यजः  ॥


१४ द्रोहवर्ग

१४.१           अक्रुद्धस्य.हि.यः.क्रुध्येत्.कर्म.पापम्.अकुर्वतः  ।
१४.१           दुह्खम्.तम्.एव.स्पृशति.लोकेऽस्मिंश्.च.परत्र.च  ॥
१४.२           पूर्वम्.क्षिणोति.हात्मानम्.पश्चाद्.बाह्यम्.विहिंसति  ।
१४.२           स.हतस्.त्व्.इतरम्.हन्ति.वीतंसेनेव.पक्षिणः  ॥
१४.३           हन्तारम्.लभते.हन्ता.वैरी.वैराणि.पश्यति  ।
१४.३           अक्रोष्टारम्.तथाक्रोष्टा.रोषितारम्.च.रोषकः  ॥[.आक्रोष्टारम्.]
१४.४           अन्यत्राश्रवणाद्.अस्य.सद्धर्मस्याविजानकाः  ।
१४.४           आयुष्य्.एवम्.परित्ते.हि.वैरम्.कुर्वन्ति.केनचित् ॥
१४.५           पृथक्.शब्दाः.समुत्पन्नास्.तम्.च.श्रेष्ठम्.इति.मन्यथा  ।[.पृथक्.छब्दाः.]
१४.५           संघे.हि.भिद्यमानेऽस्मिन्.श्रेष्ठम्.इत्य्.अभिमन्यथा  ॥
१४.६           अस्थि.छिदाम्.प्राण.हृताम्.गवाश्व.धन.हारिणाम्  ।[.अस्थिच्छिदाम्.]
१४.६           राष्ट्रम्.विलुम्पताम्.चैव.पुनर्.भवति.संगतम्  ।
१४.६ f:          युष्माकम्.नु.कथम्.न.स्याद्.इमम्.धर्मम्.विजानताम्  ॥
१४.६           अस्थि.छिन्नाः.प्राण.हरा.गवाश्व.धन.हारकाः  ।[.अस्थिच्छिनाः.]
१४.६           राष्ट्राणाम्.च.विलोप्तारस्.तेषाम्.भवति.संगतम्  ।
१४.६ f:          युष्माकम्.नु.कथम्.न.स्याद्.इमम्.धर्मम्.विजानताम्  ॥
१४.७           पण्डिताभा.परामृष्टा.वाग्.या.गोचर.भाषिणी  ।
१४.७           व्यायच्छन्ति.मुखम्.वामा.यया.नीता.न.ते.बुधाः  ॥
१४.८           परे.हि.न.विजानन्ति.वयम्.अत्रोद्यमामहे  ।
१४.८           अत्र.ये.तु.विजानन्ति.तेषाम्.शाम्यन्ति.मेधकाः  ॥
१४.९           आक्रोशन्.माम्.अवोचन्.माम्.अयोजन्.माम्.अजापयेत् ।
१४.९           अत्र.ये.ह्य्.उपनह्यन्ति.वैरम्.तेषाम्.न.शाम्यति  ॥
१४.१०          आक्रोशन्.माम्.अवोचन्.माम्.अजयन्.माम्.अजापयेत् ।
१४.१०          अत्र.ये.नोपनह्यन्ति.वैरम्.तेषाम्.प्रशाम्यति  ॥
१४.११          न.हि.वैरेण.वैराणि.शाम्यन्तीह.कदाचन  ।
१४.११          क्षान्त्या.वैराणि.शाम्यन्त्येष.धर्मः.सनातनः  ॥
१४.१२          वैरम्.न.वैरेण.हि.जातु.शाम्येत्.शाम्येद्.अवैरेण.तु.वैर.भावः  ।
१४.१२          वैर.प्रसङ्गो.ह्य्.अहिताय.दृष्टस्.तस्माद्द्.हि.वैरम्.न.करोति.विद्वान्  ॥
१४.१३          स.चेल्.लभेद्.वै.निपकम्.सहायम्.लोके.चरन्.साधु.हि.नित्यम्.एव  ।
१४.१३          अभिभूय.सर्वाणि.परिस्रवाणि.चरेत.तेनाप्त.मना.स्मृतात्मा  ॥
१४.१४          नो.चेल्.लभेद्.वै.निपकम्.सहायम्.लोके.चरन्.साधु.हि.नित्यम्.एव  ।
१४.१४          राजेव.राष्ट्रम्.विप्लुअम्.प्रहायैकश्.चरेन्.न.च.पापानि.कुर्यात् ॥
१४.१५          चरंश्.च.नाधिगच्छेत.सहायम्.तुल्यम्.आत्मनः  ।
१४.१५          एक.चर्याम्.दृढम्.कुर्यान्.नास्ति.बाले.सहायता  ॥
१४.१६          एकस्य.चरितम्.श्रेयो.न.तु.बालः.सहायकः  ।
१४.१६          एकश्.चरेन्.न.च.पापानि.कुर्याद्.अल्पोत्सुको.अरण्य.गतैव.नागः  ॥
१४.१६_         एकस्य.चरितम्.श्रेयो.न.तु.बाल.सहायता  ।
१४.१६_         अल्पोत्सुकश्.चरेद्.एको.मातङ्गारण्ये.नागवत् ॥


१५ स्मृतिवर्ग

१५.१           आनापान.स्मृतिर्.यस्य.परिपूर्णा.सुभाविता  ।
१५.१           अनुपूर्वम्.परिजिता.यथा.बुद्धेन.देशिता  ।
१५.१ f:          स;इमम्.भासते.लोकम्.अभ्र.मुक्तैव.चन्द्रमाः  ॥
१५.२           स्थितेन.कायेन.तथैव.चेतसा.स्थितो.निषण्णो.अप्य्.अथवा.शयानः  ।
१५.२           नित्यम्.स्मृतो.भिक्षुर्.अधिष्ठमानो.लभेत.पूर्वापरतो.विशेषम्  ।
१५.२ f:          लब्ध्वा.च.पूर्वापरतो.विशेषम्.अदर्शनम्.मृत्यु.राजस्य.गच्छेत् ॥
१५.३           स्मृतिः.काय.गता.नित्यम्.संवरश्.चेन्द्रियैः.सदा  ।
१५.३           समाहितः.स.जानीयात्.तेन.निर्वाणम्.आत्मनः  ॥
१५.४           यस्य.स्यात्.सर्वतः.स्मृतिः.सततम्.काय.गता.ह्य्.उपस्थिता  ।
१५.४           नो.च.स्यान्.नो.च.मे.स्यान्.न.भविष्यति.न.च.मे.भविष्यति  ।
१५.४ f:          अनुपूर्व.विहारवान्.असौ.कालेनोत्तरते.विषक्तिकाम्  ॥
१५.५           यो.जागरेत्.स्मृतिमान्.सम्प्रजानः.समाहितो.मुदितो.विप्रसन्नः  ।
१५.५           कालेन.धर्मान्.मीमांसमानः.सो.अतिक्रमेज्.जाति.जराम्.सशोकाम्  ॥
१५.६           तस्मात्.सदा.जागरिकाम्.भजेत.यो.वीर्यवान्.स्मृतिमान्.अप्रमत्तः  ।
१५.६           सम्योजनम्.जाति.जराम्.च.हित्वेहैव.दुह्खस्य.करोति.सो.अन्तम्  ॥
१५.७           जागरन्तः.शृणुध्वम्.मे.सुप्ताश्.च.प्रतिबुध्यत  ।
१५.७           सुप्तेषु.जागरम्.श्रेया.न.हि.जागरतो.भयम्  ॥
१५.८           जागर्यम्.अनुयुक्तानाम्.अहो.रात्रानुशिक्षिणाम्  ।
१५.८           अमृतम्.चाधिमुक्तानाम्.अस्तम्.गच्छन्त्यास्रवाः  ॥
१५.९           लाभस्.तेषाम्.मनुष्याणाम्.ये.बुद्धम्.शरणम्.गताः  ।
१५.९           येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.बुद्ध.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१०          लाभस्.तेषाम्.मनुष्याणाम्.ये.धर्मम्.शरणम्.गताः  ।
१५.१०          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.धर्म.गता.स्मृतिः  ॥
१५.११          लाभस्.तेषाम्.मनुष्याणाम्.ये.संघम्.शरणम्.गताः  ।
१५.११          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.संघ.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१२          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१२          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.बुद्ध.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१३          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१३          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.धर्म.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१४          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१४          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.संघ.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१५          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१५          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.काय.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१५          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१५          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.समाधयः.स्मृताः  ॥
१५.१६          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१६          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.शील.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१६          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१६          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.त्याग.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१६         सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१६         येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.देव.गता.स्मृतिः  ॥
१५.१७          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१७          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.चैवाहिंसायाम्.रतम्.मनः  ॥
१५.१८          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१८          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.चैवाव्यापादे.रतम्.मनः  ॥
१५.१९          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.१९          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नैष्क्रम्येऽभिरतम्.मनः  ॥[.नैष्कर्म्ये.?]
१५.२०          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२०          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.नित्यम्.ध्यान.रतम्.मनः  ॥
१५.२१          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२१          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.विवेकेऽभिरतम्.मनः  ॥
१५.२२          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२२          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.शुन्यतायाम्.रतम्.मनः  ॥[.शून्यतायाम्.]
१५.२३          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२३          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.चैवानिमित्ते.रतम्.मनः  ॥
१५.२४          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२४          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च;आकिंचन्ये.रतम्.मनः  ॥
१५.२५          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२५          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.भावनायाम्.रतम्.मनः  ॥
१५.२६          सुप्रबुद्धम्.प्रबुध्यन्ते;इमे.गौतम.श्रावकाः  ।
१५.२६          येषाम्.दिवा.च.रात्रौ.च.निर्वाणेऽभिरतम्.मनः  ॥


१६ प्रकीर्णकवर्ग

१६.१           पूर्वम्.हि.कृत्यम्.प्रतिजागरेत.मा.मे.कृत्यम्.कृत्य.काले.विहन्यात् ।
१६.१           तम्.नित्य.काले.प्रतियत्य.कारिणम्.नैव.कृत्यम्.कृत्य.काले.विहन्ति  ॥
१६.२           व्यायमेतैव.पुरुषो.यावद्.अर्थस्य.निष्पदः  ।
१६.२           पश्येद्.असौ.तथात्मार्थम्.यथैवेच्छेत्.तथा.भवेत् ॥
१६.३           उत्तिष्ठत.व्यायमत.कुरुध्वम्.द्वीपम्.आत्मनः  ।
१६.३           कर्मारो.रजतस्यैव.हरध्वम्.मलम्.आत्मनः  ॥
१६.३ f:          निर्धान्त.मला.ह्य्.अनङ्गणा.न.पुनर्.जाति.जराम्.उपेष्यथ  ॥
१६.४           अलज्जितव्ये.लज्जन्ते.लज्जितव्ये.त्व्.अलज्जिनः  ।
१६.४           अभये.भय.दर्शीनो.भये.चाभय.दर्शिनः  ।[.भय.दर्शिनो.]
१६.४ f:          मिथ्या.दृष्टि.समादानात्.सत्त्वा.गच्छन्ति.दुर्गतिम्  ॥
१६.५           यस्.तु.पूर्वम्.प्रमाद्येह.पश्चाद्.वै.न.प्रमाद्यते  ।
१६.५           स;इमम्.भासते.लोकम्.अभ्र.मुक्तैव.चन्द्रमाः  ॥
१६.६           यस्.तु.पूर्वम्.प्रमाद्येह.पश्चाद्.वै.न.प्रमाद्यते  ।
१६.६           स;इमाम्.विषक्तिकाम्.लोके.स्मृतः.समतिवर्तते  ॥
१६.७           दहरो.अपि.चेत्.प्रव्रजते.युज्यते.बुद्ध.शासने  ।
१६.७           स;इमम्.भासते.लोकम्.अभ्र.मुक्तैव.चन्द्रमाः  ॥
१६.८           दहरो.अपि.चेत्.प्रव्रजते.युज्यते.बुद्ध.शासने  ।
१६.८           स;इमाम्.विषक्तिकाम्.लोके.स्मृतः.समतिवर्तते  ॥
१६.९           यस्य.पाप.कृतम्.कर्म.कुशलेन.पिथीयते  ।[.पिधीयते.]
१६.९           स;इमम्.भासते.लोकम्.अभ्र.मुक्तैव.चन्द्रमाः  ॥
१६.१०          यस्य.पाप.कृतम्.कर्म.कुशलेन.पिथीयते  ।[.पिधीयते.]
१६.१०          स;इमाम्.विषक्तिकाम्.लोके.स्मृतः.समतिवर्तते  ॥
१६.११          यो.जीविते.न.तपते.मरणान्ते.च.सर्वशः  ।
१६.११          स.वै.दृष्ट.पदो.धीरो.मरणान्ते.न.शोचति  ॥
१६.१२          यो.जीविते.न.तपते.मरणान्ते.च.सर्वशः  ।
१६.१२          स.वै.दृष्ट.पदो.धीरः.शोक.मध्ये.न.शोचति  ॥
१६.१३          यो.जीविते.न.तपते.मरणान्ते.च.सर्वशः  ।
१६.१३          स.वै.दृष्ट.पदो.धीरो.ज्ञाति.मध्ये.विरोचते  ॥
१६.१४          कृष्णान्.धर्मान्.विप्रहाय.शुक्लान्.भावयत.भिक्षवः  ।
१६.१४          ओकाद्.अनोकम्.आगम्य.विवेकम्.अनुबृंहयेत् ।
१६.१४ f:         तत्र.चाभिरमेतार्यो.हित्वा.कामान्.अकिंचनः  ॥
१६.१५          शुद्धस्य.हि.सदा.फल्गुः.शुद्धस्य.पोषथः.सदा  ।
१६.१५          शुद्धस्य.शुचि.कर्मणः.सदा.सम्पद्यते.व्रतम्  ॥
१६.१६          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.राग.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.१६          तस्माद्.विगत.रागेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.१७          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.द्वेष.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.१७          तस्माद्.विगत.द्वेषेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.१८          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.मोह.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.१८          तस्माद्.विगत.मोहेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.१९          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.मान.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.१९          तस्माद्.विगत.मानेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.२०          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.लोभ.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.२०          तस्माद्.विगत.लोभेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.२१          क्षेत्राणि.तृण.दोषाणि.तृष्णा.दोषा.त्व्.इयम्.प्रजा  ।
१६.२१          तस्माद्.विगत.तृष्णेभ्यो.दत्तम्.भवति.महा.फलम्  ॥
१६.२२          षष्ठ;अधिपती.राजा.रज्यमाने.रजस्वलः  ।
१६.२२          अरक्ते.विरजा.भवति.रक्ते.बालो.निरुच्यते  ॥
१६.२३          नगरम्.ह्य्.अस्थि.प्राकारम्.मांस.शोणित.लेपनम्  ।
१६.२३          यत्र.रागश्.च.द्वेषश्.च.मानो.ंरक्षश्.च.बाध्यते  ॥
१६.२४          हेतु.प्रभवम्.सदा.हि.दुह्खम्.तद्.अपश्यन्.स.हि.तेन.तत्र.बद्धः  ।
१६.२४          तस्य.तु.समयाज्.जहाति.सङ्गम्.न.हि.बाह्या.प्रजहन्ति.तम्.महौघम्  ॥[.महौघम्.]


१७ उदकवर्ग

१७.१           स्मृतिमन्तः.प्रयुज्यन्ते.न.निकेते.रमन्ति.ते  ।
१७.१           हंसवत्.पल्वलम्.हित्वा.ह्य्.ओकम्.ओघम्.जहन्ते.ते  ॥[.जहन्ति.ते.]
१७.२           हंसादित्य.पथे.यान्त्याकाशे.जीवितेन्द्रियाः  ।
१७.२           निर्यान्ति.धीरा.लोकान्.मार.सैन्यम्.प्रमथ्य.ते  ॥
१७.३           अचरित्वा.ब्रह्मचर्यम्.अलब्ध्वा.यौवने.धनम्  ।
१७.३           जीर्ण.क्रौञ्चैव.ध्यायन्तेऽल्प.मत्स्य;इव.पल्वले  ॥
१७.४           अचरित्वा.ब्रह्मचर्यम्.अलब्ध्वा.यौवने.धनम्  ।
१७.४           शेन्ति.चापाति.कीर्णा.वा.पौराणान्य्.अनुचिन्तिताः  ॥
१७.५           नाल्पम्.मन्येत.पापस्य.नैतम्.माम्.आगमिष्यति  ।
१७.५           उद.बिन्दु.निपातेन.महा.कुम्भो.अपि.पूर्यते  ।
१७.५ f:          पूर्यन्ति.बालाः.पापैर्.हि.स्तोक.स्तोकम्.कृतैर्.अपि  ॥
१७.६           नाल्पम्.मन्येत.पुण्यस्य.नैतम्.माम्.आगमिष्यति  ।
१७.६           उद.बिन्दु.निपातेन.महा.कुम्भो.अपि.पूर्यते  ।
१७.६ f:          पूर्यन्ति.धीराः.पुण्यैर्.हि.स्तोक.स्तोकम्.कृतैर्.अपि  ॥
१७.७           ये.तरन्त्य्.आर्णवम्.नित्यम्.कोलम्.बद्ध्वा.जनाः.शुभम्  ।
१७.७           न.ते.तरन्ति.सरिताम्.तीर्णा.मेधाविनो.जनाः  ॥
१७.८           उत्तीर्णो.भगवान्.बुद्धः.स्थले.तिष्ठति.ब्राह्मणः  ।
१७.८           भिक्षवः.स्नान्ति.चैवात्र.कोलम्.बध्नन्ति.चापरे  ॥
१७.९           किम्.कुर्याद्.उद.पानेन.यत्रापः.सर्वतो.भवेत् ।
१७.९           तृष्णाया.मूलम्.उद्धृत्य.कस्य.पर्येषणाम्.चरेत् ॥
१७.१०          उदकेन.निजन्ति.नेजका;इषु.कारा.नमयन्ति.तेजसा  ।
१७.१०          दारुम्.नमयन्ति.तक्षका.ह्य्.आत्मानम्.दमयन्ति.पण्डिताः  ॥
१७.११          यथा.ह्रदः.सुगम्भीरो.विप्रसन्नो.ह्य्.अनाविलः  ।
१७.११          एवम्.श्रुत्वा.हि.सद्धर्मम्.विप्रसीदन्ति.पण्डिताः  ॥
१७.१२          पृथिवी.सदृशो.न.लिप्यते.तायी.कीलवद्.अप्रकम्पयः  ।
१७.१२          ह्रद;इव.हि.विनीत.कर्दमो.निष्कलुषा.हि.भवन्ति.पण्डिताः  ॥


१८ पुष्पवर्ग

१८.१           क;इमाम्.पृथिवीम्.विजेष्यते.यम.लोकम्.च.तथा.सदेवकम्  ।
१८.१           को.धर्म.पदम्.सुदेशितम्.कुशलः.पुष्पम्.इव.प्रचेष्यते  ॥
१८.२           शैक्षः.पृथिवीम्.विजेष्यते.यम.लोकम्.च.तथा.सदेवकम्  ।
१८.२           स.हि.धर्म.पदम्.सुदेशितम्.कुशलः.पुष्पम्.इव.प्रचेष्यते  ॥
१८.३           वनम्.छिन्दत.मा.वृक्षम्.वनाद्.वै.जायते.भयम्  ।
१८.३           छित्त्वा.वनम्.समूलम्.तु.निर्वणा.भवत.भिक्षवः  ॥
१८.४           न.छिद्यते.यावता.वनम्.ह्य्.अनुमात्रम्.अपि.नरस्य.बन्धुषु  ।[.अणु.मात्रम्.]?
१८.४           प्रतिबद्ध.मनाः.स.तत्र.वै.वत्सः.क्षीरपक;इव.मातरम्  ॥
१८.५           उच्छिन्द्धि.हि.स्नेहम्.आत्मनः.पद्मम्.शारदकम्.यथोदकात् ।
१८.५           शान्ति.मार्गम्.एव.बृंहयेन्.निर्वाणम्.सुगतेन.देशितम्  ॥
१८.६           यथापि.रुचिरम्.पुष्पम्.वर्णवत्.स्याद्.अगन्धवत् ।
१८.६           एवम्.सुभाषिता.वाचा.निष्फलासाव्.अकुर्वातः  ॥
१८.७           यथापि.रुचिरम्.पुष्पम्.वर्णवत्.स्यात्.सुगन्धवत् ।
१८.७           एवम्.सुभाषिता.वाचा.सफला.भवति.कुर्वतः  ॥
१८.८           यथापि.भ्रमरः.पुष्पाद्.वर्ण.गन्धाव्.अहेठयन्  ।
१८.८           परैति.रसम्.आदाय.तथा.ग्रामान्.मुनिश्.चरेत् ॥
१८.९           न.परेषाम्.विलोमानि.न.परेषाम्.कृताकृतम्  ।
१८.९           आत्मनस्.तु.समीक्षेत.समानि.विषमानि.च  ॥
१८.१०          यथापि.पुष्प.राशिभ्यः.कुर्यान्.माला.गुणान्.बहून्  ।
१८.१०          एवम्.जातेन.मर्त्येन.कर्तव्यम्.कुशलम्.बहु  ॥
१८.११          वर्षासु.हि.यथा.पुष्पम्.वगुरो.विप्रमुञ्चति  ।[.वागुरो.]?
१८.११          एवम्.रागम्.च.दोषम्.च.विप्रमुञ्चत.भिक्षवः  ॥
१८.१२          यथा.संकार.कूटे.तु.व्युज्झिते.हि.महा.पथे  ।
१८.१२          पद्मम्.तत्र.तु.जायेत.शुचि.गन्धि.मनो.रमम्  ॥
१८.१३          एवम्.संकार.भूतेऽस्मिन्न्.अन्ध.भूते.पृथग्.जने  ।
१८.१३          प्रज्ञया.व्यतिरोचन्ते.सम्यक्.सम्बुद्ध.श्रावकाः  ॥
१८.१४          पुष्पाण्य्.एव.प्रचिन्वन्तम्.व्यासक्त.मनसम्.नरम्  ।
१८.१४          सुप्तम्.ग्रामम्.महौघैव.मृत्युर्.आदाय.गच्छति  ॥
१८.१४          ...............................................नरम्  ।
१८.१४          सुप्तम्.ग्रामम्.महौघैव.मृत्युर्.आदाय.गच्छति  ॥
१८.१५          पुष्पाण्य्.एव.प्रचिन्वन्तम्.व्यासक्त.मनसम्.नरम्  ।
१८.१५          अतृप्तम्.एव.कामेषु.त्व्.अन्तकः.कुरुते.वशम्  ॥
१८.१६          पुष्पाण्य्.एव.प्रचिन्वन्तम्.व्यासक्त.मनसम्.नरम्  ।
१८.१६          अनुत्पन्नेषु.भोगेषु.त्व्.अन्तकः.कुरुते.वशम्  ॥
१८.१७          कुम्भोपमम्.कायम्.इमम्.विदित्वा.मरीचि.धर्मम्.परिबुध्य.चैव  ।
१८.१७          छित्त्वेह.मारस्य.तु.पुष्पकाणि.त्व्.अदर्शनम्.मृत्यु.राजस्य.गच्छेत् ॥
१८.१८          फेनोपमम्.कायम्.इमम्.विदित्वा.मरीचि.धर्मम्.परिबुध्य.चैव  ।
१८.१८          छित्त्वेह.मारस्य.तु.पुष्पकाणि.त्व्.अदर्शनम्.मृत्यु.राजस्य.गच्छेत् ॥
१८.१९          कुम्भोपमम्.लोकम्.इमम्.विदित्वा.मरीचि.धर्मम्.परिबुध्य.चैव  ।
१८.१९          छित्त्वेह.मारस्य.तु.पुष्पकाणि.त्व्.अदर्शनम्.मृत्यु.राजस्य.गच्छेत् ॥
१८.२०          फेनोपमम्.लोकम्.इमम्.विदित्वा.मरीचि.धर्मम्.परिबुध्य.चैव  ।
१८.२०          छित्त्त्वेह.मारस्य.तु.पुष्पकाणि.त्व्.अदर्शनम्.मृत्यु.राजस्य.गच्छेत् ॥
१८.२१          यो.नाध्यगमद्.भवेषु.सारम्.बुद्ध्वा.पुष्पम्.उदुम्बरस्य.यद्वत् ।
१८.२१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१          यो.रागम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१         यो.द्वेषम्.उदाछिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१         स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१         यो.मोहम्.उदाछिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१         स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१ड्        यो.मानम्.उदाछिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१ड्        स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१          यो.लोभम्.उदाछिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
१८.२१          तृष्णाम्.य;उदाछिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जलेरुहम्.विगाह्य  ।
१८.२१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.त्व.त्वचम्.पुराणम्  ॥


