आचार्यनागार्जुनविरचितः

सुहृल्लेखः 

प्रकृतिसुकृतार्हगुणाढ्य सुगतवचोभ्यः समुदानीताश्च मया ।
शुभमालक्ष्य कृता वै काश्चिदार्यागीतयस्त्वया च श्रव्याः ॥ १ ॥
दारुमयी ह्यपि प्रतिमा सम्पूज्यते कापि सुगतस्य विद्वद्भिः ।
तथामनोज्ञं काव्यं सद्धर्माश्रयाच्च ममेदं न निन्द्यम् ॥ २ ॥
महामुनेरतिमधुरं मन्ये वचनं भवतावगतमेव स्यात् ।
आकल्पितं तु सुधया नन्वतिधवलं न दृश्यते चन्द्रिकया? ॥ ३ ॥
जिनैर्बुद्धधर्मसंघशीलत्यागदेवादिषडनुस्मृतयः ।
प्रदर्शितास्तास्तु तद्गुणसम्भारैः पृथगनुस्मरणीयाश्च ॥ ४ ॥
दशकुशलाः कर्मपथाः कायवाक्चित्तैः सर्वदाभ्यसनीयाः ।
मद्यादिभिर्निवृते पुण्यमयैश्चाजीवैः सुप्रसन्नः स्याः ॥ ५ ॥
ज्ञात्वा चलामसारां सम्पत्तिं द्विजभिक्षुदीनमित्रेभ्यः ।
दानं देयं विधिना जन्मान्तरेषु न दानात्परं मित्रम् ॥ ६ ॥
शीलं सेव्यममिश्रं त्वयानुपहतालंघितानुपलिप्तं च ।
चराचरप्रतिष्ठं तु गुणाश्रयं भूवच्च राजते शीलम् ॥ ७ ॥
षडिमा दानं शीलं क्षान्तिवीर्यध्यानप्रज्ञाः पारमिताः ।
अप्रमेयाः संवर्ध्य भवेच्च भवसागरपारगो जिनेन्द्रः ॥ ८ ॥
यत्र पूजा पितॄणां कुलं तदाचार्यब्रह्मभिः समृद्धम् ।
तत्पूजया च कीर्तिस्तदनन्तरं चाधिगम्यतेऽभ्युदयोऽपि ॥ ९ ॥
हिंसाचौर्ये मदिरा कामातिचारमृषोक्तिनृत्यगीतानि ।
त्याज्यान्यकालभक्तं मालागन्धादिविशेषोच्चशयनानि ॥ १० ॥
अनुकृत्यार्हच्छीलं कुर्यादुपोषधमष्टाभिरङ्गैश्चेत् ।
लभते हि पुमान् स्त्री वा सुरम्यकामावचरादिदेवकायम् ॥ ११ ॥
मात्सर्यशाठ्यमायाभिमानासक्तिकौसीद्यरागद्वेषान् ।
कुलरूपयौवनश्रुतबलादिजं मदं रिपुमिव परिपश्येच्च ॥ १२ ॥
अप्रमादोऽमृतपदं प्रमादो मृत्युपदमिति मुनिनादिष्टम् ।
कुशलधर्मस्य वृद्धये सदाप्रमादोऽभ्यसनीयस्त्वया चैव ॥ १३ ॥
पूर्वप्रमत्तः कोऽपि मेघान्निर्गतेन्दुरिव ततोऽप्रमादी ।
स हि नन्दाङ्गुलिमालोदयनाजातशत्रुसदृशः सुशोभेत ॥ १४ ॥
क्षान्तिसमं नैव तपस्ततस्त्वया न क्रोधावसरो देयः ।
बुद्धेनानुमतं वै पदमवैवर्तिकं क्रोधप्रहाणेन ॥ १५ ॥
अक्रोशीदवधीन्मामजैषीन्मामहार्षीद्वै वित्तं मे ।
वैरैरेभिः कलहस्त्यजति य एतद्वैरं स सुखं शेते ॥ १६ ॥
जलेऽवनौ पाषाणे चित्रमिव चित्तं त्रिधा खलु सत्त्वानाम् ।
क्लेशवतां हि प्रथमो धर्माभिलाषिणामन्तिमो ज्यायान् ॥ १७ ॥
वाचस्त्रिधा जनेभ्यः प्रोक्ता जिनेन मधुरसत्यमिथ्याख्या ।