१९ अश्ववर्ग

१९.१           भद्रो.यथाश्वः.कशयाभिस्पृष्ट.ह्य्.आतापिनः.संविजिताश्.चरेत  ।[.अभिस्पृष्टो.]?
१९.१           श्राद्धस्.तथा.शील.गुणैर्.उपेतः.समाहितो.धर्म.विनिश्चयज्ञः  ।
१९.१ f:          जितेन्द्रियः.क्षान्ति.बलैर्.उपेतो.जहाति.सर्वान्.स.भवान्.अशेषान्  ॥
१९.२           भद्रो.यथाश्वः.कशयाभिताडित.ह्य्.आतापिनः.संविजिताश्.चरेत  ।[.अभिताडितो.]?
१९.२           श्राद्धस्.तथा.शील.गुणैर्.उपेतः.समाहितो.धर्म.विनिश्चयज्ञः  ।
१९.२ f:          सम्पन्न.विद्या.चरणः.प्रतिस्मृतस्.तायी.स.सर्वम्.प्रजहाति.दुह्खम्  ॥
१९.३           यस्येन्द्रियाणि.समताम्.गतान्यश्वो.यथा.सारथिना.सुदान्तः  ।
१९.३           प्रहीण.दोषाय.निरास्रवाय.देवापि.तस्मै.स्पृहयन्ति.नित्यम्  ॥
१९.४           अप्रमत्तः.प्रमत्तेषु.सुप्तेषु.बहु.जागरः  ।
१९.४           अबलाश्व;इव.भद्राश्वम्.हित्वा.याति.सुमेधसम्  ।
१९.५           ह्री.निषेवी.हि.पुरुषः.प्राज्ञो.यः.सुसमाहितः  ।
१९.५           सर्व.पापम्.जहात्य्.एष.भद्राश्वो.हि.कशाम्.इव  ॥
१९.६           दान्तो.वै.समितिम्.याति.दान्तम्.राजाधिरोहति  ।
१९.६           दान्तः.श्रेष्ठो.मनुष्याणाम्.यो.अतिवाक्यम्.तितीक्षति  ॥[.तितिक्षति.]
१९.७           यो.ह्य्.अश्वम्.दमयेज्.जान्यम्.आजानेयम्.च.सैन्धवम्  ।
१९.७           कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्मा.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.७_          यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्धवम्  ।
१९.७_          कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.८           न.ह्यसौ.तेन.यानेन.ताम्.भूमिम्.अधिगच्छति  ।
१९.८           आत्मना.हि.सुदान्तेन.क्षिप्रम्.शान्तिम्.निगच्छति  ॥
१९.८_          न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.८_          याम्.आत्मना.सुदान्तेन.दान्तो.दान्तेन.गच्छति  ॥
१९.८           यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्दवम्  ।
१९.८           कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.९           न.ह्य्.असौ.तेन.यानेन.ताम्.भूमिम्.अधिगच्छति  ।
१९.९           आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्वास्.त्यजति.दुर्गतीः  ॥
१९.९_          न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.९_          याम्.आत्मना.सुदान्तेन.सर्वान्.त्यजत्य्.दुर्गतिः  ॥
१९.९           यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्धवम्  ।
१९.९           कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.१०          न.ह्य्.असौ.तेन.यानेन.ताम्.भूमिम्.अधिगच्छति  ।
१९.१०          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्वम्.छिनत्ति.बन्धनम्  ॥
१९.१०_         न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.१०_         याम्.आत्मना.सुदान्तेन.सर्वम्.छिन्दति.बन्धनम्  ॥
१९.१०          यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्धवम्  ।
१९.१०          कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.११          न.ह्य्.असौ.तेन.यानेन.ताम्.भूमिम्.अधिगच्छति  ।
१९.११          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
१९.११_         न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.११_         याम्.आत्मना.सुदान्तेन.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
१९.११          यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्धवम्  ।
१९.११          कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.११         न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.११         याम्.आत्मना.सुदान्तेन.सर्वाम्.जहाति.सम्पदम्  ॥
१९.११         यच्.चेहाश्वतरम्.दमयेद्.आजन्यम्.वापि.सैन्धवम्  ।
१९.११         कुञ्जरम्.वा.महा.नागम्.आत्म.दान्तस्.ततो.वरम्  ॥
१९.१२          न.ह्य्.असौ.तेन.यानेन.ताम्.भूमिम्.अधिगच्छति  ।
१९.१२          आत्मना.हि.सुदान्तेन.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
१९.१२_         न.हि.तेन.स.यानेन.ताम्.भूमिम्.अभिसम्भवेत् ।
१९.१२_         याम्.आत्मना.सुदान्तेन.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
१९.१३          आत्मानम्.एव.दमयेद्.भद्राश्वम्.इव.सारथिः  ।
१९.१३          आत्मा.हि.सुदान्तेन.स्मृतिमान्.दुह्ख.पारगः  ॥
१९.१४          आत्मैव.ह्य्.आत्मनो.नाथः.आत्मा.शरणम्.आत्मनः  ।
१९.१४          तस्मात्.सम्यमयात्मानम्.भद्राश्वम्.इव.सारथिः  ॥


२० क्रोधवर्ग

२०.१           क्रोधम्.जहेद्.विप्रजहेच्.च.मानम्.सम्योजनम्.सर्वम्.अतिक्रमेत  ।
२०.१           तम्.नाम्ने.रूपे.च;असज्यमानम्.अकिंचनम्.नानुपतन्ति.संगाः  ॥
२०.२           क्रोधम्.जहेद्.उत्पतितम्.रागम्.जातम्.निवारयेत् ।
२०.२           अविद्याम्.प्रजहेद्.धीरः.सत्याभिसमयात्.सुखम्  ॥
२०.३           क्रोधम्.हत्वा.सुखम्.शेते.क्रोधम्.हत्वा.न.शोचति  ।
२०.३           क्रोधस्य.विष.मूलस्य.मधुर.घ्नस्य.भिक्षवः  ।
२०.३ f:          वधम्.आर्याः.प्रशंसन्ति.तम्.च.हत्वा.न.शोचति  ॥
२०.४           यत्.तु.रोचयति.क्रुद्धो.दुष्कृतम्.सुकृतम्.त्व्.इति  ।
२०.४           पश्चात्.स.विगते.क्रोधे.स्पृष्ट्वाग्निम्.इव.तप्यते  ॥
२०.५           अह्रीकश्.चानवत्रापी.चाव्रतश्.चैव.रोषणः  ।
२०.५           क्रोधेन.ह्य्.अभिभूतस्य.द्वीपम्.नास्तीह.किंचन  ॥
२०.५_          अह्रीक्यो.अप्य्.अनवत्रापी.भवति.क्रोधनो.अव्रतः  ।
२०.५_          क्रोधेन.चाभिभूतस्य.न.द्वीपो.भवति.कश्चन  ॥
२०.६           अबलम्.हि.बलम्.तस्य.यस्य.क्रोधे.बलम्.बलम्  ।
२०.६           क्रुद्धस्य.धर्म.हीनस्य.प्रतिपत्तिर्.न.विद्यते  ॥
२०.७           यस्.त्व्.अयम्.बलवान्.भूत्वा.दुर्बलस्य.तितीक्षति  ।[.तितिक्षति.]
२०.७           ताम्.आहुः.परमाम्.क्षान्तिम्.नित्यम्.क्षमति.दुर्बलः  ॥
२०.८           यः.परेषाम्.प्रभूः.संस्.तु.दुर्बलान्.संतितीक्षति  ।[.तितिक्षति.]
२०.८           ताम्.आहुः.परमाम्.क्षान्तिम्.नित्यम्.क्षमति.दुर्बलः  ॥
२०.९           अत्युक्तो.हि.परैर्.यो.वै.बलवान्.संतितीक्षति  ।[.तितिक्षति.]
२०.९           ताम्.आहुः.परमाम्.क्षान्तिम्.नित्यम्.क्षमति.दुर्बलः  ॥
२०.१०          आत्मानम्.च.परम्.चैव.महतो.रक्षते.भयात् ।
२०.१०          यः.परम्.कुपितम्.ज्ञात्वा.स्वयम्.तत्रोपशाम्यति  ॥
२०.११          उभयोश्.चरते.सो.अर्थम्.आत्मनस्य.परस्य.च  ।
२०.११          यः.परम्.कुपितम्.ज्ञात्वा.स्वयम्.तत्रोपशाम्यति  ॥
२०.१२          उभार्थे.चरमाणम्.तम्.ह्य्.आत्मनस्य.परस्य.च  ।
२०.१२          अबलम्.मन्यते.बालो.धर्मेष्व्.अवविचक्षणः  ॥
२०.१३          जयम्.हि.मन्यते.बालो.वचोभिः.परुषैर्.वदन्  ।
२०.१३          नित्यम्.इव.जयस्.तस्य.यो.अतिवाक्यम्.तितीक्षति  ॥[.तितिक्षति.]
२०.१४          श्रेष्ठस्य.वाक्यम्.क्षमते.भयेन.संरम्भ.हेतोः.सदृशस्य.चैव  ।
२०.१४          यो.वै.निहीनस्य.वचः.क्षमेत.ताम्.उत्तमाम्.क्षान्तिम्.इहाहुर्.आर्याः  ॥
२०.१५          क्रुद्धो.वाचम्.न.भाषेत.परिषत्स्व्.अथ.वा.मिथः  ।
२०.१५          क्रोधाभिभूतः.पुरुषः.स्वम्.अर्थम्.हि.न.बुध्यते  ॥
२०.१६          सत्यम्.वदेन्.न.च.क्रुध्येद्.दद्याद्.अल्पाद्.अपि.स्वयम्  ।
२०.१६          स्थानैर्.एभिस्.त्रिभिर्.युक्तो.देवानाम्.अन्तिकम्.व्रजेत् ॥
२०.१७          शान्तस्य.हि.कुतः.क्रोधो.दान्तस्य.सम.जीविनः  ।
२०.१७          सम्यग्.आज्ञा.विमुक्तस्य.क्रोधो.नास्ति.प्रजानतः  ॥
२०.१८          तस्यैव.पापम्.भवति.यः.क्रुद्धे.क्रुध्यते.पुनः  ।
२०.१८          क्रुद्धेष्व्.अक्रुद्धमानस्.तु.संग्रामम्.दुर्जयम्.जयेत् ॥[.अक्रुधमानस्.]?
२०.१९          अक्रोधेन.जयेत्.क्रोधम्.असाधुम्.साधुना.जयेत् ।
२०.१९          जयेत्.कदर्यम्.दानेन.सत्येन.त्व्.अनृतम्.जयेत् ॥
२०.२०          अक्रुद्धस्य.कुतः.क्रोधो.दान्तस्य.सम.जीविनः  ।
२०.२०          सम्यग्.आज्ञा.विमुक्तस्य.क्रोधस्.तस्य.न.विद्यते  ॥
२०.२१          अक्रोधश्.चाविहिंसा.च.वसत्य्.आर्येषु.सर्वदा  ।
२०.२१          सदा.पाप.जने.क्रोधस्.तिष्ठति.पर्वतो.यथा  ॥
२०.२२          यस्.त्व्.इहोत्पतितम्.क्रोधम्.रथम्.भ्रान्तम्.इव.धारयेत् ।
२०.२२          वदामि.सारथिम्.तम्.तु.रश्मि.ग्राहो.अयम्.अन्यथा  ॥


२० उद्दानम्

२०:              श्रमणो.मार्ग.सत्कारो.द्रोह.स्मृति.प्रकीर्णकः  ।
२०:              उदकम्.पुष्पम्.अश्वश्.च.सह.क्रोधेन.ते.दशः  ॥


२१ तथागत.वर्ग
२१.१           सर्वाभिभूः.सर्वविद्.एव.चास्मि.सर्वैश्.च.धर्मैः.सततम्.न.लिप्तः  ।
२१.१           सर्वम्.जहः.सर्व.भयाद्.विमुक्तः.स्वयम्.ह्य्.अभिज्ञाय.कम्.उद्दिशेयम्  ॥
२१.२           कम्.उद्दिशेयम्.त्व्.असमो.ह्य्.अतुल्यः.स्वयम्.प्रवक्ता.ह्य्.अधिगम्य.बोधिम्  ।
२१.२           तथागतो.देव.मनुष्य.शास्ता.सर्वज्ञताम्.प्राप्य.बलैर्.उपेतः  ॥
२१.३           अहम्.हि.लोकेष्व्.अरहन्न्.अहम्.लोकेष्व्.अनुत्तरः.सदेवकेषु.लोकेषु.चाहम्.माराभिभूर्.जिनः  ॥
२१.४           आचार्यो.मे.न.वै.कश्चित्.सदृशस्.च.न.विद्यते  ।
२१.४           एको.अस्मिन्.लोके.सम्बुद्धः.प्राप्तः.सम्बोधिम्.उत्तमाम्  ॥
२१.५           जिना.हि.मादृशा.ज्ञेया.ये.प्राप्ता.ह्य्.आस्रव.क्षयम्  ।
२१.५           जिता.मे.पापका.धर्मास्.ततो.अहम्.उपगा.जिनः  ॥
२१.६           बाराणसीम्.गमिष्यामि.हनिष्येऽमृत.दुन्दुभिम्  ।
२१.६           धर्म.चक्रम्.प्रवर्तयिष्ये.लोकेष्व्.अप्रतिवर्तितम्  ॥
२१.७           न.हि.सन्तः.प्रकाश्यन्ते.विदित्वा.लोक.पर्यायम्  ।
२१.७           आदेशयन्तो.विरजः.पदम्.शान्त.मनीषिणः  ॥
२१.८           नदन्तीह.महा.वीरः.सद्.धर्मेण.तथागताः  ।
२१.८           धर्मेण.नदमानानाम्.के.त्व्.असूयेद्.विजानकाः  ॥
२१.९           ये.ध्यान.प्रसृता.धीरा.नैष्क्रम्योपशमे.रताः  ।
२१.९           देवापि.स्पृहयन्त्य्.एषाम्.बुद्धानाम्.श्रीमताम्.सदा  ॥
२१.१०          तेषाम्.देवा.मनुष्याश्.च.सम्बुद्धानाम्.यशस्विनाम्  ।
२१.१०          स्पृहयन्त्य्.आशु.बुद्धीनाम्.शरीरान्तिम.धारिणाम्  ॥
२१.११          ये.चाभ्यतीताः.सम्बुद्धा.ये.च.बुद्धा.ह्य्.अनागताः  ।
२१.११          यश्.चाप्य्.एतर्हि.सम्बुद्धो.बहूनाम्.शोक.नाशकः  ॥
२१.१२          सर्वे.सद्.धर्म.गुरवो.व्याहार्षु.विहरन्ति.च  ।
२१.१२          अथापि.विहरिष्यन्ति;एषा.बुद्धेषु.धर्मता  ॥
२१.१३          तस्माद्.इहात्म.कामेन.माहात्म्यम्.अभिकाङ्क्षता  ।
२१.१३          सद्.धर्मो.गुरु.कर्तव्यः.स्मरता.बुद्ध.शासनम्  ॥
२१.१४          न.श्रद्धास्यन्ति.वै.ये.तु.नरा.बुद्धस्य.शासनम्  ।
२१.१४          व्यसनम्.ते.गमिष्यन्ति.वणिजो.राक्षसीष्व्.इव  ॥
२१.१५          श्रद्धास्यन्ति.तु.ये.नित्यम्.नरा.बुद्धस्य.शासनम्  ।
२१.१५          स्वस्तिना.ते.गमिष्यन्ति.वालाहेनैव.वाणिजाः  ॥
२१.१६          तथागतम्.बुद्धम्.इह.स्वयम्भुवम्.द्वौ.वै.वितर्कौ.बहुलम्.समुदाचरेते  ।
२१.१६          क्षेमस्.तथैव.प्रविवेक.युक्तस्.तमो.नुदम्.पार.गतम्.महर्षिम्  ॥
२१.१७          प्राप्तः.स.चार्यो.वशिताम्.अशेषाम्.विश्वोत्तरः.सर्व.भयाद्.विमुक्तः  ।
२१.१७          तृष्णा.प्रहीणो.विमलो.निराशश्.चालोकयन्.लोक.हिताय.सत्त्वान्  ॥
२१.१८          शैले.यथा.पर्वत.मूर्धनि.स्थितो.यथैव.पश्येज्.जनताम्.समन्तात् ।
२१.१८          तथा.ह्य्.असौ.धर्म.मयम्.सुमेधाः.प्रासादम्.आरुह्य.समन्त.चक्षुः  ।
२१.१८ f:         शोकाभिभूताम्.जनताम्.अशोको.अद्राक्षीद्.इमाम्.जाति.जराभिभूताम्  ॥


२२ श्रुतवर्ग

२२.१           साधु.श्रुतम्.सुचरितम्.साधु.चाप्य्.अनिकेतता  ।
२२.१           प्रदक्षिणम्.प्रव्रज्या.च.श्रामण्यस्यानुलोमिकम्  ॥
२२.२           बाला;इहाविजानन्तश्.चरन्ति.ह्य्.अमरा;इव  ।
२२.२           विजानताम्.तु.सद्.धर्मम्.आतुरस्यैव.शर्वरी  ॥
२२.३           यथा.ह्य्.अगारम्.सुच्छन्नम्.प्रविश्य.तमसा.स्फुटम्  ।[.सु.छ्हन्नम्.]
२२.३           विद्यमानानि.रूपाणि.चक्षुष्मान्.हि.न.पश्यति  ॥
२२.४           तथैवेह.नरो.नित्यम्.ज्ञानवान्.अपि.यो.भवेत् ।
२२.४           अश्रुत्वा.न.विजानाति.धर्मान्.कल्याण.पापकान्  ॥
२२.५           प्रदीपेन.तु.रूपाणि.चक्षुष्मान्.पश्यते.यथा  ।
२२.५           एवम्.श्रुत्वा.विजानाति.धर्मान्.कल्याण.पापकान्  ॥
२२.६           श्रुत्वा.धर्मान्.विजानाति.श्रुत्वा.पापम्.न.सेवते  ।
२२.६           श्रुत्वा.ह्य्.अनर्थम्.वर्जयते.श्रुत्वा.प्राप्नोति.निर्वृतिम्  ॥
२२.७           बहु.श्रुतो.अपि.चेद्.भवति.शीलेषु.त्व्.असमाहितः  ।
२२.७           शीलतस्.तम्.विगर्हन्ति.नास्य.सम्पद्यते.श्रुतम्  ॥
२२.८           अल्प.श्रुतो.अपि.चेद्.भवति.शीलेषु.सुसमाहितः  ।
२२.८           शीलतस्.तम्.प्रशंसन्ति.तस्य.सम्पद्यते.श्रुतम्  ॥
२२.९           अल्प.श्रुतो.अपि.चेद्.भवति.शीलेषु.त्व्.असमाहितः  ।
२२.९           उभयतस्.तम्.विगर्हन्ति.नास्य.सम्पद्यते.व्रतम्  ॥
२२.१०          बहु.श्रुतो.अपि.चेद्.भवति.शीलेषु.सुसमाहितः  ।
२२.१०          उभयतस्.तम्.प्रशंसन्ति.तस्य.सम्पद्यते.व्रतम्  ॥
२२.११          बहु.श्रुतम्.धर्म.धरम्.प्राज्ञम्.नित्यम्.समाहितम्  ।
२२.११          निष्कम्.जाम्बुनदस्यैव.कस्.तम्.निन्दितुम्.अर्हति  ॥
२२.१२          ये.मे.रूपेण.मिन्वन्ति.ये.मे.घोषेण.चान्वगाः  ।
२२.१२          छन्द.राग.वशोपेता.न.माम्.जानन्ति.ते.जनाः  ॥
२२.१२_         ये.रूपेण.प्रमिण्वन्ति.माम्.घोषेणानुयान्ति.च  ।
२२.१२_         छन्द.राग.वशोपेता.न.माम्.जानन्ति.ते.जनाः  ॥
२२.१३          आध्यात्मम्.च.न.जानाति.बहिर्धा.तु.विपश्यति  ।
२२.१३          बहिर्धा.फल.दर्शी.तु.स.वै.घोषेण.नीयते  ॥
२२.१४          आध्यात्मम्.तु.प्रजानाति.बहिर्धा.च.न.पश्यति  ।
२२.१४          आध्यात्म.फल.दर्शी.तु.स.वै.घोषेण.नीयते  ॥
२२.१५          आध्यात्मम्.च.न.जानान्ति.बहिर्धा.च.न.पश्यति  ।
२२.१५          उभयेऽफल.दर्शी.तु.स.वै.घोषेण.नीयते  ॥
२२.१६          आध्यात्मम्.च.प्रजानाति.बहिर्धा.च.विपश्यति  ।
२२.१६          स.तु.निह्सरण.प्रज्ञो.न.वै.घोषेण.नीयते  ॥
२२.१७          बहु.शृणोति.श्रोत्रेण.बहू.पश्यति.चक्षुषा  ।
२२.१७          न.तद्.दृष्टम्.श्रुतम्.धीरः.सर्वम्.श्रद्धातुम्.अर्हति  ॥
२२.१७_         श्रोत्रेण.श्रूयते.बहु.दृश्यते.बहु.चक्षुषा  ।
२२.१७_         न.तद्.दृष्टम्.श्रुतम्.धीरः.सर्वम्.श्रद्धातुम्.अर्हति  ॥
२२.१८          विज्ञान.साराणि.सुभाषितानि.ज्ञातम्.श्रुतम्.चैव.समाधि.सारम्  ।
२२.१८          न.तस्य.विज्ञान.श्रुतम्.महार्थम्.यः.साहसो.भवति.नरः.प्रमत्तः  ॥
२२.१९          धर्मे.तु.ये.ह्य्.आर्य.निवेदिते.रतास्.तदा.चरन्ते.वचसा.यदाहुः  ।
२२.१९          ते.क्षान्ति.सौरत्य.समाधि.गोचराः.श्रुतस्य.बुद्धेर्.अपि.सारम्.अध्यगुः  ॥


२३ आत्मवर्ग

२३.१           सुभाषितस्य.शिक्षेत.श्रमणोपासनस्य.च  ।
२३.१           एकासनस्य.च.रहश्.चित्त.व्युपशमस्य.च  ॥[.एकासनस्य.]
२३.२           एकासनम्.त्व्.एक.शय्याम्.एक.चर्याम्.अतन्द्रितः  ।
२३.२           रमयेच्.चैकम्.आत्मानम्.वनेष्व्.एकः.सदा.वसेत् ॥
२३.३           यः.सहस्रम्.सहस्राणाम्.संग्रामे.द्विषताम्.जयेत् ।
२३.३           यश्.चात्मानम्.जयेद्.एकम्.संग्रामो.दुजयः.स.वै  ॥
२३.४           आत्मा.ह्य्.अस्य.जितः.श्रेयान्.यच्.चेयम्.इतराः.प्रजाः  ।[यच्.चेयम्.]
२३.४           आत्म.दान्तस्य.पुरुषस्य.नित्यम्.संवृत.चारिणः  ॥
२३.५           न.देवा.नापि.गन्धर्वा.न.मारो.ब्राह्मणा.सह  ।
२३.५           जितस्यापजितम्.कुर्युस्.तथा.प्राज्ञस्य.भिक्षुणः  ॥
२३.६           आत्मानम्.एव.प्रथमम्.प्रतिरूपे.निवेशयेत् ।
२३.६           ततो.अन्यम्.अनुशासीत.............यथा.ह्य्.अः.  ॥
२३.७           आत्मानम्.एव.प्रथमम्.प्रतिरूपे.निवेशयेत् ।
२३.७           ततो.अन्यम्.अनुशासीत.न.क्लिश्येत.हि.पण्डितः  ॥
२३.८           आत्मानम्.हि.तथा.कुर्यात्.शासीतान्यम्.यथा.स्वयम्  ।
२३.८           सुदान्तो.बत.मे.नित्यम्.आत्मा.स.हि.सुदुर्दमः  ॥
२३.९           आत्मानम्.हि.तथा.कुर्यात्.शासीतान्यम्.यथा.स्वयम्  ।
२३.९           आत्मा.दान्तो.मया.नित्यम्.आत्म.दान्तो.हि.पण्डितः  ॥
२३.१०          आत्मनो.अर्थम्.परार्थेन.बहुनापि.न.हापयेत् ।
२३.१०          आत्मार्थम्.परमम्.ज्ञात्वा.स्वकार्थ.परमो.भवेत् ॥
२३.११          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.११          आत्मना.हि.सुदान्तेन.नाथम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१२          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१२          आत्मना.हि.सुदान्तेनार्थम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१३          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१३          आत्मना.हि.सुदान्तेन.धर्मम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१४          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१४          आत्मना.हि.सुदान्तेन.यशो.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१५          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१५          आत्मना.हि.सुदान्तेन.कीर्तिम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१६          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१६          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सुखाम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१७          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१७          आत्मना.हि.सुदान्तेन.स्वर्गम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.१८          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१८          आत्मना.हि.सुदान्तेन.चिरम्.स्वर्गे.प्रतिष्ठति  ॥
२३.१९          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.१९          आत्मना.हि.सुदान्तेन.प्रज्ञाम्.लभति.पण्डितः  ॥
२३.२०          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२०          आत्मना.हि.सुदान्तेन.ज्ञाति.मध्ये.विरोचते  ॥
२३.२१          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२१          आत्मना.हि.सुदान्तेन.शोक.मध्ये.न.शोचति  ॥
२३.२२          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२२          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्वम्.छिन्दति.बन्धनम्  ॥
२३.२३          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२३          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्वास्.त्यजति.दुर्गतीः  ॥
२३.२४          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२४          आत्मना.हि.सुदान्तेन.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
२३.२५          आत्मा.त्व्.इहात्मनो.नाथः.को.नु.नाथः.परो.भवेत् ।
२३.२५          आत्मना.हि.सुदान्तेन.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥


२४ पेयालवर्ग

२४.१           यच्.च.गाथा.शतम्.भाषेद्.अनर्थ.पद.संहितम्  ।
२४.१           एकम्.अर्थ.पदम्.श्रेयो.यत्.श्रुत्वा.ह्य्.उपशाम्यति  ॥
२४.२           यच्.च.गाथा.शतम्.भाषेद्.अधर्म.पद.संहितम्  ।
२४.२           एकम्.धर्म.पदम्.श्रेयो.यत्.श्रुत्वा.ह्य्.उपशाम्यति  ॥
२४.३           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.दुह्शीलो.ह्य्.असमाहितः  ।
२४.३           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.सदा.शीलवतः.शुचेः  ॥
२४.४           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.दुष्प्रज्ञो.ह्य्.असमाहितः  ।
२४.४           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.प्राज्ञस्य.ध्यायिनः.सदा  ॥
२४.५           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेत्.कुसीदो.हीन.वीर्यवान्  ।
२४.५           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयो.वीर्यम्.आरभतो.दृढम्  ॥
२४.६           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.उदय.व्ययम्  ।
२४.६           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.उदय.व्ययम्  ॥
२४.७           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्.वेदना.क्षयम्  ।
२४.७           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.वेदना.क्षयम्  ॥
२४.८           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.आस्रव.क्षयम्  ।
२४.८           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.आस्रव.क्षयम्  ॥
२४.९           यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.अचलम्.पदम्  ।
२४.९           एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.अचलम्.पदम्  ॥
२४.१०          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.अच्युतम्.पदम्  ।
२४.१०          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.अच्युतम्.पदम्  ॥
२४.११          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.अरजः.पदम्  ।
२४.११          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.अरजः.पदम्  ॥
२४.१२          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्.विरजः.पदम्  ।
२४.१२          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.विरजः.पदम्  ॥
२४.१३          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्.दुर्दृशम्.पदम्  ।
२४.१३          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.दुर्दृशम्.पदम्  ॥
२४.१४          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.उत्तमम्.पदम्  ।
२४.१४          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.उत्तमम्.पदम्  ॥
२४.१५          यच्.च.वर्ष.शतम्.जीवेद्.अपश्यन्न्.अमृतम्.पदम्  ।
२४.१५          एकाहम्.जीवितम्.श्रेयः.पश्यतो.ह्य्.अमृतम्.पदम्  ॥
२४.१६          यच्.च.वर्ष.शतम्.पूर्णम्.अग्निम्.परिचरेद्.वने  ।
२४.१६          यच्.चैकम्.भावितात्मानम्.मुहूर्तम्.अपि.पूजयेत् ।
२४.१६ f:         सा.तस्य.पूजना.श्रेष्ठा.न.तद्.वर्ष.शतम्.हुतम्  ॥
२४.१७          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.१७          न.तद्.बुद्धे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.१८          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.१८          न.तद्.धर्मे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.१९          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.१९          न.तद्.संघे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०          न.तत्.शीले.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०          न.तम्.मैत्रस्य.चित्तस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०         मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०         न.तत्.सत्त्वानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०         मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०         न.तत्.प्राणानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०ड्        मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०ड्        न.तद्.भूतानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२०          मासे.मासे.कुशाग्रेण.यो.हि.भुञ्जीत.भोजनम्  ।
२४.२०          न.तत्.स्वाख्यात.धर्मस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२१          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२१          न.तद्.बुद्धे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२२          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.जयेत.समा.शतम्  ।
२४.२२          न.तद्.धर्मे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२३          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२३          न.तद्.संघे.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२४          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२४          न.तत्.शीले.प्रसादस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२५          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२५          न.तम्.मैत्रस्य.चित्तस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२६          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२६          न.तद्.सत्त्वानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२७          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२७          न.तत्.प्राणानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२८          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२८          न.तद्.भूतानुकम्पायाः.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.२९          मासे.मासे.सहस्रेण.यो.यजेत.समा.शतम्  ।
२४.२९          न.तत्.स्वाख्यात.धर्मस्य.कलाम्.अर्घति.षोडशीम्  ॥
२४.३०          यत्.किंचिद्.इष्टम्.च.हुतम्.च.लोके.संवत्सरम्.यजति.पुण्य.प्रेक्षी  ।
२४.३०          सर्वम्.पि.तम्.न.चतुर्.भागम्.एत्यभिवादनम्.त्व्.ऋज्जु.गतेषु.श्रेयः  ॥


२५ मित्रवर्ग

२५.१           अश्राद्धेभिः.कदर्येभिः.पिषुनैर्.विभूति.नन्दिभिः  ।
२५.१           साख्यम्.कुर्वीत.न.प्राज्ञः.संगतिः.पापैर्.हि.पापिका  ॥
२५.२           श्राद्धेभिः.पेशलेभिश्.च.शीलवद्भिर्.बहु.श्रुतैः  ।
२५.२           साख्यम्.कुर्वीत.सप्रज्ञः.संगतिर्.भद्रैर्.हि.भद्रिका  ॥?
२५.३           न.भजेत्.पापकम्.मित्रम्.न.भजेत्.पुरुषाधमम्  ।
२५.३           भजेत.मित्रम्.कल्याणम्.भजेद्.उत्तम.पूरुषम्  ॥
२५.४           अद्धा.नराः.सेवितव्याः.श्रुताढ्याः.स्थान.चिन्तकाः  ।
२५.४           तेषाम्.हि.श्रुत्वा.तु.सुभाषितानि.विनापि.तेभ्यो.लभते.विशेषम्  ॥
२५.५           हीयति.पुरुषो.निहीन.सेवी.न.तु.खलु.हायेत.तुल्य.सेवी  ।
२५.५           श्रेष्ठम्.उपगतो.ह्य्.उपैति.श्रैष्ठ्यम्.तस्मात्.श्रेष्ठम्.इहात्मनो.भजेत  ॥
२५.६           श्रेयो.हि.लभते.नित्यम्.यः.श्रेष्ठान्.उपसेवते  ।
२५.६           प्रज्ञया.चोत्तमतमान्.शीलेनोपशमेन.च  ॥
२५.७           पूति.मत्स्यान्.कुशाग्रेण.यो.नरो.ह्य्.उपनह्यते  ।
२५.७           कुशापि.पूतिका.वान्ति.ह्य्.एवम्.पापोपसेवनाः  ॥
२५.८           तगरम्.पलाश.पत्त्रेण.यो.नरो.ह्य्.उपनह्यति  ।
२५.८           पत्त्राण्य्.अपि.सुगन्धीनि.सद्.एवम्.संगमात्.सताम्  ॥
२५.९           अकुर्वन्न्.अपि.पापानि.कुर्वाणम्.उपसेवते  ।
२५.९           शङ्कितो.भवति.पापस्यावर्णश्.चास्य.वर्धते  ॥
२५.१०          संसेवमानः.पापो.हि.संस्पृष्टः.संस्पृशेत्.परान्  ।
२५.१०          शरो.लिप्तः.कलापस्थान्.अलिप्तान्.उपलिम्पति  ।
२५.१० f:         उपलेप.भयाद्.धीरो.नैव.पाप.सखा.भवेत् ॥
२५.११          यादृशम्.कुरुते.मित्रम्.यादृशम्.चोपसेवते  ।
२५.११          न.चिरात्.तादृशो.भवति.संसेवा.ह्य्.अस्य.तादृशी  ॥
२५.१२          तस्मात्.फल.पुटस्यैव.दृष्ट्वा.सम्पाकम्.आत्मनः  ।
२५.१२          असन्तो.नोपसेवेत.सन्तः.सेवेत.पण्डितः  ॥
२५.१३          यावज्.जीवम्.पि.चेद्.बालः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१३          न.स.धर्मम्.विजानाति.दर्वी.सूप.रसान्.इव  ॥
२५.१४          मुहूर्तम्.अपि.सप्रज्ञः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१४          स.वै.धर्मम्.विजानाति.जिह्वा.सूप.रसान्.इव  ॥
२५.१५          यावज्.जीवम्.पि.चेद्.बालः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१५          न.स.धर्मम्.विजानाति.प्रज्ञा.ह्य्.अस्य.न.विद्यते  ॥
२५.१६          मुहूर्तम्.अपि.सप्रज्ञः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१६          स.वै.धर्मम्.विजानाति.प्रज्ञा.तस्य.हि.विद्यते  ॥
२५.१७          यावज्.जीवम्.पि.चेत्.बालः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१७          न.स.धर्मम्.विजानाति.सम्यक्.सम्बुद्ध.देशितम्  ॥
२५.१८          मुहूर्तम्.अपि.सप्रज्ञः.पण्डितान्.पर्युपासते  ।
२५.१८          स.वै.धर्मम्.विजानाति.सम्यक्.सम्बुद्ध.देशितम्  ॥
२५.१९          एकम्.अर्थ.पदम्.प्रोक्तम्.पण्डितस्यार्थ.कारकम्  ।
२५.१९          बालस्य.तु.न.कृत्याय.स्यात्.सर्वम्.बुद्ध.भाषितम्  ॥
२५.२०          बालः.पद.सहस्रेण.पदम्.एकम्.न.बुध्यते  ।
२५.२०          पदेनैकेन.मेधावी.पदानाम्.विन्दते.शतम्  ॥
२५.२१          अमित्रः.पण्डितः.श्रेयान्.न.तु.बालो.अनुकम्पकः  ।
२५.२१          बालो.अनुकम्पमानो.हि.नरकान्.उपकर्षति  ॥
२५.२२          यो.जानीयाद्.अहम्.बाल;इति.बालः.स.पण्डितः  ।
२५.२२          बालः.पण्डित.मानी.तु.बाल;एव.निरुच्यते  ॥
२५.२३          यच्.च.बालः.प्रशंसेत.यच्.च.निन्देत.पण्डितः  ।
२५.२३          निन्दा.तु.पण्डितात्.श्रेष्ठा.न.तु.बालात्.प्रशंसना  ॥
२५.२४          बालम्.न.पश्येत्.शृणुयान्.न.च.नो.तेन.संवसेत् ।
२५.२४          दुह्खो.बालैर्.हि.संवासो.ह्य्.अमित्रेणैव.सर्वशः  ।
२५.२४ f:         धीरैस्.तु.सुख.संवासो.ज्ञातीनाम्.इव.संगमः  ॥
२५.२५          धीरम्.प्राज्ञम्.निषेवेत.शीलवन्तम्.बहु.श्रुतम्  ।
२५.२५          धौरेयम्.जव.सम्पन्नम्.चन्द्रम्.तारा.गणा;इव  ॥[.धैरेयम्.]?


२६ निर्वाणवर्ग

२६.१           कूर्मो.यथाङ्गानि.स्वके.कपाले.समादधीतात्म.वितर्कितानि  ।
२६.१           अनिह्श्रितो.ह्य्.अन्यम्.अहेठयानः.परिनिर्वृतो.नापवदेत.कंचित् ॥
२६.२           क्षान्तिः.परमम्.तपस्.तितीक्षा.निर्वाणम्.परमम्.वदन्ति.बुद्धाः  ।[.तितिक्षा.]
२६.२           न.हि.प्रव्रजितः.परोपतापी.श्रमणो.भवति.परम्.विहेठयन्.वै  ॥
२६.३           मा.कंचित्.परुषम्.ब्रूथः.प्रोक्ताः.प्रतिवदन्ति.तम्  ।
२६.३           दुह्खा.हि.संरम्भ.कथाः.प्रतिदण्डम्.स्पृशन्ति.हि  ॥
२६.४           यद्.ईरयसि.हात्मानम्.कंसीवोपहता.सदा  ।
२६.४           जाति.मरण.संसारम्.चिरम्.ह्य्.अनुभविष्यसि  ॥
२६.५           न.त्व्.ईरयसि.हात्मानम्.कंसिर्.नोपहता.यथा  ।
२६.५           एष.प्राप्तो.असि.निर्वाणम्.संरम्भस्.ते.न.विद्यते  ॥
२६.६           आरोग्य.परमा.लाभा.संतुष्टि.परमम्.धनम्  ।
२६.६           विश्वास.परमम्.मित्रम्.निर्वाण.परमम्.सुखम्  ॥
२६.७           क्षुधा.परम.रोगाणाम्.संस्कारा.दुह्खम्.एव.तु  ।[.परमा.]?
२६.७           एतज्.ज्ञात्वा.यथा.भूतम्.निर्वाण.परमो.भवेत् ॥
२६.८           अल्पकाः.सुगतिम्.यान्ति.बहवो.यान्ति.दुर्गतिम्  ॥
२६.८           एतज्.ज्ञात्वा.यथा.भूतम्.निर्वाण.परमो.भवेत् ॥
२६.९           सहेतुम्.सुगतिम्.यान्ति.सहेतुम्.यान्ति.दुर्गतिम्  ।
२६.९           सहेतुम्.परिनिर्वान्ति.ह्य्.एवम्.एतत्.सहेतुकम्  ॥
२६.१०          गतिर्.मृगाणाम्.प्रवणम्.आकाशम्.पक्षिणाम्.गतिः  ।
२६.१०          धर्मो.गतिर्.विभागीनाम्.निर्वाणम्.त्व्.अर्हताम्.गतिः  ॥
२६.१०          .......  ।
२६.१०          .......  ।
२६.१०         ..........न.संवसेत् ।
२६.१०         ...................  ।
२६.११          न.हीदम्.हीन.वीर्येण.मन्देनाप्य्.अविजानता  ।
२६.११          निर्वाणम्.शक्यम्.अधिगन्तुम्.सर्व.ग्रन्थ.प्रदालनम्  ॥
२६.११          ..तः.कामेषु.नि............  ।
२६.११          ...........................  ।
२६.१२          सिञ्च.भिक्षोर्.इमाम्.नावम्.सिक्ता.लघ्वी.भविष्यति  ।
२६.१२          हित्वा.रागम्.च.दोषम्.च.ततो.निर्वाणम्.एष्यसि  ॥
२६.१३          अभूत्.पूर्वे.ततो.नाभून्.नाभूत्.पूर्वे.ततो.ह्य्.अभूत् ।
२६.१३          न.चाभून्.न.भविष्यति.न.वाप्य्.एतर्हि.विद्यते  ॥
२६.१४          दुर्दृशम्.सत्यम्.अचलम्.सुदृशम्.प्रतिविध्यतः  ।
२६.१४          तृष्णा.क्षयम्.पश्यतो.हि.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.१५          छित्त्वा.तृष्णाम्.प्रशाम्येह.रजः.सर्वम्.समाहितः  ।
२६.१५          विशोषयित्वा.सरिताम्.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.१६          भित्त्वा.कायम्.च.संज्ञाम्.च.वेदनाम्.व्युपशाम्य.च  ।
२६.१६          विज्ञानास्त.गमम्.लब्ध्वा.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.१७          दृष्टे.तु.दृष्ट.मात्रेण.श्रुते.च.श्रुत.मात्रता  ।
२६.१७          मते.तथैव.विज्ञाते.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.१८          एने.मेमे.तथा.दप्फे.दडप्फे.चेति.बुध्यतः  ।
२६.१८          सर्वस्माद्.विरतिः.पापाद्.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.१९          माशा.तुषा.संशमा.च.सर्वत्र.विरडी.तथा  ।
२६.१९          सर्वस्माद्.विरतिः.पापाद्.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.२०          अनिह्श्रितस्याचलितम्.प्रस्रब्धिश्.चेह.विद्यते  ।
२६.२०          न.गतिर्.न.च्युतिश्.चैव.दुह्खस्यान्तो.निरुच्यते  ॥
२६.२१          अजाते.सति.जातस्य.वदेन्.निह्सरणम्.सदा  ।
२६.२१          असंस्कृतम्.च.सम्पश्यन्.संस्कृतात्.परिमुच्यते  ॥
२६.२२          जातम्.भूतम्.समुत्पन्नम्.कृतम्.संस्कृतम्.अध्रुवम्  ।
२६.२२          जरा.मरण.संघातम्.मोष.धर्म.प्रलोपनम्  ।
२६.२२ f:         आहार.नेत्री.प्रभवम्.नालम्.तद्.अभिनन्दितुम्  ॥
२६.२३          तस्य.निह्ह्सरणम्.शान्तम्.अतर्कावचरम्.पदम्  ।[.अतर्कावचरम्.]
२६.२३          निरोधो.दुह्ख.धर्माणाम्.संस्कारोपशमम्.सुखम्  ॥
२६.२४          अभिजानाम्य्.अहम्.स्थानम्.यत्र.भूतम्.न.विद्यते  ।
२६.२४          नाकाशम्.न.च.विज्ञानम्.न.सूर्यश्.चन्द्रमा.न.च  ॥
२६.२५          नैवागतिर्.न.च.गतिर्.नोपपत्तिश्.च्युतिर्.न.च  ।
२६.२५          अप्रतिष्ठम्.अनालम्बम्.दुह्खान्तः.स.निरुच्यते  ॥
२६.२६          यत्र.नापो.न.पृथिवी.तेजो.वायुर्.न.गाहते  ।
२६.२६          न.तत्र.शुक्ला.द्योतन्ति.तमस्.तत्र.न.विद्यते  ॥
२६.२७          न.तत्र.चन्द्रमा.भाति.नादित्यो.वै.प्रकाश्यते  ।
२६.२७          यथा.त्व्.इहात्मना.वेत्ति.मुनिर्.मौनेयम्.आत्मनः  ।
२६.२७ f:         अथ.रूपाद्.अरूपाच्.च.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
२६.२८          निष्ठा.गतो.ह्य्.असंत्रासी.न.विकन्थी.न.कौकृतिः  ।[.विकण्ठी.]?
२६.२८          अच्छेत्ता.भव.शल्यानाम्.अन्तिमो.अस्य.समुच्छ्रयः  ॥
२६.२९          एषा.हि.परमा.निष्ठा.शान्तम्.पदम्.अनुत्तरम्  ।
२६.२९          क्षयः.सर्व.निमित्तानाम्.प्रदान.पदम्.अच्युतम्  ॥
२६.३०          तुल्यम्.अतुल्यम्.च.सम्भवम्.भव.संस्कारम्.अवासृजन्.मुनिः  ।
२६.३०          आध्यात्म.रतः.समाहितो.ह्य्.अभिनत्.कोशम्.इवाण्ड.सम्भवम्  ॥
२६.३१          जयते.दानम्.धर्म.दानम्.च.सर्वम्.जयते.रतिम्.धर्म.रतिंश्.च.सर्वाम्  ।
२६.३१          जयते.बलम्.क्षान्ति.बलम्.च.सर्वम्.जयते.सुखम्.सर्व.तृष्णा.निरोधः  ॥
२६.३१_         सर्वम्.दानम्.धर्म.दानम्.जिनाति.सर्वाम्.रतिम्.धर्म.रतिम्.जिनाति  ।
२६.३१_         सर्वम्.बलम्.क्षान्ति.बलम्.जिनाति.तृष्णा.क्षयः.सर्व.सुखम्.जिनाति  ॥