क्रमशो मधुः पुष्पाशुचितुल्याश्चरमा च परिहर्त्तव्यैतासु ॥ १८ ॥
चतुर्विधा वै पुरुषाः प्रकाशात्प्रकाशे तमसस्तमसि पुनः ।
तमः प्रकाशाद्गच्छति तमसस्तेजसि पुद्गलो वरः प्रथमः ॥ १९ ॥
जनानां त्वाम्रफलमिव पक्वमपक्वे पक्वेऽपक्वतुल्यं च ।
अपक्वेऽपक्वं तथा पक्वे पक्वमिव भाति चातुर्विध्यम् ॥ २० ॥
परदारान्न तु पश्येद्दृष्टे च ज्ञेया अवस्थानुरूप्येण ।
कन्याम्बाभगिनीवदासक्तावप्यशुचिमेव चिन्तयेच्च ॥ २१ ॥
रक्षेच्चञ्चलचित्तं श्रुतिपुत्रनिधिप्राणसदृशं च नितराम् ।
चित्तं परिहर्त्तव्यं शत्रुसर्पविषायुधाग्निसमात्कामात् ॥ २२ ॥
कामस्त्वनर्थजनकः प्रोक्तः किम्पाकफलसमो जिनेन्द्रेण ।
पाशैस्तस्य हि बद्धो भवचारके लोकः स प्रहातव्यः ॥ २३ ॥
चलाध्रुवाणि षडक्षाणि जयन्ति समरे वा शत्रूनपि चैके ।
तयोश्च सुधियः प्रथमं वरमिन्द्रियविजेतारं च मन्यन्ते ॥ २४ ॥
युवतिशरीरं हि पूति यन्नवाशुचिद्वारमशुचिभाण्डसमम् ।
चर्मावृतदुष्पूरं भूषितमपि भूषणैः पृथग्द्रष्टव्यम् ॥ २५ ॥
कृमिपीडितो हि कुष्ठी सुखलिप्सया च यथा वह्निमाश्रयते ।
पीडा न याति शान्तिं तथैव हि कामासक्तिरपि बोद्धव्या ॥ २६ ॥
परमार्थं प्रतिवेत्तुं सर्वभावेषु सविधि मनसि निधायैव ।
स च खलु भावयितव्यो न हि तत्तुल्योऽपरो गुणयुतो धर्मः ॥ २७ ॥
सुकुलीनोऽपि न पूज्यो ज्ञानशीलविमुखो श्रुतिरूपवान् पुमान् ।
गुणद्वयैतद्युक्तः पूज्यते सोऽन्यगुणैर्हीनोऽपि सततम् ॥ २८ ॥
अष्टसु लोकधर्मेषु लोकवित्समतया प्रवर्तयेच्चित्तम् ।
हानिलाभयशोऽयशोऽनुशंसानिन्दासुखदुःखेष्वशोच्येषु ॥ २९ ॥
भवद्भिर्ब्राह्मणभिक्षुदेवातिथिमातापितृकुलमहिषीभ्यः ।
पापं नाचरणियं यतः कतमोऽपि न नरकफलस्य भागी ॥ ३० ॥
न च कृन्तति पापकर्म तत्क्षणमस्त्रपातवत्कमपि पापिनम् ।
मृत्योर्हि समये किन्तु तत्कर्मणः फलमभिमुखीभवत्येव ॥ ३१ ॥
सप्तधनान्युक्तानि श्रद्धाशीलत्यागामलश्रुतधियः ।
अपत्रपा ह्री मुनिना मुधैवापरधनानि हि साधारणानि ॥ ३२ ॥
द्यूतक्रीडा कौतुकदर्शनालस्यकुमित्रसङ्गमदिराश्च ।
निशाविहरणं षडिमे त्याज्या दुर्गतिदा यशोविनाशकाश्च ॥ ३३ ॥
सनरामरशासकेन सन्तोषः सर्वधनप्रधानमुक्तम् ।
सन्तोषोऽनुष्ठेयः धनं विनैव स धनिकः सति सन्तोषे ॥ ३४ ॥
यथा समृद्धाः पुरुषा दुःखिनो भवन्ति नैव तथाल्पेच्छुकाः ।
यावत्यः सन्ति फणा आर्य, दुःखकराः, नागस्य तावत्यः ॥ ३५ ॥