२७ पश्यवर्ग

.२७.१          सुपश्यम्.पर.वद्यम्.स्याद्.आत्म.वद्यम्.तु.दुर्दृशम्  ।
.२७.१          परः.परस्य.वद्यानि.तूत्पुनाति.बुसम्.यथा  ॥
.२७.२          पर.वद्यानुदर्शिनो.नित्यावध्यान.संज्ञिनः  ।
.२७.२          वामा.धर्माः.प्रवर्धन्ते.स.ह्य्.आराद्.धर्म.दर्शनात् ॥
.२७.३          अह्रीकेन.सुजीवम्.स्यात्.काक.शूरेण.ध्वाङ्क्षिणा  ।
.२७.३          प्रस्कन्दिना.प्रगल्भेन.संक्लिष्टम्.त्व्.इह.जीवते  ॥
.२७.४          ह्रीमता.त्व्.इह.दुर्जीवम्.नित्यम्.शुचि.गवेषिणा  ।
.२७.४          सुलीनेनाप्रगल्भेन.शुद्धाजीवेन.पश्यता  ॥
.२७.५          अन्ध.भूतो.ह्य्.अयम्.लोकस्.तनुको.अत्र.विपश्यतः  ।
.२७.५          शकुन्तो.जाल.मुक्तैव.ह्य्.अल्पम्.स्वर्गेषु.मोदते  ॥
.२७.६          मोष.सम्बन्धनो.लोको.भव्य.रूप;इव.दृश्यते  ।
.२७.६          उपधी.बन्धना.बालास्.तमसा.परिवारिताः  ।
.२७.६ f:         असत्.सद्.इव.दृश्यते.पश्यतो.नास्ति.किंचनम्  ॥
.२७.७          अहम्.कार.सृता.मर्त्याः.पर.कारोपसंहिताः  ।
.२७.७          एतद्.एके.न.जानन्ति.पश्यन्ति.न.हि.शल्यतः  ॥
.२७.८          एतत्.तु.शल्यम्.प्रतियत्य.पश्यतो.ह्य्.अध्यवसिता.यत्र.प्रजाः.प्रसक्ताः  ।
.२७.८          अहम्.करोमीति.न.तस्य.हिंस्यात्.परः.करोतीति.न.तस्य.हिंस्यात् ॥
.२७.९          मानोपेतो.ह्य्.अयम्.लोको.मान.सक्तः.सदा.स्थितः  ।
.२७.९          दृष्टिभिश्.चैव.संरब्धः.संसारम्.नातिवर्तते  ॥
.२७.१०         यत्.प्राप्तम्.यच्.च.प्राप्तव्यम्.रजः.कीर्णम्.इदम्.द्वयम्  ।
.२७.१०         आतुर्यम्.इति.तम्.ज्ञात्वा.जह्याद्.विद्वान्.समाहितः  ॥
.२७.११         शिक्षा.साराश्.च.ये.सत्त्वा.जीविनो.ब्रह्म.जीविनः  ।
.२७.११         उपस्थान.रतये.च.स;एको.अन्तः.प्रकीर्तितः  ॥
.२७.१२         भोक्तव्याः.शुचयः.कामा.न.दोषस्.तेषु.विद्यते  ।
.२७.१२         य;एवम्.दर्शिनो.बाला.द्वितीयो.अन्तः.प्रकीर्तितः  ॥
.२७.१३         एताव्.अन्ताव्.अनज्ञाय.त्व्.अतिलीयन्ति.बालिशः  । [.अनज्ञाय.]?
.२७.१३         अपरे.त्व्.अतिधावन्ति.चक्षुष्मांस्.ताम्.प्रपश्यति  ॥
.२७.१४         एताव्.अन्तौ.विदित्वा.तु.नाभवंस्.तत्र.ये.बुधाः  ।
.२७.१४         न.चैव.तेन.मन्यन्ते.वर्त्मस्.तेषाम्.न.विद्यते  ॥
.२७.१५         यथा.बुद्बुदिकाम्.पश्येद्.यथा.पश्येन्.मरीचिकाम्  ।
.२७.१५         एवम्.लोकम्.अवेक्षम्.वै.मृत्यु.राजम्.न.पश्यति  ॥
.२७.१६         यथा.बुद्बुदिकाम्.पश्येद्.यथा.पश्येन्.मरीचिकाम्  ।
.२७.१६         एवम्.कायम्.अवेक्षम्.वै.मृत्यु.राजम्.न.पश्यति  ॥
.२७.१७         पश्यतेमम्.सदा.कायम्.चित्रम्.राज.रथोपमम्  ।
.२७.१७         यत्र.बालाः.प्रमुह्यन्ते.सङ्गो.नास्ति.प्रजानताम्  ॥
.२७.१७         पश्यतेमम्.सदा.कायम्.चित्रम्.राज.रथोपमम्  ।
.२७.१७         यत्र.बाला.विषीदन्ति.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ॥
.२७.१८         पश्यतेमम्.सदा.कायम्.चित्रम्.राज.रथोपमम्  ।
.२७.१८         यत्र.बाला.विषीदन्ति.यथा.पङ्के.जरद्गवः  ॥
.२७.१९         पश्यतेमम्.सदा.कायम्.चित्रम्.राज.रथोपमम्  ।
.२७.१९         यत्र.बालाः.प्रमुह्यन्ते.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ।
.२७.२०         पश्य.चित्र.कृतम्.बिम्बम्.अरुकम्.काय.संज्ञितम्  ।
.२७.२०         आतुरम्.मोष.संकल्पम्.यस्य.नास्ति.ध्रुव.स्थितिः  ॥
.२७.२०         ................  ।
.२७.२०         ..........सङ्गो.नास्ति.प्रजानताम्  ॥
.२७.२०        .................  ।
.२७.२०        .................  ।
.२७.२१         पश्य.चित्र.कृतम्.बिम्बम्.मणिभिः.कुण्डलैस्.तथा  ।
.२७.२१         अलम्.बालस्य.मोहाय.न.तु.पार.गवेषिणाम्  ॥
.२७.२२         पश्य.चित्र.कृतम्.बिम्बम्.मणिभिः.कुण्डलैस्.तथा  ।
.२७.२२         अलम्.बालस्य.मोहाय.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ॥
.२७.२२         गन्धेन.गात्राम्.अनुलिप्तः.पादौ.गैरिक.रञ्जितौ  ।
.२७.२२         अलम्.बालस्य.मोहाय.न.तु.पार.गवेषिणाम्  ॥
.२७.२२        गन्धेन.गात्राम्.अनुलिप्तः.पादौ.गैरिक.रञ्जितौ  ।
.२७.२२        अलम्.बालस्य.मोहाय.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ॥
.२७.२२        पश्य.चित्र.कृतम्.बिम्बम्.मणिभिः.कुण्डलैस्.तथा  ।
.२७.२२        अलम्.बालस्य.मोहाय................  ।
.२७.२२ड्       पश्य.चित्र.कृतम्.बिम्बम्.मणिभिः.कुण्डलैस्.तथा  ।
.२७.२२ड्       अलम्.बालस्य.मोहाय................  ।
.२७.२३         अष्टापदी.कृताः.केशा.नेत्रे.चाञ्जन.रञ्जिते  ।
.२७.२३         अलम्.बालस्य.मोहाय.न.तु.पार.गवेषिणाम्  ॥
.२७.२४         अष्टापदी.कृताः.केशा.नेत्रे.चाञ्जन.रञ्जिते  ।
.२७.२४         अलम्.बालस्य.मोहाय.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ॥
.२७.२४         ................................  ।
.२७.२४         अलम्.बालस्य.मोहाय.यस्य.नास्ति.ध्रुव.स्थितिः  ॥
.२७.२४        ...............................  ।
.२७.२४        अलम्.बालस्य.मोहाय.सङ्गो.नास्ति.प्रजानताम्  ॥
.२७.२५         अञ्जनीव.नवा.चित्रा.पूति.कायो.ह्य्.अलंकृतः  ।
.२७.२५         अलम्.बालस्य.मोहाय.न.तु.पार.गवेषिणाम्  ॥
.२७.२६         अञ्जनीव.नवा.चित्रा.पूति.कायो.ह्य्.अलंकृतः  ।
.२७.२६         अलम्.बालस्य.मोहाय.पण्डितो.अत्र.विरज्यते  ॥
.२७.२६         गन्धेन.गात्राम्.अनुलिप्तः.पादौ.गैरिक.रञ्जितौ  ।
.२७.२६         अलम्.बालस्य.मोहाय.यस्य.नास्ति.ध्रुव.स्थितिः  ॥
.२७.२६        गन्धेन.गात्राम्.अनुलिप्तः.पादौ.गैरिक.रञ्जितौ  ।
.२७.२६        अलम्.बालस्य.मोहाय.सङ्गो.नास्ति.प्रजानताम्  ॥
.२७.२६        अञ्जनीव.नवा.चित्रा.पूति.कायो.ह्य्.अलंकृतः  ।
.२७.२६        अलम्.बालस्य.मोहाय.यस्य.नास्ति.ध्रुव.स्थितिः  ॥
.२७.२६ड्       अञ्जनीव.नवा.चित्रा.पूति.कायो.ह्य्.अलंकृतः  ।
.२७.२६ड्       अलम्.बालस्य.मोहाय.सङ्गो.नास्ति.प्रजानताम्  ॥
.२७.२७         कामेषु.सक्ताः.सततम्.हि.मूढाः.सम्योजने.वद्यम्.अपश्यमानाः  ।
.२७.२७         न.जातु.सम्योजन.सङ्ग.सक्ता.ह्य्.ओघम्.तरेयुर्.विपुलम्.महान्तम्  ॥
.२७.२८         ऊर्ध्वम्.चाधः.सर्वतो.वीत.रागो.ह्य्.अयम्.अहम्.अस्मीति.च.नानुपश्यन्  ।
.२७.२८         एवम्.विमुक्तो.हि.तरेद्.इहौघम्.अतीर्ण.पूर्वम्.ह्य्.अपुनर्.भवाय  ॥
.२७.२९         यो.निर्वनगैर्.विमोक्षितः.संवन.मुक्तो.वनम्.एव.धावति  । [.निर्वनगैर्.]?
.२७.२९         तम्.पश्यथ.पुद्गलम्.त्व्.इमम्.मुक्तो.बन्धनम्.एव.धावति  ॥
.२७.३०         नेलाङ्गः.श्वेत.संछन्न;एकारो.वर्तते.रथः  ।[.नीलाङ्गः.]?
.२७.३०         अनिघम्.पश्यतायान्तम्.छिन्न.योक्त्रम्.अबन्धनम्  ॥
.२७.३१         बहवः.शरणम्.यान्ति.पर्वतांश्.च.वनानि.च  ।
.२७.३१         आरामाम्.वृक्ष.चैत्यांश्.च.मनुष्या.भय.तर्जिताः  ॥
.२७.३२         नैतद्द्.हि.शरणम्.क्षेमम्.नैतत्.शरणम्.उत्तमम्  ।
.२७.३२         नैतत्.शरणम्.आगम्य.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
.२७.३३         यस्.तु.बुद्धम्.च.धर्मम्.च.संघम्.च.शरणम्.गतः  ।
.२७.३३         चत्वारि.चार्य.सत्यानि.प्रज्ञया.पश्यते.यदा  ॥
.२७.३४         दुह्खम्.दुह्ख.समुत्पादम्.दुह्खस्य.समतिक्रमम्  ।
.२७.३४         आर्यम्.चाष्टाङ्गिकम्.मार्गम्.दुह्खोपशम.गामिनम्  ॥
.२७.३५         एतद्द्.हि.शरणम्.क्षेमम्.एतत्.शरणम्.उत्तमम्  ।
.२७.३५         एतत्.शरणम्.आगम्य.सर्व.दुह्खात्.प्रमुच्यते  ॥
.२७.३६         पश्यतः.पश्यते.पश्यम्.पश्यते.चाप्य्.अपश्यतः  ।
.२७.३६         अपश्यन्.पश्यते.नैव.पश्यतो.नाप्य्.अपश्यतः  ॥
.२७.३७         अनुपश्यनया.च.पश्यना.नानात्वम्.हि.तयोर्.इहोच्यते  ।
.२७.३७         दिवसस्य.यथैव.रात्रिभिः.संधानम्.च.तयोर्.न.विद्यते  ॥
.२७.३८         अनुपश्यति.चेन्.न.पश्यति.त्व्.अथ.चेत्.पश्यति.नानुपश्यति  ।
.२७.३८         पश्यन्न्.अयम्.नानुपश्यति.त्व्.अनुपश्यंस्.तु.सदा.न.पश्यति  ॥
.२७.३९         पश्यन्.नु.किम्.नानुपश्यते.किम्.अपश्यन्.नानुपश्यते.सदा  ।
.२७.३९         कस्मिन्.सति.हानुपश्यना.कस्मिन्.न.सति.नानुपश्यना  ॥
.२७.४०         दुह्खम्.यद्.अयम्.न.पश्यति.तद्.अपश्यन्न्.आत्मेति.पश्यति  ।
.२७.४०         दुह्खम्.तु.यथा.तथा.प्रपश्यन्न्.अयम्.आत्मेति.सदानुपश्यति  ॥
.२७.४१         येनावृतः.पृथग्.जनः.संस्कारान्.दुह्खम्.न.पश्यति  ।
.२७.४१         तस्मिन्.सति.हानुपश्यना.विगतेऽस्मिन्.विगतानुपश्यना  ॥


२८ पापवर्ग

२८.१           सर्व.पापस्याकरणम्.कुशलस्योपसम्पदः  ।
२८.१           स्व.चित्त.पर्यवदनम्.एतद्.बुद्धस्य.शासनम्  ॥
२८.२           ददतः.पुण्यम्.प्रवर्धते.वैरम्.न.क्रियते.च.सम्यमात् ।
२८.२           कुशली.प्रजहाति.पापकम्.राग.दोष.मोह.क्षयात्.तु.निर्वृतिः  ॥
२८.३           सार्धम्.चरन्न्.एककः.सदा.मिश्रो.ह्य्.अन्य.जनेन.वेदकः  ।
२८.३           कुशली.प्रजहाति.पापकम्.क्रौञ्चः.क्षीरपको.यथोदकम्  ॥
२८.४           दृष्ट्वा.ह्य्.आदीनवम्.लोके.ज्ञात्वा.धर्म.निरौपधिम्  ।
२८.४           आर्यो.न.रमते.पापे.पापो.न.रमते.शुभे  ॥
२८.५           प्रविवेक.रसम्.ज्ञात्वा.रसम्.चोपशमस्य.वै  ।
२८.५           निर्ज्वरो.भवति.निष्पापो.धर्म.प्रीति.रसम्.पिबन्  ॥
२८.६           अनवस्रुत.चित्तस्य.त्व्.अनुनहन.चेतसः  ।
२८.६           पुण्य.पाप.प्रहीणस्य.नास्ति.दुर्गतितो.भयम्  ॥
२८.७           निषेद्धारम्.प्रवक्तारम्.यज्.जानेद्.वद्य.दर्शिनम्  ।
२८.७           निगृह्य.वादिनम्.धीरम्.तादृशम्.सततम्.भजेत् ।
२८.७ f:          तादृशम्.भजमानस्य.श्रेयो.भवति.न.पापकम्  ॥
२८.८           उपशान्तो.ह्य्.उपरतो.मन्द.भाषी.ह्य्.अनुद्धतः  ।
२८.८           धुनाति.पापकान्.धरमान्.द्रुम.पत्त्रम्.यथानिलः  ॥
२८.९           यो.ह्य्.अप्रदुष्टस्य.नरस्य.दुष्यते.शुद्धस्य.नित्यम्.विगताङ्गणस्य  ।
२८.९           तम्.एव.बालम्.प्रतियाति.पापम्.क्षिप्तम्.रजः.प्रतिवातम्.यथैव  ॥
२८.१०          यद्.यत्.करोति.पुरुषस्.तत्.तत्.पश्यति.हात्मनः  ।
२८.१०          कल्याण.कारी.कल्याणम्.पाप.कारी.च.पापकम्  ॥
२८.११          आत्मना.हि.कृते.पापे.त्व्.आत्मना.क्लिश्यते.सदा  ।
२८.११          आत्मना.त्व्.अकृते.पापे.ह्य्.आत्मनैव.विशुध्यते  ॥
२८.१२          अशुद्ध.बुद्धिम्.प्रत्यात्मम्.नान्यो.ह्य्.अन्यम्.विशोधयेत् ।
२८.१२          अभिमथ्नाति.तम्.पापम्.वज्रम्.अश्म.मणिम्.यथा  ॥
२८.१३          चक्षुष्मान्.विषमानीव.विद्यमाने.पराक्रमेत् ।
२८.१३          पण्डितो.जीव.लोकेऽस्मिन्.पापानि.परिवर्जयेत् ॥
२८.१४          वणिग्.वा.सभयम्.मार्गम्.अल्प.शास्त्रो.महा.धनो  ।
२८.१४          विषम्.जीवित.कामो.वा.पापानि.परिवर्जयेत् ॥
२८.१५          पणौ.चास्य.व्रणो.न.स्याद्.धारयेत्.पाणिना.विषम्  ।
२८.१५          नाव्रणे.क्रामति.विषम्.नास्ति.पापम्.अकुर्वतः  ॥
२८.१६          सुकराणि.ह्य्.असाधूनि.स्वात्मनो.ह्य्.अहितानि.च  ।
२८.१६          यद्.वै.हितम्.च.पथ्यम्.च.तद्.वै.परम.दुष्करम्  ॥
२८.१७          सुकरम्.साधुना.साधु.साधु.पापेन.दुष्करम्  ।
२८.१७          पापम्.पापेन.सुकरम्.पापम्.आर्येण.दुष्करम्  ॥
२८.१८          मधुवद्.मन्यते.बालो.यावत्.पापम्.न.पच्यते  ।
२८.१८          यदा.तु.पच्यते.पापम्.अथ.दुह्खम्.निगच्छति  ॥
२८.१९          पापो.अपि.पश्यते.भद्रम्.यावत्.पापम्.न.पच्यते  ।
२८.१९          यदा.तु.पच्यते.पापम्.अथ.पापानि.पश्यति  ॥
२८.२०          भद्रो.अपि.पश्यते.पापम्.यावद्.भद्रम्.न.पच्यते  ।
२८.२०          यदा.तु.पच्यते.भद्रम्.अथ.भद्राणि.पश्यति  ॥
२८.२१          कुर्याच्.चेत्.पुरुषः.पापम्.नैनम्.कुर्यात्.पुनः.पुनः  ।
२८.२१          न.तत्र.छन्दम्.कुर्वीत.दुह्खम्.पापस्य.संचयः  ॥[.च्छन्दम्.]
२८.२२          कुर्यात्.तु.पुरुषः.पुण्यम्.कुर्याच्.चैनम्.पुनः.पुनः  ।
२८.२२          तत्र.छन्दम्.च.कुर्वीत.सुखम्.पुण्यस्य.संचयः  ।[.च्छन्दम्.]
२८.२३          अभित्वरेत.कल्याणे.पापाच्.चित्तम्.निवारयेत् ।
२८.२३          धन्धम्.हि.कुर्वतः.पुण्यम्.पापेषु.रमते.मनः  ॥[.द्वन्द्वम्.]?
२८.२४          अल्पकम्.पि.कृतम्.पापम्.दुह्खाय.परतः.सदा  ।
२८.२४          महते.भवत्य्.अनर्थाय.विषम्.कोष्ठ.गतम्.यथा  ॥
२८.२५          अल्पकम्.पि.कृतम्.पुण्यम्.पर.लोके.सुखावहम्  ।
२८.२५          अर्थाय.महते.नित्यम्.सस्यानाम्.इव.संचयः  ॥
२८.२६          अदण्डेषु.हि.दण्डेन.यो.अप्रदुष्टेषु.दुष्यते  ।
२८.२६          दशानाम्.अन्यतमम्.स्थानम्.क्षिप्रम्.एव.निगच्छति  ॥
२८.२७          ज्ञातीनाम्.वा.विना.भावम्.भोगानाम्.वा.परिक्षयम्  ।
२८.२७          राजतो.ह्य्.उपसर्गम्.वाप्य्.अभ्याख्यानम्.च.दारुणम्  ॥
२८.२८          वेदनाम्.कटुकाम्.वापि.शरीरस्य.च.भेदनम्।
२८.२८          आबाधम्.वापि.परुषम्.चित्त.क्षेपम्.अथापि.वा  ॥
२८.२९          अथ.वास्याप्य्.अगाराणि.ह्य्.अग्निर्.दहति.सर्वथा  ।
२८.२९          भेदात्.कायस्य.चाप्राज्ञो.दशमाम्.दुर्गतिम्.व्रजेत् ॥
२८.३०          पापे.तु.कृते.हि.नाश्वसेच्.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.नाश्वसेत् ।
२८.३०          रहसि.च.कृतेऽपि.नाश्वसेद्.अस्ति.तस्य.विपाक;इति.नाश्वसेत् ॥
२८.३१          पुण्ये.तु.कृते.त्व्.इहाश्वसेच्.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.चाश्वसेत् ।
२८.३१          रहसि.च.कृतेऽपि.चाश्वसेद्.अस्ति.तस्य.विपाक;इति.चाश्वसेत् ॥
२८.३२          पापे.तु.कृते.हि.शोचते.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.शोचते  ।
२८.३२          रहसि.च.कृतेऽपि.शोचतेऽस्ति.तस्य.विपाक;इति.शोचते  ॥
२८.३३          पुण्ये.तु.कृते.हि.नन्दते.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.नन्दते  ।
२८.३३          रहसि.च.कृतेऽपि.नन्दतेऽस्ति.तस्य.विपाक;इति.नन्दते  ॥
२८.३४          इह.शोचति.प्रेत्य.शोचति.पाप.कर्मा.ह्य्.उभयत्र.शोचति  ।
२८.३४          स.हि.शोचति.स.प्रशोचति.दृष्ट्वा.कर्म.हि.क्लिष्टम्.आत्मनः  ॥
२८.३५          इह.नन्दति.प्रेत्य.नन्दति.कृत.पुण्यो.ह्य्.उभयत्र.नन्दति  ।
२८.३५          स.हि.नन्दति.स.प्रमोदते.दृष्ट्वा.कर्म.विशुद्धम्.आत्मनः  ॥
२८.३६          पापे.तु.कृते.हि.शोचते.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.शोचते  ।
२८.३६          रहसि.च.कृतेऽपि.शोचते.भूयः.शोचति.दुर्गतिम्.गतः  ॥
२८.३७          पुण्ये.तु.कृते.हि.नन्दते.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.नन्दते  ।
२८.३७          रहसि.च.कृतेऽपि.नन्दते.भूयो.नन्दति.सद्गतिम्.गतः  ॥
२८.३८          पुण्ये.तु.कृते.हि.मोदते.चिर.कृते.दूर.कृतेऽपि.मोदते  ।
२८.३८          रहसि.च.कृतेऽपि.मोदते.भूयो.मोदति.सद्गतिम्.गतः  ॥
२८.३९          कृते.च.पापेऽप्य्.अकृते.च.पुण्ये.धर्मम्.समादाय.विहाय.धर्मम्  ।
२८.३९          बिभेति.मृत्योर्.इह.पाप.कर्मा.भिन्न.प्लवो.मध्य;इवोदकस्य  ॥
२८.४०          कृतम्.च.पुण्यम्.ह्य्.अकृतम्.च.पापम्.सताम्.च.धर्मश्.चरितः.पुराणः  ।
२८.४०          बिभेति.मृत्योर्.न.कदंचिद्.एव.यथैव.नावा.दृढया.तरन्तः  ॥


२९ युगवर्ग

२९.१           अवभासति.तावत्.स.कृमिर्.यावन्.नोदयते.दिवा.करः  ।
२९.१           वैरोचने.तूद्गते.भृशम्.श्यावो.भवति.न.चावभासते  ॥
२९.२           एवम्.भाषितम्.आसि.तार्किकैर्.यावन्.नोदयते.तथा.गतः  ।[.आसि.]?
२९.२           बुद्ध.प्रतिभासिते.तु.लोके.न.तार्किको.भासति.नास्य.श्रावकः  ॥
२९.३           असारे.सार.मतयः.सारे.चासार.संज्ञिनः  ।
२९.३           ते.सारम्.नाधिगच्छन्ति.मिथ्या.संकल्प.गोचराः  ॥
२९.४           सारम्.तु.सारतो.ज्ञात्वा.ह्य्.असारम्.चाप्य्.असारतः  ।
२९.४           ते.सारम्.अधिगच्छन्ति.सम्यक्.संकल्प.गोचराः  ॥
२९.५           उपातिधावन्ति.हि.सार.बुद्ध्या.नवम्.नवम्.बन्धनम्.आददन्तः  ।
२९.५           पतन्ति.हि.द्योतम्.इवान्ध.काराद्.दृष्ट्ते.श्रुते.चैव.निविष्ट.चित्ताः  ॥
२९.६           काङ्क्षा.हि.या.स्याद्.इह.वा.पृथग्.वेह.वेदिका.वा.पर.वेदिका.वा  ।
२९.६           ताम्.ध्यायिनो.विप्रजहन्ति.सर्वा.ह्य्.आतापिनो.ब्रह्मचर्यम्.चरन्तः  ॥
२९.७           अनिष्कषायः.काषायम्.यो.वस्त्रम्.परिधास्यति  ।
२९.७           अपेत.दम.सौरत्यो.नासौ.काषायम्.अर्हति  ॥
२९.८           यस्.तु.वान्त.कषायः.स्यात्.शीलेषु.सुसमाहितः  ।
२९.८           उपेत.दम.सौरत्यः.स.वै.काषायम्.अर्हति  ॥
२९.९           यस्य.दोषाः.समुच्छिन्नास्.ताल.मस्तकवद्.धताः  ।[.हताः.]
२९.९           स.वान्त.दोषो.मेधावी.साधु.रूपो.निरुच्यते  ॥
२९.१०          न.नाम.रूप.मात्रेण.वर्ण.पुष्कलया.न.च  ।
२९.१०          साधु.रूपो.नरो.भवति.मायावी.मत्सरी.शठः  ॥
२९.११          न.वर्ण.रूपेण.नरो.हि.सर्वो.विज्ञायते.नेत्वर.दर्शनेन  ।?
२९.११          सुसंवृतानाम्.इह.व्यञ्जनेन.त्व्.असंवृता.लोकम्.इमम्.चरन्ति  ॥
२९.१२          प्रतिरूपकम्.धूपित.कर्णिका.वा.लोहार्ध.माष;इव.हिरण्यच्.छन्नः  ।
२९.१२          चरन्ति.हैके.परिवारवन्तस्.त्व्.अन्तर्.ह्य्.अशुद्धा.बहि.शोभमानाः  ।[.बहिः.शोभमानाः.]
२९.१३          मिद्धी.च.यो.भवति.महा.ग्रसश्.च.रात्रिम्.दिवम्.सम्परिवर्त.शायी  ।
२९.१३          महा.वराहैव.निवाप.पुष्टः.पुनः.पुनर्.मन्दम्.उपैति.गर्भम्  ॥
२९.१४          मनुजस्य.सदा.स्मृतीमतो.लब्ध्वा.भोजन.मात्र.जानतः  ।[.स्मृतिमतो.]
२९.१४          तनुकास्य.भवन्ति.वेदनाः.शनकैर्.जीर्यत्यायुः.पालयम्  ॥
२९.१५          शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५          भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ f:         तम्.वै.प्रसहते.रागो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५_         शुभानुपश्यी.विहरन्न्.इन्द्रियैर्.हि;असंवृतः  ।
२९.१५_         भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञः.कुसीदो.हीन.वीर्यवान्  ।
२९.१५ f:         तम्.वै.प्रसहते.रागो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५          शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५          भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ एf:        तम्.वै.प्रसहते.द्वेषो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५         शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५         भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ एf:        तम्.वै.प्रसहते.मोहो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५         शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५         भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ एf:        तम्.वै.प्रसहते.मानो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५         शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५         भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ एf:        तम्.वै.प्रसहते.लोभो.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१५          शुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.चाप्य्.असंवृतम्  ।
२९.१५          भोजने.चाप्य्.अमात्रज्ञम्.हीनम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१५ एf:        तम्.वै.प्रसहते.तृष्णा.वातो.वृक्षम्.इवाबलम्  ॥
२९.१६          अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६          भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ f:         तम्.न.प्रसहते.रागो.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१६_         अशुभानुपश्यी.विरहन्न्.इन्द्रियैर्.हि.सुसंवृतः  ।
२९.१६_         भोजने.चापि.मात्रज्ञः.श्राद्ध;आरब्ध.वीर्यवान्  ।
२९.१६_एf:        तम्.न.प्रसहते.रागो.वातः.शैलम्.इव.पर्वतम्  ॥
२९.१६          अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६          भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ एf:        तम्.न.प्रसहते.द्वेषो.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१६         अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६         भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ एf:        तम्.न.प्रसहते.मोहो.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१६         अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६         भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ एf:        तम्.न.प्रसहते.मानो.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१६         अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६         भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ एf:        तम्.न.प्रसहते.लोभो.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१६         अशुभानुदर्शिनम्.नित्यम्.इन्द्रियैश्.च.सुसंवृतम्  ।
२९.१६          भोजने.चापि.मात्रज्ञम्.युक्तम्.जागरिकासु.च  ।
२९.१६ एf:        तम्.न.प्रसहते.तृष्णा.वातः.शैलम्.इव.स्थिरम्  ॥
२९.१७          रमणीयान्य्.अरण्यानि.न.चात्र.रमते.जनः  ।
२९.१७          वीत.रागात्र.रंस्यन्ते.न.तु.काम.गवेषिणः  ॥
२९.१८          ग्रामे.वा.यदि.वारण्ये.निम्ने.वा.यदि.वा.स्थले  ।
२९.१८          यत्रार्हन्तो.विहरन्ति.ते.देशा.रमणीयकाः  ॥
२९.१९          दूरात्.सन्तः.प्रकाश्यन्ते.हिमवान्.इव.पर्वतः  ।
२९.१९          असन्तो.न.प्रकाश्यन्ते.रात्रि.क्षिप्ताः.शरा.यथा  ॥
२९.२०          सद्भिर्.एव.सहासीत.पण्डितैर्.अर्थ.चिन्तकैः  ।
२९.२०          अर्थम्.महान्तम्.गम्भीरम्.प्रज्ञया.प्रतिविध्यते  ॥
२९.२१          अहम्.नाग;इव.संग्रामे.चापाद्.उत्पतितान्.शरान्  ।
२९.२१          अतिवाक्यम्.तितीक्षामि.दुह्शीलो.हि.महा.जनः  ॥[.तितिक्षामि.]
२९.२२          भवे.चाहम्.भयम्.दृष्ट्वा.भूयश्.च.विभवम्.भवे  ।
२९.२२          तस्माद्.भवम्.नाभिनन्दे.नन्दी.च.विभवेन.मे  ॥
२९.२३          अश्राद्धश्.चाकृतज्ञश्.च.संधिच्.छेत्ता.च.यो.नरः  ।[.अश्रद्धश्.च.]
२९.२३          हतावकाशो.वान्ताशः.स.वै.तूत्तम.पूरुषः  ॥
२९.२४          मातरम्.पितरम्.हत्वा.राजानम्.द्वौ.च.श्रोत्रियौ  ।
२९.२४          राष्ट्रम्.सानुचरम्.हत्वानिघो.याति.ब्राह्मणः  ॥
२९.२५          येषाम्.सन्निचयो.नास्ति.ये.परिज्ञात.भोजनाः  ।
२९.२५          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.विवेकश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.२५ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.पदम्.तेषाम्.दुरन्वयम्  ॥
२९.२६          येषाम्.सन्निचयो.नास्ति.ये.परिज्ञात.भोजनाः  ।
२९.२६          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.विवेकश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.२६ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.गतिस्.तेषाम्.दुरन्वया  ॥
२९.२७          येषाम्.सन्निचयो.नास्ति.ये.परिज्ञात.भोजनाः  ।
२९.२७          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.समाधिश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.२७ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.पदम्.तेषाम्.दुरन्वयम्  ॥
२९.२८          येषाम्.सन्निचयो.नास्ति.ये.परिज्ञात.भोजनाः  ।
२९.२८          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.समाधिश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.२८ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.गतिस्.तेषाम्.दुरन्वया  ॥
२९.२९          येषाम्.भवः.परिक्षीणो.ह्य्.अपरान्तम्.च.नाश्रिताः  ।
२९.२९          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.विवेकश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.२९ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.पदम्.तेषाम्.दुरन्वयम्  ॥
२९.३०          येषाम्.भवः.परिक्षीणो.ह्य्.अपरान्तम्.च.नाश्रिताः  ।
२९.३०          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.विवेकश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.३० f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.गतिस्.तेषाम्.दुरन्वया  ॥
२९.३१          येषाम्.भवः.परिक्षीणो.ह्य्.अपरान्तम्.च.नाश्रिताः  ।
२९.३१          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.समाधिश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.३१ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.पदम्.तेषाम्.दुरन्वयम्  ॥
२९.३२          येषाम्.भवः.परिक्षीणो.ह्य्.अपरान्तम्.च.नाश्रिताः  ।
२९.३२          शुन्यता.चानिमित्तम्.च.समाधिश्.चैव.गोचरः  ।[.शून्यता.]
२९.३२ f:         आकाशैव.शकुन्तानाम्.गतिस्.तेषाम्.दुरन्वया  ॥
२९.३३          अल्पकास्.ते.मौष्येषु.ये.जनाः.पारगामिनः  ।
२९.३३          अथेयम्.इतराः.प्रजास्.तीरम्.एवानुधावति  ॥
२९.३४          ये.तर्हि.सम्यग्.आख्याते.धर्मे.धर्मानुदर्शिनः  ।
२९.३४          ते.जनाः.पारम्.एष्यन्ति.मृत्यु.धेयस्य.सर्वशः  ॥
२९.३५          गताध्वानो.विशोकस्य.विप्रमुक्तस्य.तायिनः  ।
२९.३५          सर्व.ग्रन्थ.प्रहीणस्य.परिदाघो.न.विद्यते  ॥
२९.३६          उत्तीर्णः.सभयो.मार्गः.पातालः.परिवर्जितः  ।
२९.३६          मुक्तो.योगैस्.तथा.ग्रन्थैः.सर्वम्.राग.विषम्.हतम्  ॥
२९.३७          नास्ति.काम.समो.ह्य्.ओघो.नास्ति.दोष.समो.ग्रहः  ।
२९.३७          नास्ति.मोह.समम्.जालम्.नास्ति.तृष्टा.समा.नदी  ॥
२९.३८          आकाशे.तु.पदम्.नास्ति.श्रमणो.नास्ति.बाह्यकः  ।
२९.३८          प्रपञ्चाभिरता.बाला.निष्प्रपञ्चास्.तथागताः  ॥
२९.३९          योगैः.समुह्यते.बालो.योगान्.नुदति.पण्डितः  ।
२९.३९          योगान्.प्रणुद्य.मेधावी.ये.दिव्या.ये.च.मानुषाः  ॥
२९.४०          योगाद्.भवः.प्रभवति.वियोगाद्.भव.संक्षयः  ।
२९.४०          एतद्.द्वैधा.पथम्.ज्ञात्वा.भवाय.विभवाय.च  ।
२९.४० f:         तत्र.शिक्षेत.मेधावी.यत्र.योगान्.अतिक्रमेत् ॥
२९.४१          अकृतम्.कुकृतात्.श्रेयः.पश्चात्.तपति.दुष्कृतम्  ।
२९.४१          शोचते.दुष्कृतम्.कृत्वा.शोचते.दुर्गतिम्.गतः  ॥
२९.४२          कृतम्.तु.सुकृतम्.श्रेयो.यत्.कृत्वा.नानुतप्यते  ।
२९.४२          नन्दते.सुकृतम्.कृत्वा.नन्दते.सुगतिम्.गतः  ॥
२९.४३          नाभाषमाना.ज्ञायन्ते.मिश्रा.बालैर्.हि.पण्डिताः  ।
२९.४३          ज्ञायन्ते.भाषमानास्.तु.देषयन्तो.अरजः.पदम्  ॥
२९.४४          भाषयेद्.द्योतयेद्.धर्मम्.उच्छ्रयेद्.ऋषिणाम्.ध्वजम्  ।
२९.४४          सुभाषित.ध्वजा.नित्यम्.ऋषयोर्.धर्म.गौरवाः  ॥
२९.४५          निन्दन्ति.तुष्णिम्.आसीनम्.निन्दन्ति.बहु.भाषिणम्  ।[.तूष्णीम्.आसीनम्.]
२९.४५          अल्प.भाणिम्.च.निन्दन्ति.नास्ति.लोकेष्व्.अनिन्दितः  ॥
२९.४६          एकान्त.निन्दितः.पुरुषः.एकान्तम्.वा.प्रशंसितः  ।
२९.४६          नाभूद्.भविष्यति.च.नो.न.चाप्य्.एतर्हि.विद्यते  ॥
२९.४७          यम्.तु.विज्ञाः.प्रशंसन्ति.ह्य्.अनुयुज्य.शुभाशुभम्  ।
२९.४७          प्रशंसा.सा.समाख्याता.न.त्व्.अज्ञैर्.यः.प्रशंसितः  ॥
२९.४८          मेधाविनम्.वृत्त.युक्तम्.प्राज्ञम्.शीलेषु.संवृतम्  ।
२९.४८          निष्कम्.जाम्बुनदस्यैव.कस्.तम्.निन्दितुम्.अर्हति  ॥
२९.४९          शैलो.यथाप्य्.एक.घनो.वायुना.न.प्रकम्प्यते  ।
२९.४९          एवम्.निन्दा.प्रशंसाभिर्.न.कम्प्यन्ते.हि.पण्डिताः  ॥
२९.५०          यस्य.मूले.त्वचा.नास्ति.पर्णा.नास्ति.तथा.लताः  ।
२९.५०          तम्.धीरम्.बन्धनान्.मुक्तम्.कस्.तम्.निन्दितुम्.अर्हति  ॥
२९.५१          यस्य.ह.प्रपञ्चितम्.हि.नो.सत्.संतानम्.परिखम्.च.यो.निवृत्तः  ।
२९.५१          तृष्णा.विगतम्.मुनिम्.चरन्तम्.न.विजानाति.सदेवको.अपि.लोकः  ॥
२९.५२          यस्य.जितम्.नोपजीयते.जितम्.अन्वेति.न.कंचिद्.एव.लोके  ।
२९.५२          तम्.बुद्धम्.अनन्त.गोचरम्.ह्य्.अपदम्.केन.पदेन.नेष्यसि  ॥
२९.५३          यस्य.जालिनी.विषक्तिका.तृष्णा.नास्ति.हि.लोक.नायिनी  ।
२९.५३          तम्.बुद्धम्.अनन्त.गोचरम्.ह्य्.अपदम्.केन.पदेन.नेष्यसि  ॥
२९.५४          यस्य.मूलम्.क्षितौ.नास्ति.पर्णा.नास्ति.तथा.लताः  ।
२९.५४          तम्.धीरम्.बन्धनान्.मुक्तम्.को.नु.निन्दितुम्.अर्हति  ॥
२९.५५          यस्य.जालिनी.विषक्तिका.तृष्णा.नास्ति.हि.लोक.नायिनी  ।
२९.५५          तम्.बुद्धम्.अनन्त.विक्रमम्.ह्य्.अपदम्.केन.पदेन.नेष्यसि  ॥
२९.५६          यस्य.वितर्का.विधूपितास्.त्व्.आध्यात्मम्.विनिवर्तिता.ह्य्.अशेषम्  ।
२९.५६          स.हि.सङ्गम्.अतीत्य.सर्व.संज्ञाम्.योगापेतम्.अतीर्ण.सङ्गम्.एति  ॥
२९.५७          मुञ्च.पुरतो.मुञ्च.पश्चतो.मध्ये.मुञ्च.भवस्य.पारगः.[.पश्चातो.]
२९.५७          सर्वत्र.विंकुत.मानसो.न.पुनर्.जाति.जराम्.उपेष्यसि  ॥