पत्नी त्याज्या त्रिविधा प्रकृत्या रिपुसम्बद्धा स्वघातिकेव ।
पत्युरपमानकर्त्री स्वैरा लघुवस्तुचौर्यरता स्तेयीव ॥ ३६ ॥
भगिनीसमानुकूला मित्रवधृदयङ्गमा च सेवनीया ।
मातेवोपकारिणी पूज्या सेविकेवाज्ञाकृद्देवीव ॥ ३७ ॥
विहाय रागद्वेषौ भोजनमौषधिवदवगत्य सेवेत ।
कायस्थित्यै नितरां न च सौन्दर्यगर्वमानार्थं सेव्यम् ॥ ३८ ॥
दिनमखिलं शुभकार्ये यापयेद्रात्रेराद्यन्तौ यामौ च ।
धीमन्, मध्ये यामे शयीत यतो हि न भवेद्विफला निद्रा ॥ ३९ ॥
मैत्रीकरुणोपेक्षामुदिताश्च सदा सम्यग्भावयितव्याः ।
अलब्धेऽनुत्तरपदे ध्रुवमेव ब्रह्मलोके सुखावाप्तिः ॥ ४० ॥
कामान् प्रीतिविचारौ सुखञ्च दुःखञ्च विहाय चतुर्भिरेव ।
ध्यानैर्ब्रह्माभास्वरशुभकृत्स्नबृहत्फलभागिनश्च भवन्ति ॥ ४१ ॥
कुशलाकुशलं च कर्म सदाभिनिवेशाप्रतिपक्षवस्तुगुणैः ।
पञ्चभिश्चोत्पद्यते तस्माद्यतनीयं कुशलचर्यायाम् ॥ ४२ ॥
यथाल्पक्षारनीरं परिवर्तयत्यल्पजलरसं न गाङ्गम् ।
पापं तथैव चाल्पं नाशयत्यल्पकुशलं न पूर्णकुशलम् ॥ ४३ ॥
औद्धत्यं कौकृत्यं व्यापादः स्त्यानमिद्धे च कामेच्छा ।
विचिकित्सेति पञ्चैव कुशलधनहारकाणीमानि ज्ञेयानि ॥ ४४ ॥
उत्तमाः पञ्चधर्माः श्रद्धावीर्ये स्मृतिसमाधिप्रज्ञाश्च ।
बलेन्द्रियाणि चाग्र्याणि कथ्यन्ते यतनीयमेतेषु तस्माद् ॥ ४५ ॥
व्याधिजरामरणप्रियवियोगवच्च कर्मपरायणाः सर्वे ।
पुनः पुनस्तु चिन्तया प्रतिपक्षेणैवं प्रहीयते मानः ॥ ४६ ॥
स्वर्गं मोक्षं चेच्छेत्सम्यग्दृष्टिस्तावद्भावनीयैव ।
कृतानि मिथ्यादृष्ट्या पुरुषैः सुचरितान्यपि विषमविपाकानि ॥ ४७ ॥
अनात्माशुचिर्दुःखी पुद्गलोऽनित्यश्च सम्यग्विज्ञेयः ।
स्मृत्युपस्थानरहिता विनश्यन्ते च विपर्यासैश्चतुर्भिः ॥ ४८ ॥
उक्तं रूपं नात्मा रूपवांश्च नात्मा रूपे नैवात्मा ।
न चात्मन्यस्ति रूपं शून्यमेवं स्कन्धचतुष्कमपि ज्ञेयम् ॥ ४९ ॥
स्कन्धा न हि जायन्ते यदृच्छया न प्रकृतीश्वरकालेभ्यः ।
नाहेतोः स्वभावतो ज्ञेया अज्ञानेन तृष्णया जाताः ॥ ५० ॥
कालः पचति भूतानि कालः संहरते प्रजाः ।
कालः सुप्तेषु जागर्ति कालो हि दुरतिक्रमः ॥
आत्मनि मिथ्यादृष्टिः शीलव्रतपरामर्शो विचिकित्सा च ।
मुक्तिपुरद्वाराणां बाधकं संयोजनत्रयमवगच्छेत् ॥ ५१ ॥
आत्मापेक्षो मोक्षः परस्मान्न लभ्यते किमपि साहाय्यम् ।
चत्वार्यार्यसत्यानि वृत्तस्थः श्रुतचिन्ताभिरभ्यस्येच्च ॥ ५२ ॥
अधिशीलचित्तप्रज्ञास्तिस्त्रोऽपि शिक्षाः सदैव शिक्षणीयाः ।
एतास्वन्तर्भूतानि शतमेकपञ्चाशच्च शिक्षापदानि ॥ ५३ ॥
राजन्, बुद्धेनोक्तः कायगता स्मृतिश्चैकायनो मार्गः ।
रक्षेदिमं सयत्नं स्मृतिनाशाच्च सर्वधर्मप्रध्वंसः ॥ ५४ ॥
बहुबाधं तु जीवनं वायूद्भूतजलबुद्बुदवदनित्यं च ।
आश्चर्यं जागर्तेः क्षणमिदं निःश्वासोच्छ्वासनिद्राभ्यः ॥ ५५ ॥
विशरणगलनः पूतिः शोषासारशुचिस्वभावः कायः ।
रजःसधर्मी चान्ते सदा वियोगशीलो नश्वरो ज्ञेयः ॥ ५६ ॥
पृथ्वीमेरुसमुद्राः सप्तार्कज्वालैर्नावशिष्यन्ते ।
धूलिमात्रं हि मूर्ताः का कथा दुर्बलवपुषां मानवानाम् ॥ ५७ ॥
इत्थं सर्वमनित्यं ह्यनात्मकमशरणमनाथमनिकेतम् ।
कदलीतरुरिव राजन् चित्तमपसारयासारसंसारात् ॥ ५८ ॥
महार्णवयुगच्छिद्रे हि कूर्मग्रीवार्पणाच्च मानुषं जन्म ।
तिर्यगादिसुदुर्लभं सफलीकुरु सद्धर्माभ्यासान्नरेन्द्र ॥ ५९ ॥
केचिद्रत्नालङ्कृतकनकपात्रं च पूरयन्ति पुरीषेण ।
ततोऽप्यसावतिमूढो यश्च नृजन्म लब्ध्वापि पापमाचरति ॥ ६० ॥
प्रतिरूपदेशवासः सत्पुरुषसमाश्रयः शुभप्रणिधानं च ।
स्वकीयपूर्वकुशलं ह्येतच्चक्रचतुष्कं हि विद्यते त्वयि ॥ ६१ ॥
कल्याणमित्रसेवा ब्रह्मचर्यपूर्तये देशिता मुनिना ।
सेव्यः सदा सुपुरुषः शमः प्राप्तो यतो जिनमपेक्ष्य बहुभिः ॥ ६२ ॥
मिथ्यादृक्प्रत्यन्ते नरकप्रेततिर्यक्षूत्पद्यमानः ।
म्लेच्छो जडश्च सत्त्वो यो ह्युत्पन्नो बुद्धविरहिते ॥ ६३ ॥
दीर्घायुषि देवकुले जनिलब्धश्चाष्टाक्षणा इमे दोषाः ।
एभी रहितो भूत्वा क्षणं लब्ध्वा जन्मनिवृत्तौ प्रयतेत ॥ ६४ ॥
इष्टविघातव्याधिमृत्युजरादिदुःखावहः संसारः ।
विरज्य ततः शृणु तावद्दोषानेतस्यावगच्छन्नरदेव ॥ ६५ ॥
मित्रत्वेन च शत्रुः पुत्रत्वेन पिताम्बा च भार्यात्वेन ।
परिवर्त्योत्पद्यन्ते तस्मान्न नियतं किमपीह संसारे ॥ ६६ ॥
चतुःसमुद्रजलादपि जनैरधिकं जनन्याः स्तन्यं पीतम् ।
पृथग्जनाननुसृत्य हि पुनस्ततोऽप्यधिकञ्च पास्यन्ति लोकाः ॥ ६७ ॥
आत्मनश्चास्थिपुञ्जं मेरुसमं ततोऽधिकमुच्चैर्जायेत ।
भूमिमृदा बदराणां गुलिकाभिर्न गणना सम्भवाम्बानाम् ॥ ६८ ॥
लोकपूज्योऽपि शक्रः पतति च पुनः कर्मवशाद्धि संसारे ।
तद्वच्च चक्रवर्ती राजापि पुनर्भवति हि दासो लोके ॥ ६९ ॥
स्वर्गेऽप्सरसां सौख्यं कुचतटिस्पर्शजं चैव चिरमनुभूय ।
नरके दुःसहदुःखं पेषणछेदनभेदनयन्त्रैर्भुङ्क्ते ॥ ७० ॥