३० सुखवर्ग

३०.१           जयाद्.वैरम्.प्रसवते.दुह्खम्.शेते.पराजितः  ।
३०.१           उपशान्तः.सुखम्.शेते.हित्वा.जय.पराजयौ  ॥
३०.२           पर.दुह्खोपधानेन.य;इच्छेत्.सुखम्.आत्मनः  ।
३०.२           वैर.संसर्ग.संसक्तो.दुह्खान्.न.परिमुच्यते  ॥
३०.३           सुख.कामानि.भूतानि.यो.दण्डेन.विहिंषति  ।
३०.३           आत्मनः.सुखम्.एषाणः.स.वै.न.लभते.सुखम्  ॥
३०.४           सुख.कामानि.भूतानि.यो.दण्डेन.न.हिंसति  ।
३०.४           आत्मनः.सुखम्.एषाणः.स.प्रेत्य.लभते.सुखम्  ॥
३०.५           धर्मम्.चरेत्.सुचरितम्.नैनम्.दुश्चरितम्.चरेत् ।
३०.५           धर्म.चारी.सुखम्.शेते.ह्य्.अस्मिन्.लोके.परत्र.च  ॥
३०.६           धर्मः.सदा.रक्षति.धर्म.चारिणम्.छत्रम्.महद्.वर्ष.काले.यथैव  ।
३०.६           एषानुशंसो.धर्मे.सुचीर्णे.न.दुर्गतिम्.गच्छति.धर्म.चारी  ॥
३०.७           धर्मः.सदा.रक्षति.धर्म.चारिणम्.धर्मः.सुचीर्णः.सुखम्.आदधाति  ।
३०.७           एषानुशंसो.धर्मे.सुचीर्णे.न.दुर्गतिम्.गच्छति.धर्म.चारी  ॥
३०.८           अल्पापि.सन्तो.बहवो.जयन्ति.सुसंविधाने.न.संविधानम्  ।
३०.८           अल्पम्.अपि.चेत्.श्रद्दधानो.ददाति.तेनैवासौ.भवति.सुखी.परत्र  ॥
३०.९           दानम्.च.युद्धम्.च.समानम्.आहुर्.नैते.गुणाः.कापुरुषेव.सन्ति  ।
३०.९           संग्राम.वेलेव.हि.दान.वेला.तुल्यम्.भवेत्.कारण.संग्रहेण  ॥
३०.१०          अयम्.हि.प्रत्यूह.शतानि.जित्वा.मात्सर्यम्.आक्रम्य.च.शत्रु.भूतम्  ।
३०.१०          शुराद्द्.हि.तम्.शूरतरम्.वदामि.ददाति.यो.दानम्.असक्त.चित्तः  ।[.शूराद्.]
३०.११          सुखो.विपाकः.पुण्यानाम्.अभिप्रायः.समृध्यते  ।
३०.११          क्षिप्रम्.च.परमाम्.शान्तिम्.निर्वृतिम्.सो.अधिगच्छति  ॥
३०.१२          परतो.ह्य्.उपसर्गांश्.च.देवता.मार.कायिकाः  ।
३०.१२          अन्तरायम्.न.शक्तिष्ठाः.कृत.पुण्यस्य.कर्तु.वै  ॥
३०.१३          धर्म.प्रीतिः.सुखम्.शेते.विप्रसन्नेन.चेतसा  ।
३०.१३          आर्य.प्रवेदिते.धर्मे.रमते.पण्डितः.स्मृतः  ॥
३०.१४          येषाम्.धर्म.रतम्.चित्तम्.अनुपादाय.निर्वृतिम्  ।
३०.१४          स्मृत्य्.उपस्थान.निरतम्.बोध्य्.अङ्गेषु.च.सप्तसु  ॥
३०.१५          येषाम्.धर्म.रत्म्.चित्तम्.अनुपादाय.निर्वृतिम्  ।
३०.१५          ऋद्धि.पाद.रतम्.चैव.मार्गे.चाष्टाङ्गिके.रतम्  ॥
३०.१६          सुखम्.ते.भुञ्जते.पिण्डम्.धारयन्ति.च.चीवरम्  ।
३०.१६          सुखम्.चङ्क्रमणम्.तेषाम्.पर्वतेषु.गुहासु.च  ॥
३०.१७          क्षेम.प्राप्ता.हि.सुखिता.दृष्ट.धर्माभिनिर्वृताः  ।
३०.१७          सर्व.वैर.भयातीतास्.तीर्णा.लोके.विषक्तिकाम्  ॥
३०.१८          सुखो.विवेकस्.तुष्टस्य.श्रुत.धर्मस्य.पश्यतः  ।
३०.१८          अव्यावध्यः.सुखम्.लोके.प्राण.भूतेषु.सम्यमः  ॥
३०.१९          सुखम्.विरागता.लोके.कामानाम्.समतिक्रमः  ।
३०.१९          अस्मि.मानस्य.विनय;एतद्.वै.परमम्.सुखम्  ॥
३०.२०          सुखम्.यावज्.जरा.शीलम्.सुखम्.श्रद्धा.प्रतिष्ठिता  ।
३०.२०          सुखम्.चार्थ.रता.वाचा.पापस्याकरणम्.सुखम्  ॥
३०.२१          सुखम्.मातृव्यता.लोके.सुखम्.चैव.पितृव्यता  ।
३०.२१          सुखम्.श्रामण्यता.लोके.तथा.ब्राह्मण्यता.सुखम्  ॥
३०.२२          सुखम्.बुद्धस्य.चोत्पादः.सुखम्.धर्मस्य.देशना  ।
३०.२२          सुखम्.संघस्य.सामग्री.समग्राणाम्.तपः.सुखम्  ॥
३०.२३          शीलवन्तः.सुखम्.दृष्टुम्.सुखम्.दृष्टुम्.बहु.श्रुताः  ।[.द्रष्टुम्.]
३०.२३          अर्हन्तश्.च.सुखम्.दृष्टुम्.विप्रमुक्त.पुनर्.भवाः  ॥
३०.२४          सुखा.नदी.सूपतीर्था.सुखम्.धर्मजिनो.जिनः  ।
३०.२४          प्रज्ञा.लाभः.सुखो.नित्यम्.अस्मि.मान.क्षयः.सुखम्  ॥
३०.२५          सुखम्.दर्शनम्.आर्याणाम्.संवासो.अपि.सदा.सुखम्  ।
३०.२५          अदर्शनेन.बालानाम्.नित्यम्.एव.सुखी.भवेत् ॥
३०.२६          बाल.संसर्ग.चारी.हि.दीर्घाध्वानम्.प्रशोचति  ।
३०.२६          दुह्खो.बालैर्.हि.संवासो.ह्य्.अमित्रैर्.इव.सर्वशः  ।
३०.२६ f:         धीरैस्.तु.सुख.संवासो.ज्ञातीनाम्.इव.संगमः  ॥
३०.२७          दुर्लभः.पुरुषो.जात्यो.नासौ.सर्वत्र.जायते  ।
३०.२७          यत्रासौ.जायते.वीरस्.तु.कुलम्.सुखम्.एधते  ॥
३०.२८          सर्वथा.वै.सुखम्.शेते.ब्राह्मणः.परिनिर्वृतः  ।
३०.२८          यो.न.लिप्यते.कामेभिर्.विप्रमुक्तो.निरास्रवः  ॥
३०.२९          सर्वा.ह्य्.आशास्तयश्.छित्त्वा.विनीय.हृदय.ज्वरम्  ।
३०.२९          उपशान्तः.सुखम्.शेते.शान्तिम्.प्राप्येह.चेतसः  ॥
३०.३०          मात्रा.सुख.परित्यागाद्.यः.पश्येद्.विपुलम्.सुखम्  ।
३०.३०          त्यजेन्.मात्रा.सुखम्.धीरः.सम्पश्यन्.विपुलम्.सुखम्  ॥
३०.३१          यच्.च.काम.सुखम्.लोके.यच्.चापि.दिविजम्.सुखम्  ।
३०.३१          तृष्णा.क्षय.सुखस्यैतत्.कलाम्.नार्घति.षोडशीम्  ॥
३०.३२          निक्षिप्य.हि.गुरुम्.भारम्.नादद्याद्.भारम्.एव.तु  ।
३०.३२          भारादानम्.परम्.दुह्खम्.भार.निक्षेपणम्.सुखम्  ॥
३०.३३          सर्व.तृष्णाम्.विप्रहाय.सर्व.सम्योजन.क्षयात् ।
३०.३३          सर्वोपधिम्.परिज्ञाय.नागच्छन्ति.पुनर्.भवम्  ॥
३०.३४          अर्थेषु.जातेषु.सुखम्.सहायाः.पुण्यम्.सुखम्.जीवित.संक्षयेषु  ।
३०.३४          तुष्टिः.सुखा.या.त्व्.इतरेतरेण.सर्वस्य.दुह्खस्य.सुखो.निरोधः  ॥
३०.३५          अयोघन.हतस्यैव.ज्वलतो.जात.वेदसः  ।
३०.३५          अनुपूर्वोपशान्तस्य.यथा.न.ज्ञायते.गतिः  ॥
३०.३६          एवम्.सम्यग्.विमुक्तानाम्.काम.पङ्कौघ.तारिणाम्  ।
३०.३६          प्रज्ञापयितुम्.गतिर्.नास्ति.प्राप्तानाम्.अचलम्.सुखम्  ॥
३०.३७          यस्यान्तरतो.न.सन्ति.कोपा;इत्थम्.भाव.गतम्.च.यो.निवृत्तः  ।
३०.३७          अखिलम्.तम्.सुखिनम्.सदा.विशोकम्.देवा.नानुभवन्ति.दर्शनेन  ॥
३०.३८          सुखम्.हि.यस्येह.न.किंचनम्.स्यात्.स्वाख्यात.धर्मस्य.बहु.श्रुतस्य  ।[.किंचन.]
३०.३८          सकिंचनम्.पश्य.विहन्यमानम्.जनम्.जनेषु.प्रतिबद्ध.चित्तम्  ॥
३०.३९          सुखम्.हि.यस्येह.न.किंचनम्.स्यात्.स्वाख्यात.धर्मस्य.बहु.श्रुतस्य  ।[.किंचन.]
३०.३९          सकिंचनम्.पश्य.विहन्यमानम्.जनम्.जनेषु.प्रतिबद्ध.रूपम्  ॥[इदेन्तिचलृइह्३८]
३०.४०          सुखिनो.हि.जना.ह्य्.अकिंचना.वेद.गुणा.हि.जना.ह्य्.अकिंचनाः  ।
३०.४०          सकिंचनम्.पश्य.विहन्यमानम्.जनम्.जनेषु.बद्ध.चित्तम्  ॥
३०.४१          सुखिनो.हि.जना;अकिंचना.वेद.गुणा.हि.जना.ह्य्.अकिंचनाः  ।
३०.४१          सकिंचनम्.पश्य.विहन्यमानम्.जनम्.जनेषु.प्रतिबद्ध.रूपम्  ॥
३०.४२          सर्वम्.पर.वशम्.दुह्खम्.सर्वम्.आत्म.वशम्.सुखम्  ।
३०.४२          साधारणे.विहन्यन्ते.योगा.हि.दुरतिक्रमाः  ॥
३०.४३          सुसुखम्.बत.जीवामो.ह्य्.उत्सुकेषु.त्व्.अनुत्सुकाः  ।
३०.४३          उत्सुकेषु.मनुष्येषु.विहरामो.ह्य्.अनुत्सुकाः  ॥
३०.४४          सुसुखम्.बत.जीवामो.येषाम्.नो.नास्ति.किंचनम्  ।[.किंचन.]
३०.४४          मिथिलायाम्.दह्यमानायाम्.न.नो.दह्यति.किंचनम्  ॥
३०.४५          सुसुखम्.बत.जीवामो.ह्य्.आतुरेषु.त्व्.अनातुराः  ।
३०.४५          आतुरेषु.मनुष्येषु.विहरामो.ह्य्.अनातुराः  ॥
३०.४६          सुसुखम्.बत.जीवामो.हिंसकेषु.त्व्.अहिंसकाः  ।
३०.४६          हिंसकेषु.मनुष्येषु.विहरामो.ह्य्.अहिंसकाः  ॥
३०.४७          सुसुखम्.बत.जीवामो.वैरिकेषु.त्व्.अवैरिकाः  ।
३०.४७          वैरिकेषु.मनुष्येषु.विहरामो.ह्य्.अवैरिकाः  ॥
३०.४८          सुसुखम्.बत.जीवामो.हेठकेषु.त्व्.अहेठकाः  ।
३०.४८          हेठकेषु.मनुष्येषु.विहरामो.ह्य्.अहेठकः  ॥
३०.४९          सुसुखम्.बत.जीवामो.येषाम्.नो.नास्ति.किंचनम्  ।[.किंचन.]
३०.४९          प्रीति.भक्षा.भविष्यामो.देवा.ह्य्.आभस्वरा.यथा  ॥[.आभास्वरा.]
३०.५०          सुसुखम्.बत.जीवामो.येषाम्.नो.नास्ति.किंचनम्  ।[.किंचन.]
३०.५०          प्रीति.भक्षा.भविष्यामो.सत्कायेनोपनिह्श्रिताः  ॥
३०.५१          ग्रामे;अरण्ये.सुख.दुह्ख.स्पृष्टो.नैवात्मनो.न.परतो.दधाति  ।
३०.५१          स्पर्शाः.स्पृशन्ति.ह्य्.उपधिम्.प्रतीत्य.निरौपधिम्.किम्.स्पर्शाः.स्पृशेयुः  ॥
३०.५२          सापत्रपाः.सत्.पुरुषा.भवन्ति.न.काम.हेतोर्.लपयन्ति.सन्तः  ।
३०.५२          स्पृष्टा.हि.दुह्खेन.तथा.सुखेन.नोच्चावचाः.सत्.पुरुषा.भवन्ति  ॥


३१ चित्तवर्ग

३१.१           दुर्निग्रहस्य.लघुनो.यत्र.काम.निपातिनः  ।
३१.१           चित्तस्य.दमनम्.साधु.चित्तम्.दान्तम्.सुखावहम्  ॥
३१.२           वारिजो.वा.स्थले.क्षिप्त;ओकाद्.ओघात्.समुद्धृतः  ।
३१.२           परिस्पन्दति.वै.चित्तम्.मार.धेयम्.प्रहातवै  ॥
३१.३           पृथग्.विधावते.चित्तम्.सूर्यस्येव.हि.रश्मयः  ।
३१.३           तत्.पण्डितो.वारयति.ह्य्.अङ्कुशेनैव.कुञ्जरम्  ॥
३१.४           भ्रूण.धेयम्.इदम्.चित्तम्.निह्सारम्.अनिदर्शनम्  ।
३१.४           सदैनम्.अनुशासामि.मा.मेऽनर्थाय.निश्चरेत् ॥
३१.५           इदम्.पुरा.चित्तम्.अचारि.चारिकाम्.येनेच्छकम्.येन.कामम्.यथेष्टम्  ।
३१.५           तत्.सन्निगृह्णामि.हि.योनिशस्.त्व्.इदम्.नागम्.प्रभिन्नम्.हि.यथाङ्कुशेन  ॥
३१.६           अनेकम्.जाति.संसारम्.संधावित्वा.पुनः.पुनः  ।
३१.६           गृह.कारकैषमाणस्.त्वम्.दुह्खा.जातिः.पुनः.पुनः  ॥
३१.७           गृह.कारक.दृष्टो.असि.न.पुनर्.गेहम्.करिष्यसि  ।
३१.७           सर्वे.ते.पार्शुका.भग्ना.गृह.कूटम्.विसंस्कृतम्  ।
३१.७           विसंस्कार.गते.चित्ते;इहैव.क्षयम्.अध्यगाः  ॥
३१.८           स्पन्दनम्.चपलम्.चित्तम्.दुरक्ष्यम्.दुर्निवारणम्  ।[.दूरक्ष्यम्.]
३१.८           ऋजुम्.करोति.मेधावी;इषु.कार;इव.तेजसा  ॥
३१.८           दूरम्.गमम्.एक.चरम्.अशरीरम्.गुहाशयम्  ।
३१.८           ये.चित्तम्.दमयिष्यन्ति.विमोक्ष्यन्ते.महा.भयात् ।
३१.९           न.द्वेषी.द्वेषिणः.कुर्याद्.वैरी.वा.वैरिणो.हितम्  ।
३१.९           मिथ्या.प्रणिहितम्.चित्तम्.यत्.कुर्याद्.आत्मनात्मनः  ॥
३१.१०          न.तम्.माता.पिता.वापि.कुर्याज्.ज्ञातिस्.तथापरः  ।
३१.१०          सम्यक्.प्रणिहितम्.चित्तम्.यत्.कुर्याद्द्.हितम्.आत्मनः  ॥
३१.११          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.११          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.रागः.समतिभिन्दति  ॥
३१.१२          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.१२          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.द्वेषः.समतिभिन्दति  ॥
३१.१३          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.१३          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.मोहः.समतिभिन्दति  ॥
३१.१४          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.१४          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.मानः.समतिभिन्दति  ॥
३१.१५          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.१५          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.लोभः.समतिभिन्दति  ॥
३१.१६          यथा.ह्य्.अगारम्.दुच्छन्नम्.वृष्टिः.समतिभिन्दति  ।
३१.१६          एवम्.ह्य्.अभावितम्.चित्तम्.तृष्णा.समतिभिन्दति  ॥
३१.१७          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.१७          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.रागो.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.१८          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.१८          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.द्वेषो.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.१९          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.१९          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.मोहो.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.२०          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.२०          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.मानो.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.२१          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.२१          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.लोभो.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.२२          यथागारम्.सुच्छन्नम्.वृष्टिर्.न.व्यतिभिन्दति  ।
३१.२२          एवम्.सुभावितम्.चित्तम्.तृष्णा.न.व्यतिभिन्दति  ॥
३१.२३          मनः.पूर्वम्.गमा.धर्मा.मनः.श्रेष्ठा.मनो.जवाः  ।
३१.२३          मनसा.हि.प्रदुष्टेन.भाषते.वा.करोति.वा  ।
३१.२४          मनः.पूर्वम्.गमा.धर्मा.मनः.श्रेष्ठा.मनो.जवाः  ।
३१.२४          मनसा.हि.प्रसन्नेन.भाषते.वा.करोति.वा  ।
३१.२४ f:         ततस्.तम्.सुखम्.अन्वेति.छाया.वा.ह्य्.अनुगामिनी  ॥
३१.२५          नाप्रसन्नेन.चित्तेन.दुष्टेन.क्षुभितेन.वा  ।
३१.२५          धर्मो.हि.शक्यम्.आज्ञातुम्.संरम्भ.बहुलेन.वा  ॥
३१.२६          विनीय.यस्.तु.संरम्भम्.अप्रसादम्.च.चेतसा  ।
३१.२६          आघातम्.चैव.निह्सृज्य.प्रजानीयात्.सुभाषितम्  ॥
३१.२७          न.प्रत्यनीक.सारेण.सुविज्ञेयम्.सुभाषितम्  ।
३१.२७          उपक्लिष्टेन.चित्तेन.संरम्भ.बहुलेन.वा  ॥
३१.२८          अनवस्थित.चित्तस्य.सद्धर्मम्.अविजानतः  ।
३१.२८          पारिप्लव.प्रसादस्य.प्रज्ञा.न.परिपूर्यते  ॥
३१.२९          स्रोतांसि.यस्य.षट्.त्रिंशन्.मनः.प्रस्रवणानि.हि  ।
३१.२९          वहन्ति.नित्यम्.दुर्दृष्टेः.संकल्पैर्.ग्रेध.निह्श्रितैः  ॥
३१.३०          रतिम्.अनुसृतम्.इन्द्रियानुगम्.पुरुषम्.चित्त.वशानुवर्तकम्  ।
३१.३०          यश;इह.हि.जहाति.सर्वदा.द्रुमम्.इव.शीर्ण.फलम्.यथाण्डजः  ॥
३१.३१          आतापी.विहर.त्वम्.अप्रमत्तो.मा.ते.काम.गुणो.मथेत.चित्तम्  ।
३१.३१          मा.लोह.गुडाम्.गिलेः.प्रमत्तः.क्रन्दन्.वै.नरकेषु.पच्यमानः  ॥
३१.३२          उत्थान.कालेषु.निहीन.वीर्यो.वाचा.बली.त्व्.आलसिको.निराशः  ।
३१.३२          सदैव.संकल्प.हतः.कुसीदो.ज्ञानस्य.मार्गम्.सततम्.न.वेत्ति  ॥
३१.३३          स्थूलान्.वितर्कान्.अथ.वापि.सूक्ष्मान्.समुद्गतान्.मान.सम्प्लवार्थम्  ।
३१.३३          वितर्कयन्.वै.सततम्.वितर्कान्.एताम्.सदा.धावति.भ्रान्त.चित्तः  ॥
३१.३४          एतांस्.तु.विद्यान्.मनसो.वितर्कान्.आतापवान्.संवरवान्.स्मृतात्मा  ।
३१.३४          जहात्य्.अशेषान्.अपुनर्.भवाय.समाहितो.ध्यान.रतः.सुमेधाः  ॥
३१.३५          कुम्भोपमम्.कायम्.इमम्.विदित्वा.नगरोपमम्.चित्तम्.अधिष्ठितम्.च  ।
३१.३५          युध्येत.मारम्.प्रज्ञा.युद्धेन.जितम्.च.रक्षेद्.अनिवेशनः.स्यात् ॥
३१.३६          फेनोपमम्.कायम्.इमम्.विदित्वा.नगरोपमम्.चित्तम्.अधिष्ठितम्.च  ।
३१.३६          युध्येत.मारम्.प्रज्ञा.युद्धेन.जितम्.च.रक्षेद्.अनिवेशनः.स्यात् ॥
३१.३७          कुम्भोपमम्.लोकम्.इमम्.विदित्वा.नगरोपमम्.चित्तम्.अधिष्ठितम्.च  ।
३१.३७          युध्येत.मारम्.प्रज्ञा.युद्धेन.जितम्.च.रक्षेद्.अनिवेशनः.स्यात् ॥
३१.३८          फेनोपमम्.लोकम्.इमम्.विदित्वा.नगरोपमम्.चित्तम्.अधिष्ठितम्.च  ।
३१.३८          युध्येत.मारम्.प्रज्ञा.युद्धेन.जितम्.च.रक्षेद्.अनिवेशनः.स्यात् ॥
३१.३९          सम्भोध्य्.अङ्गेषु.येषांस्.तु.सम्यक्.चित्तम्.सुभावितम्  ।
३१.३९          आदानम्.प्रतिनिह्सृज्य.चानुपादायम्.आश्रिताः  ।
३१.३९          क्षीणास्रवा.वान्त.दोषास्.ते.लोके.परिनिर्वृताः  ॥
३१.४०          स्व.चित्तम्.अनुरक्षम्.वै.स्व.वालम्.चमरी.यथा  ।
३१.४०          भूतेषु.च.दयापन्नः.सुखान्.न.परिहीयते  ॥
३१.४१          एतम्.नागस्य.नागेन.त्व्.ईषा.दन्तस्य.हस्तिनः  ।
३१.४१          समेति.चित्तम्.चित्तेन.यद्.एको.रमते.वने  ॥
३१.४२          अव्यापन्नेन.चित्तेन.यो.भूतान्य्.अनुकम्पते  ।
३१.४२          मैत्रः.स.सर्व.सत्त्वेषु.वैरम्.तस्य.न.केनचित् ॥
३१.४२          अव्यापन्नेन.चित्तेन.यो.भूतान्य्.अनुकम्पते  ।
३१.४२          मैत्रः.स.सर्व.प्राणेषु.वैरम्.तस्य.न.केनचित् ॥
३१.४२         अव्यापन्नेन.चित्तेन.यो.भूतान्य्.अनुकम्पते  ।
३१.४२         मैत्रः.स.सर्व.भूतेषु.वैरम्.तस्य.न.केनचित् ॥
३१.४३          एकम्.अपि.चेत्.प्राणम्.अदुष्ट.चित्तो.मैत्रायते.कुशलम्.तेन.हि.स्यात् ।
३१.४३          सर्वांस्.तु.सत्त्वान्.मनसानुकम्पयन्.प्रभूतम्.आर्यः.प्रकरोति.पुण्यम्  ।[.सत्त्वाम्.]*
३१.४४          यो.ह्य्.उदग्रेण.चित्तेन.त्व्.अदीनेन.सदा.नरः  ।
३१.४४          भावयेत्.कुशलान्.धर्मान्.योग.क्षेमस्य.प्राप्तये  ॥
३१.४५          शान्तम्.अस्य.मनो.भवति.शान्ता.वाक्.काय.कर्म.च  ।
३१.४५          सम्यग्.आज्ञा.विमुक्तस्य.ह्य्.उपशान्तस्य.भिक्षुणः  ॥
३१.४६          पञ्चाङ्गिकेन.तूर्येण.न.रतिर्.भवति.तादृशी  ।
३१.४६          यादृश्य्.एकाग्र.चित्तस्य.सम्यग्.धर्मान्.विपश्यतः  ॥
३१.४७          सुखम्.स्वपन्ति.मुनयो.न.ते.शोचन्ति.मामिकाम्  ।
३१.४७          येषाम्.ध्यान.रतम्.चित्तम्.कामस्.तेषाम्.न.विद्यते  ॥
३१.४८          सुखम्.मोदन्ति.मुनयो.न.ते.शोचन्ति.मामिकाम्  ।
३१.४८          येषाम्.ध्यान.रतम्.चित्तम्.वर्त्मस्.तेषाम्.न.विद्यते  ॥
३१.४९          यस्य.शैलोपमम्.चित्तम्.स्थितम्.नानुप्रकम्पते  ।
३१.४९          विरक्तम्.रजनीयेभ्यः.कोपनीये.न.कुप्यते  ।
३१.४९ f:         यस्यैवम्.भावितम्.चित्तम्.कुतस्.तम्.दुह्खम्.एष्यति  ॥
३१.५०          नोपवादी.नोपघाती.प्रीति.मोक्षे.च.संवरः  ।
३१.५०          मात्रज्ञता.च.भक्तेषु.प्रान्तम्.च.शयनासनम्  ।
३१.५० f:         अधिचित्ते.समायोग;एतद्.बुद्धस्य.शासनम्  ॥
३१.५१          चित्त.निमित्तस्य.कोविदः.प्रविवेकस्य.रसम्.प्रजानकः  ।
३१.५१          ध्यायी.निपकः.प्रतिस्मृतो.वेत्ति.प्रीति.सुखम्.निरामिषम्  ॥
३१.५२          मनश्.च.यो.रक्षति.भाषितम्.च.चेष्टे.च.कायस्य.सदैव.युक्तः  ।
३१.५२          स.प्राप्य.शोकम्.हि.न.दुह्खितः.स्यात्.सत्य.स्थितः.सत्यविदः.सुमेधाः  ॥
३१.५३          अरक्षितेन.चित्तेन.मिथ्या.दृष्टि.हतेन.च  ।
३१.५३          स्तीन.मिद्धाभिभूतेन.वशम्.मृत्योर्.निगच्छति  ।[.स्तीनमिद्धाभिभूतेन.]
३१.५४          तस्माद्.रक्षित.चित्तः.स्यात्.सम्यक्.संकल्प.गोचरः  ।
३१.५४          सम्यग्.दृष्टि.पुरस्कारो.ज्ञात्वा.चैवोदय.व्ययम्  ।
३१.५४ f:         स्तीन.मिद्धाभिभूर्.भिक्षुः.सर्व.दुर्गतयो.जहेत् ॥
३१.५५          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.५५          चित्तेन.हि.वञ्चिता.प्रजा.ह्य्.एकत्या.नरकेषु.पच्यते  ॥
३१.५६          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.५६          चित्तेन.हि.वञ्चिता.प्रजा.ह्य्.एकत्या.तीर्यक्षु.पच्यते  ॥[.तिर्यक्षु.]
३१.५७          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.५७          चित्तेन.हि.वञ्चिता.प्रजा.ह्य्.एकत्या.प्रेतेषु.पच्यते  ॥
३१.५८          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.५८          चित्ते.तु.सुरक्षिते.प्रजा.ह्य्.एकत्या.मनुजेषु.मोदते  ॥
३१.५९          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.५९          चित्ते.तु.सुरक्षिते.प्रजा.ह्य्.एकत्या.स्वर्गेषु.मोदते  ॥
३१.६०          चित्तस्य.हि.सम्यमः.सुखम्.चित्तम्.रक्षत.मा.प्रमद्यत  ।
३१.६०          चित्ते.तु.सुरक्षिते.प्रजा.ह्य्.एकत्या.निर्वाणम्.आप्नुते  ॥


३२ भिक्षुवर्ग

३२.१           पिण्ड.चारिकाय.भिक्षवे.ह्य्.आत्म.भराय.हि.नान्य.पोषिणे  ।
३२.१           देवाः.स्पृहयन्ति.तायिने.ह्य्.उपशान्ताय.सदा.स्मृतात्मने  ॥
३२.२           पिण्ड.पातिकाय.भिक्षवे.ह्य्.आत्म.भराय.हि.नान्य.पोषिणे  ।
३२.२           देवाः.स्पृहयन्ति.तायिने.न.तु.सत्कार.यशो.अभिकाङ्क्षिने  ॥
३२.३           सर्व.कर्म.जहस्य.भिक्षुणे.धुन्वानस्य.पुरस्कृतम्.रजः  ।
३२.३           अममस्य.सदा.स्थितात्मनो.ह्य्.अर्थो.नास्ति.जनस्य.लापनम्  ॥
३२.४           तुदन्ति.वाचाभिर्.असम्यता.जनाः.शरैर्.हि.संग्राम.गतम्.यथा.गजम्  ।
३२.४           श्रुत्वा.तु.वाचाम्.परुषाम्.उदीरिताम्.अधिवासयेद्.भिक्षुर्.अदुष्ट.चित्तः  ॥
३२.५           यस्.त्व्.अल्प.जीवी.लघुर्.आत्म.कामो.यतेन्द्रियः.सर्व.गतिः.प्रमुक्तः  ।
३२.५           अनोकसारी.ह्य्.अममो.निराशः.कामम्.जहश्.चैक.चरः.स.भिक्षुः  ॥
३२.६           मात्रम्.भजेत.प्रतिरूपम्.शुद्धाजीवो.भवेत्.सदा  ।
३२.६           प्रतिसंस्तार.वृत्तिः.स्याद्.आचार.कुशलो.भवेत् ।
३२.६ f:          ततः.प्रमोद्य.बहुलः.स्मृतो.भिक्षुः.परिव्रजेत् ॥
३२.७           हस्त.सम्यतः.पाद.सम्यतो.वाचा.सम्यतः.सर्व.सम्यतः  ।
३२.७           आध्यात्म.रतः.समाहितो.ह्य्.एकः.संतुषितो.हि.यः.स.भिक्षुः  ॥
३२.८           धर्मारामो.धर्म.रतो.धर्मम्.एवानुचिन्तयन्  ।
३२.८           धर्मम्.चानुस्मरन्.भिक्षुर्.धर्मान्.न.परिहीयते  ॥
३२.९           शुन्यागारम्.प्रविष्टस्य.प्रहितात्मस्य.भिक्षुणः  ।[.शून्यागारम्.]
३२.९           अमानुषा.रतिर्.भवति.सम्यग्.धर्मान्.विपश्यतः  ॥
३२.१०          यतो.यतः.संस्पृशति.स्कन्धानाम्.उदय.व्ययम्  ।
३२.१०          प्रामोद्यम्.लभते.तत्र.प्रीत्या.सुखम्.अनल्पकम्  ।
३२.१० f:         ततः.प्रामोद्य.बहुलः.स्मृतो.भिक्षुः.परिव्रजेत् ॥
३२.११          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.११          एवम्.राग.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१२          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.१२          एवम्.द्वेष.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१३          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.१३          एवम्.मोह.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१४          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.१४          एवम्.मान.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१५          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.१५          एवम्.लोभ.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१६          यथापि.पर्वतः.शैलो.वायुना.न.प्रकम्पते  ।
३२.१६          एवम्.तृष्णा.क्षयाद्.भिक्षुः.शैलवन्.न.प्रकम्पते  ॥
३२.१७          यस्य.सन्निचयो.नास्ति.यस्य.नास्ति.ममायितम्  ।
३२.१७          असन्तम्.शोचते.नैव.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ।
३२.१८          भिक्षुर्.न.तावता.भवति.यावता.भिक्षते.परान्  ।
३२.१८          वेष्मान्.धर्मान्.समादाय.भिक्षुर्.भवति.न.तावता  ॥
३२.१९          यस्.तु.पुण्यम्.च.पापम्.च.प्रहाय.ब्रह्मचर्यवान्  ।
३२.१९          विश्रेणयित्वा.चरति.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.२०          मैत्रा.विहारी.यो.भिक्षुः.प्रसन्नो.बुद्ध.शासने  ।
३२.२०          अधिगच्छेत्.पदम्.शान्तम्.असेचनक.दर्शनम्  ॥
३२.२१          मैत्रा.विहारी.यो.भिक्षुः.प्रसन्नो.बुद्ध.शासने  ।
३२.२१          अधिगच्छेत्.पदम्.शान्तम्.संस्कारोपशमम्.सुखम्  ॥
३२.२२          मैत्रा.विहारी.यो.भिक्षुः.प्रसन्नो.बुद्ध.शासने  ।
३२.२२          अभव्यः.परिहाणाय.निर्वाणस्यैव.सो.अन्तिके  ॥
३२.२३          उदग्र.चित्तः.सुमना.ह्य्.अभिभूय.प्रियाप्रियम्  ।[.प्रिया.प्रियम्.]
३२.२३          प्रामोद्य.बहुलो.भिक्षुर्.दुह्ख.क्षयम्.अवाप्नुयात् ॥
३२.२४          शान्त.कायः..............शान्त.वाक्.सुसमाहितः  ।
३२.२४          वान्त.लोकामिषो.भिक्षुर्.उपशान्तो.निरुच्यते  ॥
३२.२५          नास्त्य्.अप्रज्ञस्य.वै.ध्यानम्.प्रज्ञा.न.ध्यायतो.अस्ति.च  ।
३२.२५          यस्य.ध्यानम्.तथा.प्रज्ञा.स.वै.निर्वाण.सान्तिके  ॥
३२.२६          तस्माद्.ध्यानम्.तथा.प्रज्ञाम्.अनुयुज्येत.पण्डितः  ।
३२.२६          तस्याहम्.आदिर्.भवति.तथा.प्राज्ञस्य.भिक्षुणः  ॥
३२.२७          संतुष्टिर्.इन्द्रियैर्.गुप्तिः.प्रातिमोक्षे.च.संवरः  ।
३२.२७          मात्रज्ञता.च.भक्तेषु.प्रान्तम्.च.शयनासनम्  ॥
३२.२७ f:         अधिचित्ते.समायोगम्.यस्यासौ.भिक्षुर्.उच्यते  ॥
३२.२८          यस्य.कायेन.वाचा.च.मनसा.च.न.दुष्कृतम्  ।
३२.२८          कल्याण.शीलम्.आहुस्.तम्.ह्रीमन्तम्.भिक्षुम्.उत्तमम्  ॥
३२.२९          धर्माः.सुभाविता.यस्य.सप्त.सम्भोध.पक्षिकाः  ।
३२.२९          कल्याण.धर्मम्.आहुस्.तम्.सदा.भिक्षुम्.समाहितम्  ॥
३२.३०          इहैव.यः.प्रजानाति.दुह्खस्य.क्षयम्.आत्मनः  ।
३२.३०          कल्याण.प्रज्ञम्.आहुस्.तम्.सदा.शीलम्.अनास्रवम्  ॥
३२.३१          न.शील.व्रत.मात्रेण.बहुश्रुत्येन.वा.पुनः  । [.बाहुश्रुत्येन.]
३२.३१          तथा.समाधि.लाभेन.विविक्त.शयनेन.वा  ॥
३२.३२          भिक्षुर्.विश्वासम्.आपद्येद्.अप्राप्ते.ह्य्.आस्रव.क्षये  ।
३२.३२          स्पृशेत्.तु.सम्बोधि.सुखम्.अकापुरुष.सेवितम्  ॥
३२.३३          ताप.जातो.ह्य्.अयम्.लोकः.स्कन्धा.नात्मेति.मन्यते  ।
३२.३३          मन्यते.येन.येनाहम्.तत्.तद्.भवति.चान्यथा  ॥
३२.३४          लोको.अयम्.अन्यथा.भूतो.भव.सक्तो.भवे.रतः  ।
३२.३४          भवाभिनन्दी.सततम्.भवान्.न.परिमुच्यते  ॥
३२.३५          यन्.नन्दते.स.हि.भवो.दुह्खस्य.स.बिभेति.च  ।
३२.३५          उष्यते.भव.हानाय.ब्रह्मचर्यम्.ममान्तिके  ॥
३२.३६          ये.भवेन.भवस्यैव.प्राहुर्.निह्सरणम्.सदा  ।
३२.३६          अनिह्सृतान्.भवा.सर्वांस्.तान्.वदामि.सदा.व्.अहम्  ॥?
३२.३७          प्रतीत्य.दुह्खम्.उपधिम्.भवत्य्.उपधि.सम्भवम्  ।
३२.३७          क्षयात्.सर्वोपधीनाम्.तु.नास्ति.दुह्खस्य.सम्भवः  ॥
३२.३८          अनित्या.हि.भवाः.सर्वे.दुह्खा.विपरिणामिनः  ।
३२.३८          पश्यतः.प्रज्ञया.सर्वे.क्षीयन्ते.नाभिनन्दिताः  ॥
३२.३९          निर्वृतस्य.सदा.भिक्षोर्.आयत्याम्.उपशाम्यते  ।
३२.३९          अभिभूतो.भवः.सर्वो.दुह्खान्तः.स.निरुच्यते  ॥
३२.४०          सदोपशान्त.चित्तस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४०          विक्षीणो.जाति.संसारो.मुक्तो.असौ.मार.बन्धनात् ॥
३२.४१          सदोपशान्त.चित्तस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४१          विक्षीणो.जाति.संसारो.नास्तीदानीम्.पुनर्.भवः  ॥
३२.४२          अनवस्रुत.चित्तस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४२          विक्षीणो.जाति.संसारो.मुक्तो.असौ.मार.बन्धनात् ॥
३२.४३          अनवस्रुत.चित्तस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४३          विक्षीणो.जाति.संसारो.नास्तीदानीम्.पुनर्.भवः  ॥
३२.४४          विक्षीण.भव.तृष्णस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४४          विक्षीणो.जाति.संसारो.मुक्तो.असौ.मार.बन्धनात् ॥
३२.४५          विक्षीण.भव.तृष्णस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४५          विक्षीणो.जाति.संसारो.नास्तीदानीम्.पुनर्.भवः  ॥
३२.४६          उच्छिन्न.भव.तृष्णस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४६          विक्षीणो.जाति.संसारो.मुक्तो.असौ.मार.बन्धनात् ॥
३२.४७          उच्छिन्न.भव.तृष्णस्य.वस्तुच्.छिन्नस्य.भिक्षुणः  ।
३२.४७          विक्षीणो.जाति.संसारो.नास्तीदानीम्.पुनर्.भवः  ॥
३२.४८          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.४८          यश्.च.राग.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.४९          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.४९          यश्.च.द्वेष.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.५०          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.५०          यश्.च.मोह.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.५१          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.५१          यश्.च.मान.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.५२          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.५२          यश्.च.लोभ.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.५३          उत्तीर्णो.येन.वै.पङ्को.मर्दिता.ग्राम.कण्टकाः  ।
३२.५३          यश्.च.तृष्णा.क्षयम्.प्राप्तः.स.वै.भिक्षुर्.निरुच्यते  ॥
३२.५४          येन.जिता.ग्राम.कण्टका.ह्य्.आक्रोशाश्.च.वधाश्.च.बन्धनम्.च  ।
३२.५४          यः.पर्वतवत्.स्थितो.ह्य्.अनेयः.सुख.दुह्खेन.न.वेथते.स.भिक्षुः  ॥
३२.५५          यो.नात्यसरम्.न.चात्यलीयम्.ज्ञात्वा.वितथम्.इमम्.हि.सर्व.लोकम्  ।
३२.५५          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.५६          यो.रागम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.५६          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.५७          यो.द्वेषम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.५७          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.५८          यो.मोहम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.५८          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.५९          यो.मानम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.५९          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६०          यो.लोभम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.६०          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६१          तृष्णाम्.य;उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.बिस.पुष्पम्.इव.जले.रुहम्.विगाह्य  ।
३२.६१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६२          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.रागम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६२          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६३          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.द्वेषम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६३          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६४          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.मोहम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६४          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६५          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.मानम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६५          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६६          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.लोभम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६६          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६७          यस्.तूत्पलितम्.निहन्ति.तृष्णाम्.विसृतम्.सर्प.विषम्.यथाउषधेन  ।
३२.६७          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६८          यो.रागम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.६८          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.६९          यो.द्वेषम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.६९          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७०          यो.मोहम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.७०          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७१          यो.मानम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.७१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७२          यो.लोभम्.उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.७२          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७३          तृष्णाम्.य;उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.नड.सेतुम्.इव.सुदुर्बलम्.महौघः  ।
३२.७३          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७४          तृष्णाम्.य;उदाच्छिनत्त्य्.अशेषम्.सरिताम्.शीघ्र.जवाम्.अशोषयज्ञः  ।
३२.७४          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७५          यः.काम.गुणान्.प्रहाय.सर्वान्.छित्त्वा.काम.गतानि.बन्धनानि  ।
३२.७५          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७६          यो.नीवरणाम्.प्रहाय.पञ्च.त्व्.अनिघश्.छिन्न.कथम्.कथो.विशल्यः  ।
३२.७६          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७७          यस्य.वितर्का.विधूपितास्.त्व्.आध्यात्मम्.विनिवर्तिता.ह्य्.अशेषम्  ।
३२.७७          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७८          यस्य.हि.वनसा.न.सन्ति.केचिन्.मूलम्.चाकुशलस्य.यस्य.नष्टम्  ।
३२.७८          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.७९          यस्य.ज्वरथा.न.सन्ति.केचिन्.मूलम्.चाकुशलस्य.यस्य.नष्टम्  ।
३२.७९          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.८०          यस्यानुशया.न.सन्ति.केचिन्.मूलम्.चाकुशलस्य.यस्य.नष्टम्  ।
३२.८०          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.८१          स.भिक्षुर्.यस्य.शीलानि.स.ध्यायी.यत्र.शुन्यता  ।[.शून्यता.]
३२.८१          स.तु.भिक्षुर्.इदम्.जहात्य्.अपारम्.ह्य्.उरगो.जीर्णम्.इव.त्वचम्.पुराणम्  ॥
३२.८२          अरति.रति.सहो.हि.भिक्षुर्.एवम्..................  ।
३२.८२          ..................रागानुशयम्.समुद्धरम्.हि  ॥