सुखदे सुमेरुशिखरे चिरमनुभवंश्चरंश्चरणस्पर्शसुखम् ।
चञ्चलकुक्कुलकुणपैर्गाढं दुःखं चिन्तयेत्सदा मनसा ॥ ७१ ॥
देवाङ्गनासेविते नन्दने रम्ये चोपवने च विहृत्य ।
असिपत्रवने तेषां हस्तपादकर्णनासाश्च छिद्यन्ते ॥ ७२ ॥
सुवदनदेवसुताभिः स्वर्णोत्पलैर्युतायां मन्दाकिन्याम् ।
स्नात्वा पुनश्च नरके क्षारोष्णोदकवैतरण्यां हि पतन्ति ॥ ७३ ॥
देवेषु कामसुखं च कामवीतरागसुखं ब्रह्मलोकेषु ।
प्राप्यावीचौ सततं लभ्यतेऽग्नेरिन्धनीभूय च दुःखम् ॥ ७४ ॥
पदमवाप्य सुर्येन्द्वोः स्वकायप्रभया प्रदीप्य हि संसारम् ।
तमसि च घने प्रविष्टः प्रसारितमपि च स्वीयकरं न पश्यति ॥ ७५ ॥
एवं मृत्युं ज्ञात्वा ग्राह्यस्त्रिविधपुण्यमयदीपालोकः ।
अन्यथा रवीन्दुभ्याममर्दनीयेऽन्धतमसि प्रवेष्टव्यम् ॥ ७६ ॥
दुष्टाचरणे लग्नाः सत्त्वाः संजीवकालसूत्रतपनेषु ।
रौरवावीच्यादौ हि संघाते चापि नरके सदा दुःखम् ॥ ७७ ॥
निष्पीड्यन्ते तिलवत्केचनान्ये चूर्णवत्पेष्यन्ते च ।
छिद्यन्ते शाणेनान्ये दीर्यन्ते तथा तीक्ष्णपरशुनापि ॥ ७८ ॥
आस्येऽन्येषां तद्वत्पात्यते ज्वलितं तावल्लौहद्रवम् ।
आरोप्यन्ते केचन सकण्टके तप्तायसे सदा शूले ॥ ७९ ॥
श्वभिः केचन क्रूरैर्लौहदन्तैर्विदीर्यन्ते गर्जद्भिः ।
उत्थाय करौ विवशा लुञ्च्यन्ते तीक्ष्णनखतुण्डैश्च काकैः ॥ ८० ॥
केचित्कृमिसंस्पर्शाद्मांसादकृष्णमक्षिकायुतपाताच्च ।
वृद्धं व्रणन्त्वसह्यं भक्ष्यमाणं रुदन्ति चाकुला भूम्याम् ॥ ८१ ॥
दह्यन्तेऽग्निकुण्डेषु तेन तदाननानि च भवन्ति विवृतानि ।
पच्यन्ते च कटाहे तण्डुलवल्लौहमयेऽधःशिरसस्ते ॥ ८२ ॥
श्वासावरोधसमये पापः कालंकृते च नरकं प्रयाति ।
श्रुत्वापि नरकदुःखं सहस्रशो वज्रस्वभावात्र बिभेति ॥ ८३ ॥
श्रुत्वा दृष्ट्वा स्मृत्वा पठित्वा चापि चित्राङ्कनं नरकस्य ।
आकृतिरपि भयजनिका का कथा तदसह्यविपाकानुभवस्य ॥ ८४ ॥
यथा समस्तसुखानां तृष्णाक्षय एव सर्वोत्तमं सुखमिति ।
तद्वत्सर्वदुःखेष्ववीचिनरकदुःखमत्यसहनीयं तत् ॥ ८५ ॥
इहैकस्मिंश्च दिवसे, त्रिशतशूलघाताद्भवति च यद्दुःखम् ।
नारकीयदुःखस्य हि तत्राप्नोति समतां न लघुकलां चापि ॥ ८६ ॥
कोटिवर्षपर्यन्तं दारुणातिदुःखेष्वनुभवत्सु सत्स्वपि ।
यावत्तान्यकुशलानि न क्षीणानि तावत्र जीवनान्मुक्तिः ॥ ८७ ॥
अनिष्टफलबीजानि तु कायवाक्चित्तानां हि दुराचरणानि ।
भवतैवं यतनीयं शक्त्या येन तदणुमात्रं न शिष्येत ॥ ८८ ॥