३३.१           न.नग्न.चर्या.न.जटा.न.पङ्का.नो.अनाशनम्.स्थण्डिल.शायिका.वा  ।
३३.१           न.रजो.मलम्.नोत्कुटुक.प्रहाणम्.शोधेत.मर्त्यम्.ह्य्.अवितीर्ण.काङ्क्षम्  ॥
३३.२           अलंकृतश्.चापि.चरेत.धर्मम्.क्षान्तो.दान्तो.नियतो.ब्रह्म.चारी  ।
३३.२           सर्वेषु.भूतेषु.निधाय.दण्डम्.स.ब्राह्मणः.स.श्रमणः.स.भिक्षुः  ॥
३३.३           भवेष्व्.एव.हि.सज्यन्त;एके.श्रमण.ब्राह्मणाः  ।
३३.३           अन्तरेण.विषीदन्ति.ह्य्.अप्राप्यैवास्रव.क्षयम्  ॥
३३.४           भवेष्व्.एव.हि.सज्यन्त;एके.श्रमण.ब्राह्मणाः  ।
३३.४           विगृह्य.विवदन्तीमे.बाला.ह्य्.एकान्त.दर्शिनः  ॥
३३.५           भवेष्व्.एव.हि.सज्यन्त;एके.श्रमण.ब्राह्मणाः  ।
३३.५           अन्तरेण.विषीदन्त्यप्राप्यैवोत्तमम्.पदम्  ॥
३३.६           किम्.ते.जटाभिर्.दुर्बुद्धे.किम्.चाप्य्.अजिन.शाटिभिः  ।
३३.६           अभ्यन्तरम्.ते.गहनम्.बाह्यकम्.परिमार्जसि  ॥
३३.६           किम्.ते.जटाभिर्.दुर्बुद्धे.किम्.चाप्य्.अजिन.शाटिभिः  ।
३३.६           अभ्यन्तरम्.ते.कलुषम्.बाह्यकम्.परिमार्जसि  ॥
३३.७           न.जटाभिर्.न.गोत्रेण.न.जात्या.ब्राह्मणः.स्मृतः  ।
३३.७           यस्य.सत्यम्.च.धर्मम्.च.स.शुचिर्.ब्राह्मणः.स.च  ॥
३३.८           न.जटाभिर्.न.गोत्रेण.न.जात्या.ब्राह्मणः.स्मृतः  ।
३३.८           यस्.तु.वाहयते.पापान्य्.अणु.स्थूलानि.सर्वशः  ॥
३३.८ f:          वाहितत्वात्.तु.पापानाम्.ब्राह्मणो.वै.निरुच्यते  ॥
३३.९           न.मुण्डितेन.श्रमणो.न.भोः.कारेण.ब्राह्मणः  ।
३३.९           यस्य.सत्यम्.च.धर्मम्.च.ब्राह्मणः.श्रमणः.स.च  ॥
३३.१०          न.मुण्डितेन.श्रमणो.न.भोः.कारेण.ब्राह्मणः  ।
३३.१०          यस्.तु.वाहयते.पापान्य्.अणु.स्थूलानि.सर्वशः  ।
३३.१० f:         वाहितत्वात्.तु.पापानाम्.ब्राह्मणः.श्रमणः.स.च  ॥
३३.११          नोदकेन.शुचिर्.भवति.बह्व्.अत्र.स्नाति.वै.जनः  ।
३३.११          यस्य.सत्यम्.च.धर्मम्.च.स.शुचिर्.ब्राह्मणः.स.च  ॥
३३.१२          प्रवाह्य.पापकान्.धर्मान्.ये.चरन्ति.सदा.स्मृताः  ।
३३.१२          क्षीण.सम्योजना.बुद्धा.ब्राह्मणास्.ते.प्रकीर्तिताः  ॥
३३.१३          यो.ब्राह्मणो.वाहित.पाप.धर्मो.निष्कौटिल्यो.निष्कषायः.स्थितात्मा  ।
३३.१३          वेदान्तगश्.चोषित.ब्रह्म.चर्यः.कालेनासौ.ब्रह्म.वादम्.वदेत  ॥
३३.१४          यस्मिन्.न.माया.वसते.न.मानो.यो.वीत.लोभो.ह्य्.अममो.निराशः  ।
३३.१४          प्रणुन्न.दोषो.ह्य्.अभिनिर्वृतात्मा.स.ब्राह्मणः.स.श्रमणः.स.भिक्षुः  ॥
३३.१५          ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.नाहम्.योनिजम्.मातृ.सम्भवम्  ।
३३.१५          भो.वादी.नाम.स.भवति.स.चेद्.भवति.सकिंचनः  ।
३३.१५ f:         अकिंचनम्.अनादानम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.१६          यस्य.कायेन.वाचा.च.मनसा.च.न.दुष्कृतम्  ।
३३.१६          सुसंवृतम्.तृभिः.स्थानैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.१७          यो.अकर्कशाम्.विज्ञपनीम्.गिरम्.नित्यम्.प्रभाषते  ।
३३.१७          यया.नाभिषजेत्.कश्चिद्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.१८          आक्रोशान्.वध.बन्धांश्.च.यो.अप्रदुष्टस्.तितीक्षते  ।[.तितिक्षते.]
३३.१८          क्षान्ति.व्रत.बलोपेतम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.१९          अक्रोधनम्.व्रतवन्तम्.शीलवन्तम्.बहु.श्रुतम्  ।
३३.१९          दान्तम्.अन्तिम.शारीरम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२०          असंसृष्टम्.गृहस्थेभिर्.अनगारैस्.तथोभयम्  ।
३३.२०          अनोकसारिणम्.तुष्टम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२१          आगतम्.नाभिनन्दन्ति.प्रक्रमन्तम्.न.शोचति  ।
३३.२१          सङ्गात्.संग्रामजिन्.मुक्तो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२२          आगतम्.नाभिनन्दन्ति.प्रक्रमन्तम्.न.शोचति  ।
३३.२२          अशोकम्.विरजम्.शान्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२३          अनन्य.पोषी.ह्य्.आज्ञाता.दान्तः.सारे.प्रतिष्ठितः  ।
३३.२३          क्षीणास्रवो.वान्त.दोषो.यः.स.वै.ब्राह्मणः.स्मृतः  ॥
३३.२४          यस्य.पारम्.अपारम्.च.पारापारम्.न.विद्यते  ।
३३.२४          पारगम्.सर्व.धर्माणाम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२५          यस्.तु.दीर्घम्.तथा.ह्रस्वम्.अणु.स्थूलम्.शुभाशुभम्  ।
३३.२५          लोके.न.किंचिद्.आदत्ते.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२६          यस्य.पारम्.अपारम्.च.पारापारम्.न.विद्यते  ।
३३.२६          असक्तम्.त्रिषु.लोकेषु.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२७          इहैव.यः.प्रजानाति.दुह्खस्य.क्षयम्.आत्मनः  ।
३३.२७          वीत.रागम्.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२८          यस्.तु.पुण्यैस्.तथा.पापैर्.उभयेन.न.लिप्यते  ।
३३.२८          अशोकम्.निर्ज्वरम्.शान्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२९          यस्.तु.पुण्यम्.च.पापम्.चाप्य्.उभौ.सङ्गाव्.उपत्यगात् ।
३३.२९          सङ्गातिगम्.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.२९          यस्य.पश्चात्.पुरे.चापि.मध्ये.चापि.न.विद्यते  ।
३३.२९          विरजम्.बन्धनम्.मुक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३०          वारि.पुष्कर.पत्त्रेणेवाराग्रेणेव.सर्षपः  ।?
३३.३०          न.लिप्यते.यो.हि.कामैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३१          वारि.पुष्कर.पत्त्रेणेवाराग्रेणेव.सर्षपः  ।?
३३.३१          न.लिप्यते.यो.हि.पापैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३१          चन्द्रो.वा.विमलः.शुद्धो.विप्रसन्नो.ह्य्.अनाविलः  ।
३३.३१          न.लिप्यते.यो.हि.कामैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३१         चन्द्रो.वा.विमलः.शुद्धो.विप्रसन्नो.ह्य्.अनाविलः  ।
३३.३१         न.लिप्यते.यो.हि.पापैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३१         चन्द्रो.वा.विमलः.शुद्धो.विप्रसन्नो.ह्य्.अनाविलः  ।
३३.३१         नन्दी.भव.परिक्षीणम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३२          ध्यायिनम्.वीत.रजसम्.कृत.कृत्यम्.अनास्रवम्  ।
३३.३२          क्षीणास्रवम्.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३३          गम्भीर.बुद्धिम्.मेधाढ्यम्.मार्गामार्गेषु.कोविदम्  ।
३३.३३          उत्तमार्थम्.अनुप्राप्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३४          यस्.तु.कश्चिन्.मनुष्येषु.भैक्षाचर्येण.जीवति  ।
३३.३४          अममो.अहिंसको.नित्यम्.धृतिमान्.ब्रह्मचर्यवान्  ।
३३.३४ f:         आज्ञाय.धर्मम्.देशयति.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३५          सर्व.कामान्.विप्रहाय.यो.अनगारः.परिव्रजेत् ।
३३.३५          कामास्रव.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३६          निक्षिप्त.दण्डम्.भूतेषु.त्रसेषु.थावरेषु.च  ।
३३.३६          यो.न.हन्ति.हि.भूतानि.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३७          आकाशम्.इव.पङ्केन.रजसा.चन्द्रमा;इव  ।
३३.३७          न.लिप्यते.यो.हि.कामैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३८          आकाशम्.इव.पङ्केन.रजसा.चन्द्रमा;इव  ।
३३.३८          न.लिप्यते.यो.हि.पापैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३८          आकाशम्.इव.पङ्केन.रजसा.चन्द्रमा;इव  ।
३३.३८          नन्दी.भाव.परिक्षीणम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.३९          अविरुद्धो.विरुद्धेषु.त्व्.आत्त.दण्डेषु.निर्वृतः  ।
३३.३९          हितानुकम्पी.भूतेषु.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४०          यस्य.रागश्.च.दोषश्.च.मानो.ंरक्षश्.च.शातितः  ।
३३.४०          न.लिप्यते.यश्.च.दोषैर्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४१          य;इमाम्.परिखाम्.दुर्गाम्.संसारौघम्.उपत्यगात् ।
३३.४१          तीर्णः.पार.गतो.ध्यायी.ह्य्.अनेयो.निष्कथम्.कथः  ।
३३.४१ f:         निर्वृतश्.चानुपादाय.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४१          .........................  ।
३३.४१          .........................  ।
३३.४१ एf:        ............ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४२          न.विद्यते.यस्य.तृष्णा.चास्मिन्.लोके.परेऽपि.च  ।
३३.४२          तृष्णा.भव.परिक्षीणम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४३          न.विद्यते.यस्य.चाशा.ह्य्.अस्मिन्.लोके.परेऽपि.च  ।
३३.४३          निराशिषम्.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४४          हित्वा.रतिम्.चारतिम्.च.शीती.भूतो.निरौपधिः  ।
३३.४४          सर्व.लोकाभिभूर्.धीरो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४५          हित्वा.मनुष्यकान्.कामान्.दिव्यान्.कामान्.उपत्यगात् ।
३३.४५          सर्व.लोक.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४६          गतिम्.यस्य.न.जानन्ति.देव.गन्धर्व.मानुषाः  ।
३३.४६          अनन्त.ज्ञान.सम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४७          पूर्वे.निवासम्.यो.वेत्ति.स्वर्गापायांश्.च.पश्यति  ।[.स्वर्गापायांश्.च.]
३३.४७          अथ.जाति.क्षयम्.प्राप्तो.ह्य्.अभिज्ञा.व्यवसितो.मुनिः  ।
३३.४७ f:         दुह्खस्यान्तम्.प्रजानाति.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४७          ........................  ।
३३.४७          ..............ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४८          च्युतिम्.यो.वेत्ति.सत्त्वानाम्.उपपत्तिम्.च.सर्वशः  ।
३३.४८          असक्तः.सुगतो.बुद्धो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.४९          सर्व.सम्योजनातीतो.यो.वै.न.परितस्यते  ।[.परितप्यते.]?
३३.४९          असक्तः.सुगतो.बुद्धो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५०          ऋषभम्.प्रवरम्.नागम्.महर्षिम्.विजिताविनम्  ।
३३.५०          अनेयम्.स्नातकम्.बुद्धम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५०_         ऋषभः.प्रवरो.नागो.महर्षिर्.विजिताविनः  ।
३३.५०_         यो.अनेयः.स्नातको.बुद्धो.ब्राह्मणम्.तम्.ब्रवीम्य्.अहम्  ॥
३३.५१          सर्वाभिभूम्.भवातीतम्.ओघ.तीर्णम्.अनास्रवम्  ।
३३.५१          पारम्.गतम्.विसम्युक्तम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५१_         सर्वाभिभूर्.भवातीत;ओघ.तीर्णो.विनायकः  ।
३३.५१_         पारगो.ह्य्.विसम्युक्तः.ब्राह्मणम्.तम्.ब्रवीम्य्.अहम्  ॥
३३.५२          गताभिध्यम्.वीत.जल्पम्.पाप.चित्त.विवर्जितम्  । [.गताभिध्यम्.]
३३.५२          ध्यायिनम्.वीत.रजसम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५२_         नाभिध्यायेन्.नाभिजल्पेत्.पापकानाम्.विवर्जयेत् ।
३३.५२_         आसीनो.विरजा.ध्यायी.ब्राह्मणम्.तम्.ब्रवीम्य्.अहम्  ॥
३३.५३          पांसु.कूल.धरम्.भिक्षुम्.कामेषु.निरवेक्षिणम्  ।
३३.५३          ध्यायन्तम्.वृक्ष.मूलस्थम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५३_         पांसु.कूल.धरो.ह्रीमान्.कामेषु.निरवेक्षकः  ।
३३.५३_         निषण्णो.वृक्ष.मूले.यो.ब्राह्मणम्.तम्.ब्रवीम्य्.अहम्  ॥
३३.५४          यस्यालयो.नास्ति.सदा.यो.ज्ञाता.निष्कथम्.कथः  ।
३३.५४          अमृतम्.चैव.यः.प्राप्तो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५५          यस्यालयो.नास्ति.सदा.यो.ज्ञाता.निष्कथम्.कथः  ।
३३.५५          दूरम्.गमश्.चैक.चरो.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५५_         दूरम्.गमम्.एक.चरम्.अशरीरम्.गुहाशयम्  ।
३३.५५_         तेनै.............कस्य.ब्राह्मणम्  ।
३३.५५ f:         ......... उ..................ब्राह्मणम्.तम्.ब्रवीम्य्.अहम्  ॥
३३.५६          येषाम्.च.भावितो.मार्गः.आर्यो.ह्य्.अष्टाङ्गिकः.शिवः  ।
३३.५६          सर्व.दुह्ख.प्रहाणाय.लोकेषु.ब्राह्मणा.हि.ते  ॥
३३.५७          अरूपिणम्.सदा.चित्तम्.असारम्.अनिदर्शनम्  ।
३३.५७          दमयित्वा.ह्य्.अभिज्ञाय.ये.चरन्ति.सदा.स्मृताः  ।
३३.५७ f:         क्षीण.सम्योजना.बुद्धा.लोकेषु.ब्राह्मणा.हि.ते  ॥
३३.५७_         अरूपम्.अनिदर्शनम्.अनन्तम्.असुदर्शनम्  ।
३३.५७_         सूक्ष्मम्.पदम्.अभिज्ञाय.ये.चरन्ति.सदा.स्मृताः  ।
३३.५७_एf:        क्षीण.सम्योजना.बुद्धास्.ते.लोके.ब्राह्मणा;इह  ॥
३३.५७          .............................  ।
३३.५७          .............................  ।
३३.५८          छित्त्वा.नद्ध्रीन्.वरत्रान्.च.संतानम्.दुरतिक्रमम्  ।
३३.५८          उत्क्षिप्त.परिखम्.बुद्धम्.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५८_         छित्त्वा.नद्ध्रीन्.वरत्रान्.ये.संतानम्.दुरतिक्रमम्  ।
३३.५८_         उत्क्षिप्त.परिखा.बुद्धास्.ते.लोके.ब्राह्मणा;इह  ॥
३३.५९          छित्त्वा.नद्ध्रीन्.वरत्रान्.चेच्छा.लोभम्.च.पापकम्  ।
३३.५९          तृष्णाम्.समूलाम्.आवृह्य.ब्रवीमि.ब्राह्मणम्.हि.तम्  ॥
३३.५९_         छित्त्वा.नद्ध्रीन्.वरत्रान्.ये इच्छा.लोभम्.च.पापकम्  ।
३३.५९_         समूलाम्.चोद्धृतास्.तृष्णाम्.ते.लोके.ब्राह्मणा;इह  ॥
३३.६०          छिन्द्धि.स्रोतः.पराक्रम्य.कामान्.प्रणुद.ब्राह्मण  ।
३३.६०          संस्काराणाम्.क्षयम्.ज्ञात्वा.ह्य्.अकृतज्ञो.भविष्यति  ॥
३३.६०_         छिन्द्धि.स्रोतः.पराक्रम्य.कामान्.सर्वान्.प्रणुद.च  ।
३३.६०_         संस्काराणाम्.क्षयम्.ज्ञात्वा.ब्राह्मणो.याति.हानिघः  ॥
३३.६१          मातरम्.पितरम्.हत्वा.राजानम्.द्वौ.च.स्श्रोत्रियौ  ।
३३.६१          राष्ट्रम्.सानुचरम्.हत्वानिघो.याति.ब्राह्मणः  ॥
३३.६२          मातरम्.पितरम्.हत्वा.राजानम्.द्वौ.च.श्रोत्रियौ  ।
३३.६२          व्याघ्रम्.च.पञ्चमम्.हत्वा.शुद्ध;इत्य्.उच्यते.नरः  ॥
३३.६३          न.ब्राह्मणस्य.प्रहरेन्.न.च.मुञ्चेत.ब्राह्मणः  ।
३३.६३          धिग्.ब्राह्मणस्य.हन्तारम्.धिक्.तम्.यश्.च.प्रमुञ्चति  ॥
३३.६३          ..............................  ।
३३.६३          ..............................  ।
३३.६४          यस्य.धर्मम्.विजानीयाद्.वृद्धस्य.दहरस्य.वा  ।
३३.६४          सत्कृत्यैनम्.नमस्येत.ह्य्.अग्नि.होत्रम्.इव.द्विजः  ॥
३३.६५          यस्य.धर्मम्.विजानीयाद्.वृद्धस्य.दहरस्य.वा  ।
३३.६५          सत्कृत्यैनम्.परिचरेद्.अग्नि.होत्रम्.इव.द्विजः  ॥
३३.६६          यस्य.धर्मम्.विजानीयाद्त्.सम्यक्.सम्बुद्ध.देशितम्  ।
३३.६६          सत्कृत्यैनम्.नमस्येत.ह्य्.अग्नि.होत्रम्.इव.द्विजः  ॥
३३.६७          यस्य.धर्मम्.विजानीयात्.सम्यक्.सम्बुद्ध.देशितम्  ।
३३.६७          सत्कृत्यैनम्.परिचरेद्.अग्नि.होत्रम्.इव.द्विजः  ॥
३३.६८          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.६८          अथ.चैकः.पिशाचीम्.च.बक्कुलम्.चातिवर्तते  ॥
३३.६९          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.६९          अथास्य.वेदनाः.सर्वे;अस्तम्.गच्छन्ति.पश्यतः  ॥
३३.७०          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.७०          अथास्य.प्रत्ययाः.सर्वे;अस्तम्.गच्छन्ति.पश्यतः  ॥
३३.७१          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.७१          अथास्य.चास्रवाः.सर्वे;अस्तम्.गच्छन्ति.पश्यतः  ॥
३३.७२          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.७२          अथास्य.सर्व.सम्योगा;अस्तम्.गच्छन्ति.पश्यतः  ॥
३३.७३          यदा.हि.स्वेषु.धर्मेषु.ब्राह्मणः.पारगो.भवेत् ।
३३.७३          अथ.जाति.जराम्.चैव.मरणम्.चातिवर्तते  ॥
३३.७४          दिवा.तपति.हादित्यो.रात्राव्.आभाति.चन्द्रमाः  ।
३३.७४          सन्नद्धः.क्षत्रियस्.तपति.ध्यायी.तपति.ब्राह्मणः  ।
३३.७४ f:         अथ.नित्यम्.अहो.रात्रम्.बुद्धस्.तपति.तेजसा  ॥
३३.७५          न.ब्राह्मणस्येदृशम्.अस्ति.किंचिद्.यथा.प्रियेभ्यो.मनसो.निषेधः  ।
३३.७५          यथा.यथा.ह्य्.अस्य.मनो.निवर्तते.तथा.तथा.संवृतम्.एति.दुह्खम्  ॥
३३.७६          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.७६          अथास्य.काङ्क्षा.व्यपयान्ति.सर्वा.यदा.प्रजानाति.सहेतु.दुह्खम्  ॥
३३.७७          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.७७          अथास्य.काङ्क्षा.व्यपयान्ति.सर्वा.यदा.प्रजानाति.सहेतु.धर्मम्  ॥
३३.७८          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.७८          अथास्य.काङ्क्षा.व्यपयान्ति.सर्वा.यदा.क्षयम्.प्रत्ययानाम्.उपैति  ॥
३३.७९          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.७९          अथास्य.काङ्क्षा.व्यपयान्ति.सर्वा.यदा.क्षयम्.वेदनानाम्.उपैति  ॥
३३.८०          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.८०          अथास्य.काङ्क्षा.व्यपयान्ति.सर्वा.यदा.क्षयम्.ह्य्.आस्रवाणाम्.उपैति  ॥
३३.८१          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.८१          अवभासयंस्.तिष्ठति.सर्व.लोकम्.सूर्यो.यथैवाभ्युदितो.अन्तरीक्षम्  ॥
३३.८२          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.८२          अवभासयंस्.तिष्ठति.सर्व.लोकम्.बुद्धो.हि.सम्योजन.विप्रमुक्तः  ॥
३३.८३          यदा.त्व्.इमे.तु.प्रभवन्ति.धर्मा;आतापिनो.ध्यायतो.ब्राह्मणस्य  ।
३३.८३          विधूपयंस्.तिष्ठति.मार.सैन्यम्.बुद्धो.हि.सम्योजन.विप्रमुक्त;इति  ॥


:                उद्दानम्॥
:                अनित्य.काम.तृष्णा.चाप्रमादस्.तथा.प्रियः  ।
:                शीलम्.सुचरितम्.वाच.कर्म.श्रद्धा.च.ते.दशः  ॥
:                श्रमणो.मार्ग.सत्कारो.द्रोह.स्मृति.प्रकीर्णकः  ।
:                उदकम्.पुष्पम्.अश्वश्.च.सह.क्रोधेन.ते.दशः  ॥
:                तथा.गतः.श्रुतम्.चात्मा.पेयालम्.मित्र.पञ्चमम्  ।
:                निर्वाणम्.पश्य.पापम्.च.युग.वर्गः.सुखेन.च  ।
:                चित्तम्.भिक्षुर्.ब्राह्मणश्.च.त्रयस्.त्रिंशतिमे.स्मृताः  ।
:                वर्गाः.समाप्ताश्.चोद्दानम्.सम्यक्.सम्बुद्ध.भाषिताः  ॥