तिर्यग्योनिषु नाना दुःखानि भवन्ति च बधबन्धनादीनि ।
परस्परं भक्षयन्ति शममूलशुभकर्मपरिहर्तारस्ते ॥ ८९ ॥
केचिद्वै हन्यन्ते मुक्तोर्णास्थिमांसचर्मार्थं जीवाः ।
योज्यन्ते खलु विवशा अन्ये पदमुष्टिकशाङ्कुशैः पशवश्च ॥ ९० ॥
प्रेतयोनौ न क्षयं यातीष्टालाभजनिता दुःखधारा च ।
दुःखमसह्यं लभते शीतोष्णक्षुत्तृषाश्रमभयजनितं हि ॥ ९१ ॥
सूचीछिद्रवदास्यं केषाञ्चिदुदरमतिविशालं नगवच्च ।
तच्च पीडितं क्षुधया क्षिप्तमशुचि वस्तु न प्रतिकारक्षमम् ॥ ९२ ॥
केचित्प्रेता नग्नाः शुष्कतालशिखरवदस्थिचर्माणः ।
नक्तमग्निमुद्गिरतां मुखे पतत्तप्तसिकताशनं तेषाम् ॥ ९३ ॥
निम्नकोटिकैः कैश्चित्पूयरक्ताद्यशुचीनि न च लभ्यन्ते ।
आक्रम्यान्यमुखोपरि गलनिर्गतलसिकादीनि च खाद्यन्ते ॥ ९४ ॥
चन्द्रो ग्रीष्मे तप्तः शैत्ये शीतो भानुश्च ह्येतेभ्यः ।
तेषां दृष्टि पाताच्च निष्फलास्तरवो नद्यश्च शुष्यन्ते ॥ ९५ ॥
सततं दुःखभाजस्ते दुश्चरितकर्मपाशसुदृढबद्धा वै ।
न च म्रियन्ते केचित्पञ्च वा दश सहस्रवर्षाणि सत्त्वाः ॥ ९६ ॥
यच्च लभन्ते प्रेता नानादुःखास्वादमेकविधमित्थम् ।
प्रीतिरत्र कार्पण्ये मात्सर्यमनार्यमुक्तमतो बुद्धेन ॥ ९७ ॥
स्वर्गे चातिसुखं यत्ततोऽप्यधिकदुःखं ततश्च्युतेर्नूनम् ।
एवं विचिन्त्य तज्ज्ञैः क्षरत्सुखाय न तृष्णा कार्या स्वर्गे ॥ ९८ ॥
वैवर्ण्यं देहस्य स्वासने न रतिर्म्लायतेऽपि माला च ।
वसनेष्वपि दौर्गन्ध्यं स्वेदश्चापूर्वो निर्याति देहात्तु ॥ ९९ ॥
लक्षणानि हि पञ्चैव मृत्योर्भवन्ति स्वर्गस्थदेवेषु ।
भूलोकीयनराणां सदृशान्यपि तानि मृत्युलक्षणैश्च ॥ १०० ॥
देवेभ्यश्च्युतस्य यदि नावशिष्येत्कुशलमणुमात्रमपि ।
विवशतयोषितव्यं हि ततस्तिर्यक्प्रेतनरकेष्वेकस्मिन् ॥ १०१ ॥
दुःखं स्यान्मानसिकं देवैश्वर्यं प्रतीर्ष्ययासूरेष्वपि ।
न कुर्वन्ति धीमन्तो जन्मावरणाच्च ते सत्यदर्शनानि ॥ १०२ ॥
संसारेऽस्मिन्नेवं देवनरकप्रेततिर्यग्योनिषु ।
जन्मग्रहणमयुक्तं बहुबाधं जन्म तत्रेति विज्ञेयम् ॥ १०३ ॥
ज्वलिते शिरसि च वसने तन्निवृत्त्युपायमुपेक्ष्य त्वरितमेव ।
अपुनर्भवाय यतेत यतस्तस्मान्महत्प्रयोजनं नान्यत् ॥ १०४ ॥
शीलसमाधिज्ञानैर्भूजलतेजोवायुरविविधुरहितं च ।
अजरामरणमक्षयं प्राप्यं शान्तदान्तविमलं निर्वाणम् ॥ १०५ ॥
प्रस्रब्धिवीर्यप्रीतिधर्मविचयस्मृतिसमाध्युपेक्षाः सप्त ।
बोध्यङ्गानीमानि प्राप्त्यै निर्वाणस्य कुशलसम्भारः ॥ १०६ ॥
प्रज्ञाभावे ध्यानं ध्यानाभावेऽपि न जायते सा प्रज्ञा ।
यत्रोभे विद्येते ज्ञेयस्तस्य भवसागरो गोष्पदवत् ॥ १०७ ॥
येऽव्याकृतधर्माश्चादित्यबन्धुना चतुर्दशोपदिष्टाश्च ।
लोके न चिन्तनीया यतो तैर्नाप्नोति चित्तमेव शान्तिम् ॥ १०८ ॥
एवं प्रोक्तं मुनिनाविद्यया कर्म कर्मणा च विज्ञानम् ।
तस्माच्च नामरूपं ततः षडायतनानि ततः स्पर्शा वै ॥ १०९ ॥
तत उत्पन्ना वित्तिर्वेदनाश्रयेण जायते खलु तृष्णा ।
तस्याश्चोपादानं ततो भवोऽपि भवाच्च जायते जातिः ॥ ११० ॥
सत्यां जातौ दुःखव्याधिजरेष्ट वस्त्वलाभभयमरणानि ।
दुःखस्कन्धो विपुलः सति जातिनिषेधे निषिद्धानीमानि ॥ १११ ॥
गम्भीरोऽनर्घकोशः प्रियः प्रतीत्योत्पादो जिनवचनानाम् ।
सम्यगिमं यः पश्यति स च पश्यति तत्त्वदर्शिनं बुद्धमेव ॥ ११२ ॥
शमाय भाव्याः सम्यग्दृष्टिसंकल्पवाक्कर्माजीवस्मृति ।
समाधिव्यायामेत्यार्याष्टाङ्गिकमार्गाश्चैते चारुतया ॥ ११३ ॥
जातिरियं दुःखमेव तृष्णा च तस्य समुदयो महान् ज्ञेयः ।
निर्वृतिस्तन्निरोधस्तदधिगमाय चाष्टाङ्गिकोऽयं मार्गः ॥ ११४ ॥
यत्नः सदा विधेयश्चतुरार्यसत्यप्रतिवेधायैवम् ।
क्रोडे श्रियश्च येषां गृहस्थास्तरन्ति क्लेशनदीं ज्ञानात् ॥ ११५ ॥
ये दृष्टार्यसत्याश्च नाविर्भवन्ति तेऽङ्कुरवत्पृथिवीतः ।
नावतरन्ति च गगनात्तेऽपि पृथग्जनाः क्लेशवशा हि पूर्वम् ॥ ११६ ॥
चित्तं हि धर्ममूलं भगवतोक्तमतस्तदपि साधु दमयेच्च ।
भो निर्भय, किं बहुना कथनेन यतोऽयमेव हितोपदेशः ॥ ११७ ॥
यन्मयोपदिष्टं तत्सप्रयासैरपि भिक्षुभिर्दुःसाध्यम् ।
चर्यागुणान् सेवस्व शिक्षामाचर जीवनं च कुरु सार्थम् ॥ ११८ ॥
सर्वेषां कुशलानि तु सर्वार्थमनुमोद्य स्वचर्यात्रयीं च ।
बुद्धत्वाय परिणाम्य ततस्तदनेन पुण्यराशिना भवता ॥ ११९ ॥
जन्मस्वप्रमेयेषु देवनरलोकयोगिनश्च वशीकृत्य ।
दुःखिनोऽनुग्राह्यास्त्वसहाया अवलोकितेश्वरचर्याभिः ॥ १२० ॥
चरमं भवं गृहीत्वा व्याधिजरारागद्वेषांश्च प्रहाय ।
बुद्धक्षेत्रे भगवानमिताभ इव लोकेशोऽमितायुर्भव ॥ १२१ ॥
प्रज्ञाशीलत्यागोद्भूतविमलख्यातिं भुवि खे स्वर्गे च ।
लोके प्रसार्य शमयन्नरान् युवतिसुखरतदेवांश्च भूमौ ॥ १२२ ॥
क्लेशोपहतसत्त्वस्य जातिभयमरणनाशकं जिनेन्द्राख्यम् ।
लोकोत्तरमक्लिष्टं शान्ताभयाक्षयनामैव पदमाप्नुहि ॥ १२३ ॥

इति सुहृल्लेख समाप्ता ॥